Ağrı kent merkezinde yaşayan Şükran- Nihat Aydemir çiftinin 3’ü erkek, 7 çocuğundan 6’ncısı olan Leyla, Ramazan Bayramı’nın ilk günü merkeze 15 kilometre uzaklıktaki 25 hane, 300 nüfuslu Bezirhane köyüne gitti. Aile, yakınlarıyla bayramlaştıktan sonra Nihat Aydemir’in babasının evine geldi. Aydemir çifti içeri girerken, küçük Leyla, kapı önünde oynamaya başladı. Yaklaşık 15 dakika sonra dışarı çıkan çift, kızlarını bulamadı. Çevreyi dolaşan, yakınlarının evlerine bakan aile, tüm çabalara karşın Leyla’ya ulaşamayınca jandarmaya haber verildi. Bölgeye jandarma ve AFAD ekipleri sevk edildi. Köy ve çevresi didik didik arandı, ancak küçük kıza ulaşılamadı. 15 Haziran’dan beri jandarma, AFAD, güvenlik korucuları, UMKE, STK’lar ve Gönüllüler tarafından oluşturan ekiplerin, eğitimli köpekler ve drone eşliğinde aradığı Leyla Aydemir, bulunamadı. Ağrı Jandarma Özel Harekât (JÖH) timleri ise her gün ortalama 20 kilometre alanı arıyor. İkişer metre aralıklarla yan yana dizilen JÖH’ler bakılmadık yer bırakmıyor. Tüm bölgeler, çalışmalara katılan yaklaşık 2 bin kişi tarafından birkaç kez kontrol ediliyor.
Neden kayboluyorlar?
Kayıplarla doğru orantılı olarak çocukları kapsayan adli vakalarında da hızlı artış var. TÜİK’in 2016 araştırmasına göre, 333 bin 435 çocuk hakkında işlem yapıldı. Bir önceki yıla göre yüzde 10 oranında artış gözlenirken 2008’de bu sayı 132 bin 592’di. YAKAD verilerine göre kaçmak dışında çocukların kaybolmalarının sebebi şu şekilde sıralanıyor; zeka geriliği ve benzer durumlar, trafik kazaları, doğal afetler, evlat edinme, fuhuş yaptırma, organ ticareti ve dilendirme. Emniyet kayıtlarına göre ise kayıp çocuk vakalarında çok küçük çocuklar aile üyeleri tarafından kaçırıldığını daha büyük çocukların ise yabancılar tarafından kaçırıldığını gösteriyor. Meclis araştırma raporuna göre kayıp ihbarı yapılan çocukların yaklaşık üçte ikisi 15-19; üçte biri 10-14, yüzde 5’i de 0-9 yaş grubunda. Kayıp çocukların üçte ikisini kız çocuklar oluşturuyor.
Evden kaçan çocuk da kayıp
Kayıp olarak kayıtlara geçen çocuklar sadece kaybolanlar değil. Ailelerinden ve yurtlardan kaçan çocuklar da kayıp olarak kayıt altına alınıyor. Küçük yaşta kaybolanların dışında ekonomik sebepler nedeniyle evini terk ederek kaybolan çocuklar da büyük bir oran teşkil ediyor. Baskı ve şiddet gören çocuklar çareyi evden kaçmak olarak görebiliyor. YAKAD verilerine göre ise kaçmak dışında çocukların kaybolmalarının sebebi şu şekilde sıralanıyor; zeka geriliği ve benzer durumlar, trafik kazaları, doğal afetler, evlat edinme, fuhuş yaptırma, organ ticareti, dilendirme.
10 yaşından küçük çocuklar parka yalnız gitmesin
Uzmanlar uyarıyor, çocuk parklarına çocuklar tek başına gitmemeli. 10 yaşından önce mutlaka bir yetişkin gözetiminde olmalı ve tüm parklarda MOBESE kameralar olmalı. Çocukları eğitmek her şeyin başında geliyor. Onları bekleyen tehlikeler konusunda koruyucu ve önleyici tedbirler almak şart.
