7’den 70’e herkese kitap okutuyor

Ülkemiz kitap okuma konusunda maalesef sınıfta kalmış durumda. Türk insanının kitap okuma süresinin günde bir dakikayı bile bulmaması kitap okumadığımızın en güzel göstergelerinden biri. Bu durum bankacılık sektörünün duayen ismi, sivil toplum konularındaki çalışmalarıyla tanınan Bülent Şenver’in de hareket noktası olmuş.

Bahçeşehir Üniversitesi’nde verdiği derslerde gençlerle bir arada olan Şenver önce etik değerler konusunda gençlerin bilinçlenmesi için Türkiye Etik Değerler Merkezi’ni kurmuş ve görmüş ki gençler kitap okumuyor böylece yeniden kolları sıvamış: “Önce gençlere kitabı nasıl okutabiliriz diye düşündüm. Bizim zamanımızda teknoloji bu kadar gelişmemişti, test yöntemi yoktu. Şimdi sınavlardaki test yöntemi çocukları okumaktan uzaklaştırdı, okuma becerileri köreldi. Türkiye’de çeşitli sivil toplum hareketleri var ancak yalnızca kitaba yönelik bir STK yoktu. 2.5 yıl önce “Okuyan Türkiye İçin Herkese Her Yerde Kitap” sloganıyla Herkese Her Yerde Kitap Vakfı’nı kurduk. Özellikle 6-14 yaş arasındaki gençlere kitabı sevdirmeyi istiyoruz çünkü ağaç yaşken eğilir. Üç amacımız var, birincisi kitap okumayı sevdirmek, ikinci yaygınlaştırmak üçüncüsü ise kitapları iletmek. Kitapları iletmek için önce toplanmasına ihtiyacımız vardı ve bunun için çeşitli kampanyalar düzenledik. Bugüne kadar bağışlanan 260 bin kitabı Türkiye’nin dört bir yanında 7’den 70’e okuyucusuyla buluşturduk.”

Hayatında hiç kitap okumayanların oranı yüzde 39

“Kitabın toplanma ve iletme kısmı bir şekilde yapılıyor ama kitabı sevdirmek kısmı maalesef zor” diyen Şenver’in Türkiye’nin kitap sevgisi ile ilgili açıkladığı rakamlar gerçekten ilginç: “Okuma alışkanlığında dünyada 86’ncı sıradayız. Türkiye’de “Hayatımda hiç kitap okumadım” diyen insan sayısı yüzde 39. IPSOS MORI tarafından yapılan “2016 Cehalet Endeksi” araştırmasına göre göre en cahil 9’uncu ülkeyiz. Bir de çocukların okuma becerilerine bakmışlar. Okuduğunu anlama konusunda 35 ülkeden 28’inci sıradayız. Okullarımızın yüzde 70’inde ise yeterli kütüphane yok.”

Kitap hediye etmede 180 ülke arasında 140’ıncı sıradayız

Bülent Şenver vakfın kurulmasından bu yana geçen süreçte Türk toplumunun kitapla ilgili alışkanlıklarını inceledikçe kendilerine daha çok sorumluluk düştüğünü görmüş: “İnsanlar birbirine kitap hediye etmiyor. IPSOS araştırmasına göre 180 ülkeden 140’ıncıyız kitap hediye etmede. Etrafıma baktığımda hakikaten görüyorum ki doğum günlerinde kimse kimseye kitap etmiyor. Hatta kitap hediye etmez değersiz görülüp ayıp karşılanıyor. Biz de buradan hareketle vakıf olarak her yılın nisan ayının üçüncü pazarını ‘kitap hediye etme günü’ ilan ettik. Belediyeyle beraber Miniatürk’te açılışı yapıyoruz, ağaçlara kitaplar yerleştiriyoruz. Çocuklar için o kitapları ağaçtan toplamak gerçekten büyük bir şenlik. Öğleden sonra da bir AVM’ye gidip workshop yapıyoruz.”

Türklerin ihtiyaç listesinde 235’inci sırada yer alıyor

Eğitim sisteminde dünyada alt sıralarda yer alıyoruz, öğrencilerimiz okuduklarını anlama konusunda 65 ülke arasında 37’nci sırada. Yeterli okumadığımız için düşünme ve anlama yeteneğimiz de gelişmiyor toplum olarak. Hatta kitap toplumun çok büyük kesimi için neredeyse hiçbir şey ifade etmiyor. Bülent Hoca yine bir araştırma sonucu ile bu durumun vehametini ortaya koyuyor, “TÜİK verilerine göre, kitap okumak Türk insanının ihtiyaç listesinde 235’inci sırada. Tabii ki öncelikler yeme-içme- cep telefonu gibi ihtiyaçlar olabilir ama darbeli matkabın bile kitaptan önce ihtiyaç listesine girmiş olması beni hem şaşırttı hem de üzdü.”

Anadolu’daki çocuklar ve gençler daha çok okumak istiyor

“Olacak iş mu bu” diyen Bülent Hoca, bu rakamları değiştirmek için yaptıklarını şöyle anlatıyor. “2.5 yıldır gördük ki kitaba olan talep çok fazla. Özellikle Anadolu’dan. Çocuklar ve gençler orada daha fazla kitap okuma arzusundalar. Kitap toplamak için Kadıköy Belediyesi ile Kalamış’ta bir etkinlik yaptık. Bir günde 3 kamyon- 20 bin kitap toplandı. D&R’lar ve büyük AVM’lere Kitapcan Kitap Bağış Kumbaraları koyduk oradan da kitaplar gelmeye devam ediyor. Kitap göndermemiz için başvuruda bulunan o kadar yer var ki yetişemez olduk. Çünkü kulaktan kulağa yayıldı. Şanlıurfa’dan, Bingöl’den, Samsun’dan Antalya’dan kitap isteyen okullara kitap gönderdik. “Her kitap bir pencere açar, siz de bir kitap bağışlayın” sloganıyla Radyo Viva kitap bağışlarına destek oluyor. Büyük şirketler kendi bünyelerinde çalışanlarından kitap toplayarak vakfımıza gönderiyor.”

