Belgrad Ormanı’ndaki geyikler atağa kalktı

Belgrad Ormanı’ndaki “Geyik Üretim Çiftliği” 56 yıldır sessiz sedasız geyik üretmeye devam ediyor.Amaç, nesli tükenmekte olan geyiklerin türlerini korumak. Ancak yakında bir tanıtım ofisi ve yeni bir kompleks kurulmasıyla çiftlikteki sessizlik sona erecek. İçinde gözlem evi de olan kompleks sayesinde orman ziyaretçileri de geyikleri görebilecek.

Belgrad Ormanı’ndaki geyik üretim çiftliği, yırtıcı hayvanların ve kaçak avcılığın yoğun olması nedeniyle nesli azalmış olan geyikleri korumak amacıyla kurulmuş. 1954 yılından beri geyiklerin kurtarıcısı durumundalar. İlk başlarda sadece korunuyorken zamanla üretilmeye de başlanmış. Üretilen geyikler Türkiye’nin çeşitli yerlerindeki ormanlara ya da diğer üretim istasyonlarına gönderiliyor. Belgrad Ormanı dışında Polonezköy, Eskişehir ve Samsun’da da üretim çiftlikleri var. Fakat en eski ve en büyük olanı Belgrad’taki çiftlik. 10.5 hektarlık alanda, şu an 120 geyik var. Bunun 55’i erkek. Ancak önümüzdeki ay 15 geyik Samsun’daki çiftliğe; 43 geyik ise Adapazarı, Kocaeli, Bolu ve Çorum’daki ormanlara gönderilecek. Çünkü Ankara’daki Genel Müdürlük sayım yapıp, eksik bulduğu noktalara dönem dönem geyikleri yollatıyor.

Arkadaşlarının kendisiyle bol bol geyik muhabbeti yaptığını söyleyen Milli Parklar Şefi Ahmet Yaşar Yıldız’ı en çok “Niye bu erkek geyiklerin hepsi boynuzlu?” sorusu kızdırıyor.

254 gün gebe kalıyor, yılda bir defa doğuruyorlar

“Diğer çiftliklere niye yolluyorsunuz ki?” sorusunu yönelttiğim Milli Parklar Şefi Ahmet Yaşar Yıldız, bunun genleri karıştırmak için şart olduğunu belirtiyor. Çünkü hep aynı geyikler birbirleriyle çiftleşirse, zamanla akraba evliliği gibi bir durum söz konusu oluyor. Geyiklerde 2 yaşından sonra doğurganlık ve üreme kapasitesi başladığı için nakiller de ancak o yaştan sonra mümkün. Üretim için artık nesli tükenen Anadolu Parsı ya da başka bir hayvan değil de geyik tercih edilmesinin sebeplerinden biri de geyiklerin daha uysal ve otobur hayvanlar olmaları. Diğer vahşi hayvanları belli bir alana hapsetmek imkansız. Üstelik Kızıl geyik denen bu geyiklerin gebelikleri 254 gün sürüyor ve yılda bir sefer doğum yapabiliyor. Düşük riski de hayli fazla.

Kasım ayında çiftleşiyorlar, bol bol toslaşıyorlar

Geyiklerin çiftleşme zamanı Kasım ayı. O zamanlarda erkek geyiklerin liderlik savaşları başlıyor. Bu da bol bol “toslaşma” demek. Yıldız, bu toslaşmada çıkan boynuz seslerinin bazıları için ürkütücü olsa da kendisine senfoni orkestrasının çaldığı bir konçerto gibi geldiğini belirtiyor... Bu yıl içinde yeni bir komplekse kavuşacak olan Belgrad Ormanı’nda artık ziyaretçiler de geyikleri ses geçirmeyen seyir terasından izleyebilecek.

Sığır besi yemi ile kurutulmuş ot ve haftada bir yeşillik yiyorlar

Geyiklere günlük olarak sığır besi yemi veriliyor. Bazen de kurutulmuş ot. Ancak havalar şu sıralar çok soğuk olduğu için takviye amaçlı besin de (marul, maydanoz gibi yeşillikler) veriliyor. Burada dikkat edilen nokta hayvanların doğal ortamlarında yetişmesi. Böylece ormana salındıklarında vahşiliklerini ve doğallıklarını kaybetmiyorlar.

Türkiye’deki geyik üretim çiftlikleri ve sahip oldukları geyik sayısı

Belgrad Ormanı: 120
Polonezköy: 48
Eskişehir: 32
Samsun: 28


Ülkemizde geyikler ağırlıklı olarak Marmara ve Karadeniz bölgelerinde mevcut. Geyiğin yanı sıra nesli tehlikede olan sülün (Bursa, İstanbul ve Samsun’da) ve keklik (Maraş, Antep, Yozgat ve Afyon’da) için de üretim çiftlikleri bir süredir hizmet veriyor.



Boynuzları ilaç sanayiinde kullanılıyor

Geyikler her ne kadar çiftliklerde nesilleri yok olmasın diye yetiştiriliyorsa da başka amaçlarla da yetiştirmek mümkün;

-Eti için... Avrupa’da pek çok lüks otelde geyik eti çok revaçta. Sadece Almanya’da yılda bir milyon 200 bin yasal yolla avlattırılan geyik mevcut.

-Boynuzu için... Dekor olarak kullanıyor. Bıçak sanayiinde sap olarak da kullanılıyor. İlaç sanayiinde de boynuz kullanılıyor çünkü afrodizyak etkisi var... Ahmet Bey, artık dökülen boynuzları toplamaya ve satmaya karar vermiş. Böylece geyikler, farkında olmadan kendi masraflarını çıkarmaya başlayacak.

Geyik muhabbeti nereden çıkmış?


Geyikleri görebilmeniz için çok sessiz ve sakin olmanız lazım. Ve de çok uzun süre beklemeniz. Çünkü çok hassas ve ürkek hayvanlar. Avlamak ya da görmek için geyik bekleyenler de bu kadar uzun süre bekleyince, bir müddet sonra boş muhabbete başlıyor...

Kaçak geyik avlamanın cezası 3 bin 500 TL

Yetişkin bir boğanın (erkek geyik) ağırlığı 250-300 kilo. Bundan 150 kiloya yakın et çıkıyor. Bu da taşrada, köylerde insanların et sebebiyle geyik avlamasına neden oluyor. Kaçak avcılardan yana dertli olan Ahmet Bey, daha geçtiğimiz ay iki avcıyı yakalamış. Geyiklerin bir diğer düşmanı da başı boş köpekler.

Bu köpekler, özel üretim alanına giremese de ormandaki geyikler için büyük tehlike. Özel üretim merkezi ise devamlı bekçi bulunduğu ve etrafı da tel örgülerle çevrili olduğu için güvenli. Alt kısımlarda da beton var. Böylece tilki, köpek gibi hiçbir hayvan eşeleyip tel altından da içeri giremiyor.

Eğer siz de bir geyik satın almak istiyorsanız önce bulunduğunuz ildeki İl Orman Müdürlüğü’ne başvuruyorsunuz. Belli standartlar var. Yani yaban hayvanı bulundurma ve üretme kriterlerine uymanız gerek. Yapılan tetkikler sonucu arazinizde kaç geyik bulundurabileceğinize karar veriliyor ve siz geyik başı 8 bin TL ödeyip geyik sahibi oluyorsunuz.