Kayıpların yüzde 65’i kız çocukları
Bir tek Leyla değil, Ebru Gönül, Ahmet Sarıbulut, Mehtap Pehlivan, Mert Özhal, Mustafa Demir... Liste uzun. Onlar Türkiye’nin kayıp çocukları. Kayıp çocukların sayılarına dair veriler kurumdan kuruma değişiyor. Türkiye’nin tıpkı kadına yönelik şiddette olduğu gibi bu konuda da sabit ve güvenilir bir veri bankası yok. Avrupa’da her iki dakikada bir çocuk ABD’de ise 40 saniyede bir çocuk kayboluyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 81 ilde yaptığı araştırmaya göre, Türkiye’de kayıp çocuk sayısı 27 binden fazla. Yakınlarını Kaybetmiş Aileler (YAKAD) ise kayıp çocukların sayısının 30 binden fazla olduğunu söylüyor. Sayılarla ilgili en çarpıcı olan ise kayıpların ortalama yüzde 65’inin kız çocuklarından oluşması. Tüm bu rakamların ortak noktası ise kaybolan çocukların sayısındaki büyük artış olması… Emniyet uyarıyor, “Türkiye’de bakkala ekmek almaya giderken kaçırılma olayları da çokça yaşanıyor. Ya da aileye duyulan husumetten dolayı kaçırılıyor. Dayısı da olsa amcası da olsa bir yere giderken çocuklar her adımını annesine haber vermeli.”
Yüzde 48’i 24 saat içinde bulunuyor
İç İşleri Bakanlığı verilerine göre ortalama her gün Türkiye genelinde 7 çocuk hakkında kayıp ihbarı yapılıyor ve bu 7 çocuğun 6’sı 24 saat içinde bulunuyor. Araştırmalar gösteriyor ki; kayıp çocukların yüzde 100’e yakın kısmı, eğer 24 saatte bulunamazlarsa ya bir suçun faili ya da bir suçun mağduru oluyorlar. İstanbul Emniyet Müdürlüğü kayıp çocuk vakalarına büyük önem veriyor ve 7/24 her imkanı kullanarak kayıp çocukları arıyor. Emniyetin çocuk birimleri adeta kayıp çocuklar konusunda seferberlik ilan etmiş durumda. İstanbul’da bu konuda çalışan ilçe çocuk büro amirlikleri mevcut. Emniyet her kayıp için bir görevlendirme yapmış ve 1000’den fazla personelele kayıp çocukların soruşturulması ile alakalı eğitim verilmiş. Kayıp çocuklara ilişkin bilgisayar sistemi de mevcut. İstatistiklere göre kaybolan çocukların yüzde 80’i 24 saat içinde bulunuyor. Diğer yüzde 20’lik kesim altı gün içinde bulunuyor ya da tüm aramalara rağmen umut kesiliyor. Geçmişte bir çocuğun bulunma süresi 12 gün iken bu süre 6 güne indi.
Kayıpların önüne geçecek 10 altın kural
YAKAD ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın ortak çalışmasıyla “Çocuklar Kaybolmasın” diye hazırlanan 10 altın kural şöyle:
1- Çocuklarınıza sakıncalı yerler hakkında bilgi verin. Issız sokaklar, inşaat ve terkedilmiş yerlere gitmemeleri gerektiğini öğretin.
2- Çocuklarınıza tanıdığı bir kişiyle bile olsa hiçbir yere sizin onayınız olmadan gitmemesi gerektiğini öğretin.
3- Çocuklarınıza tanımadıkları kişilerden yiyecek, içecek, ilaç gibi maddeler almaması gerektiğini öğretin.
4- Çocuklarınıza sesin bir imdat çağrısı olabileceğini anlatın. Zor durumlarda bağırarak yardım istemesini öğretin.
5- Çocuklarınıza adını, soy adını, aile bireylerin ad, soy ad ve adresini öğretin. Kimlik bilgilerini yanında taşımasını sağlayın. İnternet ve sosyal medya ortamında tanımadığı kişilerle fotoğraf, adres, okul ve şahsi bilgileri paylaşmamalarını öğretin.
6- Çocuklarınıza evde yalnız kaldıklarında tanımadıkları kimseye kapıyı açmamalarını öğretin.
7- Çocuklarınızı parkta ya da dışarıda oyun oynarken sürekli izleyin. Gün içinde yaptıklarından haberdar olun. Arkadaşlarının ve ailelerinin adlarını, telefon numaralarını ve adreslerini kolayca ulaşabileceğiniz bir yerde bulundurun.
8- Çocuklarınıza güvenlik görevlileri, polis, jandarma gibi güvenebilecekleri kişileri ve okul, hastane, karakol gibi yardım isteyebileceği yerleri öğretin.
9- Çocuklarınıza kaybolduklarını fark ettiklerinde oldukları yerden uzaklaşmaması gerektiğini öğretin.
10- Çocuklarınızı birine emanet etmek zorunda kaldığınızda sürekli o kişiyle iletişimde kalın.