100 mahalle bakkalına Kitapcan kütüphanesi kurulacak

Üsküdar Mimar Sinan Mahallesi’ndeki Uysal Bakkal’ın sahibi Kanber Bozan’ın mahallenin çocuklarına kitap sevgisi aşılamak için kendi çabasıyla bakkal dükkanında kurduğu kütüphane Herkese Kitap Vakfı’na da ilham olmuş. Bakkaldan aldıkları kitapları okuyup kendisine anlatan çocuklara bedava alışveriş yaptıran Bozan’ın yaptıklarından etkilendiklerini söyleyen Bülent Şenver yeni bir projeye de start vermiş. “Kanber Bey’i ziyaret ettik ve kütüphanesine kitap götürdük. Kanber Bey kendisi okuma yazma bilmediği dönemlerde evin içinde elinde bir kitapla gezer okurmuş gibi yaptığını anlattı. Bu sayede çocuklarına kitap okumayı sevdirmiş. Şimdi de bunu mahalle çocukları için yapıyor. Biz de onun yaptığını yaygınlaştırmak için ‘Kitapcan Bakkal Amca’ projesini başlattık. Amacımız mahalle bakkallarına Kitapcan Kitaplığı koyarak çocukların (6-15 yaş) kitaplıktan ücretsiz kitap alıp okumalarını sağlamak ve okudukları kitabı bakkala geri getirip Bakkal Amca’ya anlattıklarında çocuk ürünlerinden (gofret, çikolata, cips, sakız, gazoz, vs.) ücretsiz bir adet almalarını sağlamak. İhtiyacı olan mahallelerde 100 bakkala Kitapcan Kitaplığı kurulucak.”

Her üç öğretmenden biri kitap okuyor

Türkiye’deki araştırmalar sadece her üç öğretmenden birinin düzenli kitap okuduğunu ortaya koyuyor. Şenver, okullarda öğretmenlerin öğrencilere ceza yöntemi olarak kitap okutma geleneğinin hala sürdüğünü belirterek ekliyor; “Okullarımızın yüzde 70’inde kütüphane yok. 81 ilde 81 okula 81 kütüphane kampanyası için Bankalararası Kart Merkezi (BKM) ödeme sistemleriyle ilgili de destek verdi. Bu kampanya ile 45 bin kitap topladık. Türkiye’de kütüphanesinde 5 bin ve üzeri kitap olan okul sayısı ise yüzde 1. Güney Kore’de bu rakam yüzde 92, Singapur’da yüzde 72.

9 kadın cezaevine 36 bin kitap gitti

Topladığımız kitapları çocuk ve gençlerin yanı sıra yetişkinlere de ulaştırmak istedik. Aklımıza cezaevleri geldi. Orada insanların boş geçirdikleri vakitlerde kitap okusunlar istedik. Adalet Bakanlığı’yla vakıf olarak sözleşme yaptık. Türkiye’deki 9 kadın cezaevine, ki o kadar cezaevi var zaten, yaklaşık 36 bin kitap gönderdik. Bakırköy Kadın Cezaevi’nde yazar sohbeti yaptık, Azra Kohen bizimle geldi. Kadınlar onun kitabını okudu. Oralardaki kütüphane de çok güzeldi.

Darüşşafakalı 700 öğrenciye Kitapcan velisi

“Okullara gittiğimizde çocukların kitapçıya gitme alışkanlığı olmadığını gördük. Ve çocuklar için bir “Kitapcan Kart” yaptık. Bu kartı 7 yaşında bir çocuğa veriyoruz, ebeveyni içerisine para dolduruyor 50 TL sınırı var. Kitapçı haricinde kullanılmıyor. Çocuk sonrasında alışkanlığa dönüştürüyor bunu. Kitaplara bakıyor, bir amaca ulaşıyor, kitabı inceliyor, beğeniyor. Ödeme için kasaya gittiğinde bir şey satın aldığını hissediyor. Poşete alıp dışarı çıkarken yaşadığı ruh hali, edindiği alışkanlık çok önemli bir kazanım. Daha fazla sayıda ve ihtiyaç duyan çocuğa ulaşmak için Darüşşafaka’yla işbirliği yaptık. Şu anda 700 öğrenciye bahsettiğim karttan verildi. Ayda bir kez kitapçıya gidip bu kartlarla 25 TL’lik kitap alabiliyorlar. Şirketlere diyoruz ki “Bu sınıflardan birinin ‘Kitapcan Velisi’ olur musunuz?” Yıllık 7 bin 500 TL’lik bütçeyle bir sınıftaki bütün çocuklar ayda 25 TL’lik kitap alıyor. Yaklaşık 1000’e yakın talebeleri var. 700’üne ulaştık. Diğer sınıflara da bulursak harika olacak.”

Türkiye’nin kitap okuma profili

- Kadınlar yüzde 55’lik bir oranla erkeklerden daha fazla kitap okuyor.

- 25-45 yaş grubu; 18-65 yaş grubuna göre daha çok okuyor.

- Evliler, bekarlara göre daha çok okuyor.

- Kitap okuyanların yüzde 35’i yılda 12’den fazla kitap bitiriyor.