Çocuklarda kişilik gelişimi

Psikoloğa gitmek için çocukların herhangi bir sorun yaşamasını veya bir hastalık davranış bozukluğu geliştirmesini beklemek yanlıştır. 0-6 yaş döneminde çocukları gelişim kontrolü yaptırmak için düzenli aralıklarla bir uzmana götürmek gerekir. Gelişim kontrolü seanslarına psikoloğun da onayıyla anne-babalarçocuk bakıcıları veya çocukla ilişkide olan diğer aile büyükleri de katılabilir.

Gelişim kontrolleri sayesinde anne-babaların edinecekleri bilgiler aşağıdaki gibidir;
• Çocuğunuzun gelişiminin normal olup olmadığını öğrenirsiniz. Gelişim kontrolü seanslarında çocukların gelişimleri 5 grupta incelenir; fiziksel hareket dil sosyal-duygusal zeka gelişimi.
• Geriden gelen gelişim alanlarını ve bu alanları desteklemek için yapmanız gerekenleri öğrenmiş olursunuz. Psikoloğunuz size bu alanı geliştirmenizi sağlayacak egzersizler oyun ve oyuncaklar önerecektir. Örneğin siz çocuğunuzun konuşma problemi olduğunu ancak 18. ayda fark edebilirsiniz ancak bir psikolog bunu 8-10 aylar arası fark edip dil gelişimini destekleyici egzersizlere ağırlık vermenizi sağlayabilir. Bu şekilde sorunlar çıkmadan önleyebilirsiniz.
• Çocuğunuzun gelişimini desteklemek için neler yapabileceğinizi öğrenirsiniz.
• Çocuğunuzun zayıf ve güçlü yönlerini eğilimlerini ve bunları geliştirme yollarını öğrenirsiniz.
• Çocuğunuzla sağlıklı iletişim kurmayı öğrenirsiniz.
• Farkına varmadan yaptığınız hataları görme ve düzeltme olanağı bulursunuz.
• Çocuğunuzla oyun oynamayı ve ona herhangi bir şeyi doğru yöntemlerle öğretmeyi öğrenirsiniz.
• Spor sanat veya bilimin herhangi bir dalına çocuğunuzu sağlıklı bir şekilde yönlendirmeyi öğrenirsiniz.
• Yaşına göre hangi oyun ve oyuncakları tercih etmeniz gerektiğini öğrenirsiniz.
• Çocuğunuzun içinde bulunduğu dönemle ilgili gerekli bilgileri ve bu dönemlerde dikkat etmeniz gereken konuları öğrenirisiniz. Örneğin; 8 ay civarı yabancılardan korkma 12 ay civarı özgürlüğünü ilan etme 18 ay civarı tuvalet eğitimine hazırlık vb.
• Ortaya çıkabilecek olası uyum ve davranış bozuklukları ve hastalıkları hızla teşhis edebilme önlem alabilme ve tedaviye başlayabilme olanağı bulursunuz.

Gelişim kontrollerine başlamak için en ideal dönem 6-8 aylar arasıdır. Psikologlar gelişim kontrollerini farklı periyotlarla yapabilirler. Çocuğun gelişimine göre seanslar daha sık yapılabilir. Ancak gelişimi normal çocuklar için genellikle aşağıdaki program yeterli olmaktadır.
6 – 36 ay arası 2 ayda bir görüşme
3 yaş – 6 yaş arası 4 ayda bir görüşme

Davranış ve uyum bozuklukları hastalıklar sakatlıklar
Aileler yaygın gelişimsel bozukluklar cinsiyet anomalileri ve kromozomal bozukluklar için psikologlara başvurabilir. Örneğin otizm hiperaktivite ve dikkat dağınıklığı down-sendromu zeka geriliği konuşma bozuklukları öğrenme güçlükleri gibi hastalıkların tedavisinde psikologlardan yardım alabilirsiniz. Bu hastalıklarda tıbbi tedavi gerekliyse psikologlar destek tedavi programlarını yürütürler. Bunun dışında bu hastalıkların tanısının konamadığı durumlar olabilir ancak çocuğun hastalığa eğilimi vardır; bu durumlarda tıbbi tedavi uygulanamaz ama bir psikologla düzenli çalışarak egzersiz yapılarak sorunu tamamen çözmek veya sorunun ilerlemesini engellemek mümkün olabilir.
Kaza sonucu ve doğuştan olan sakatlıklarda da tıbbi tedavilerin yanı sıra psikolojik destek almak hem tedaviye uyumu artırır hem de çocuğun ve ailenin sorunla başa çıkmasını kolaylaştırır. Bu tür sakatlıklara örnek olarak körlük sağır ve dilsizlik ortopedik sakatlıklar ağır konuşma bozuklukları vb. verilebilir.
Uyum sorunları ve davranış bozukluklarının tedavisinde çoğunlukla psikolojik yardım tek başına yeterli olmaktadır. Bu sorunlar çok yaygındır ve birçok aile bunları yardım almayı gerektirir bir sorun olarak görmez. Anne-babalar genellikle bu tip sorunların kendiliğinden geçmesini bekler veya sorunu gidermek için o kadar sağlıksız yöntemler dener ki sorun yer değiştirerek başka bir forma girer veya büyüyerek çözülemez hale gelir. Uyum ve davranış bozukluklarına örnek olarak aşağıdaki sorunları sıralayabiliriz;
* Gece korkuları
* Fobiler
* Kaygı bozukluğu
* Parmak emme (bebeklik dışında)
* Tırnak yeme
* Öfke ve saldırganlık
* Altını ıslatma
* Dışkı kaçırma veya tutma
* Kekemelik
* Tikler
* Yalan söyleme
* Çalma
* Kardeş kıskançlığı
* Cinsel sorunlar ve mastürbasyon
* Yeme bozuklukları
* Uyku bozuklukları
* İçe kapanıklık
* Aşırı inatçılık

Ailelerin bu sorunları çözmede yaptıkları en büyük yanlışlardan biri sorunu ortadan kaldırmaya çalışmaktır. Oysa soruna yol açan sebebi ortadan kaldırmak gerekir. Yoksa sorun ya büyüyerek veya yeni bir sorun olarak bir süre sonra yeniden ortaya çıkar. Örneğin tırnağını yiyen bir çocuğu baskı yoluyla veya çeşitli cezalarla bu alışkanlığından vazgeçirebilirsiniz ancak tırnak yeme alışkanlığına yol açan duygusal sebepler ortadan kalkmadıkça sorun tekrarlar veya çocuk altına kaçırma vb. gibi yeni bir sorun geliştirir.

Aile ile ilgili sorunlar ve yaşam değişiklikleri Boşanma aile bireylerinden birinin ölümü bakıcının değiştirilmesi şehir veya ev değişikliği okula başlama kreşe başlama kardeş doğumu ve annenin işe başlaması gibi yaşam değişiklikleri çocuklar için önemli duygusal sorunlara yol açabiliyor. Yetişkinler gibi çocuklar da bu tip değişimlerden farklı düzeylerde etkilenebiliyorlar. Bu değişimlerden önce psikoloğa başvurarak çocukların bu değişime hazır olup olmadıklarıno öğremekde ve hazır değillerse bu olayların çocuklara nasıl anlatılabileceği konusunda danışmakta yarar vardır. Özellikle boşanma ve kardeş doğumu konularında mutlaka birkaç seanslık danışmanlık alınması gerekir; birçok çocuk bu değişimlerden çok etkilenmektedir.