275 yıllık Taksim olur mu Taxim?

İngiltere Dışişleri Bakanı Jack Straw, Ankara ziyaretinde hazırlıkları doğruladı. Eski DEP Milletvekili Sedat Yurttaş’ın “Üç harf, iki dili birbirine yakınlaştırabilir” sözleri dil tartışmasının fitilini yeniden ateşledi. Uzmanlara göre ise bu durum 79 yıl önce yapılan Atatürk’ün Harf Devrimi’ne ihanet!..

Radikal Gazetesi Yazarı Hakkı Devrim
“Fransızlar beceremedi, biz mi yapacağız?”
ş Alfabeye hatır için harf ilave edilmez. Çerkezler de yeni harfler isteyebilir. O zaman da işin içinden çıkılmaz. Bence “Q”, “X” ve “W”nun alfabeye eklenmesi gerekli değil.

ş Fransa’da da 1-2 sene önce Fransız alfabesinde bir değişiklik yapmak istemişlerdi. Fakat onların kitap işleriyle ilgili sendikası hükümete gidip dedi ki, “Çok güzel bir şey yapıyorsunuz ama bizim zararımızı nasıl tazmin edeceksiniz?” Çünkü stoklarında eski alfabeyle yazılmış milyarlarca liralık kitap var. Fransız devleti sonunda vazgeçti. Biz mi yapacağız?

ş “Washington” kelimesi bence Türkçe’de “W” ile değil, “V” ile yazılmalı. Mesela, “London” demiyoruz, “Londra” diyoruz; “Pari” demiyoruz, “Paris” diyoruz. Özel isimler de kullanma sıklığı bakımından o dile yatkın hale sokulur.

ş Alfabe tespit edilirken, Türkçe’deki sesler harfler haline getirilmemiştir. “Kaf”la “kef”in birinden vazgeçilmesi gibi... Bizim en başından beri halledemediğimiz başka dertlerimiz var.


Türk Dili Derneği Başkanı Sevgi Özel
Atatürk’ün dil devrimi delinmek isteniyor
ş Dört yıl önce Verheugen, üç harfin Türk alfabesine eklenmesiyle, Türk ve Kürt halklarının yakınlaşacabileceğini söylemişti. Bu Türkiye’nin iç işlerine ve kültür hayatına müdahaledir.

ş Kürtçe ayrı bir dil, Türkçe ayrı. “Abece”leri de doğal olarak farklı.

ş Bu karar, adlarında Türk abecesini kullanmayacak yurttaşları da yabancılaştıracaktır.

ş Atatürk, harf devrimini ülkenin birikimine göre yaptı. Atatürk’ün yaptığı harf devrimi, dışarıdan gelen baskıyla delinmek isteniyor.

ş Bir önceki hükümetin Kültür Bakanı da, Arapça harflerden bazılarının alınması gerektiğini söylemişti. Sorunlar siyasal bağımsızlığımızla yakından ilgili. “Yeter” diyecek yürekli bir devlet adamı bekliyor Türkiye.

ş Geçenlerde, Çevre ve Orman Bakanlığı’nın Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği, sözcük yasaklamaya kalktı. Onların listelerinde, benim soyadım “Özel” de yasak. Müşavirlik, “özel” yerine “hususi” kullanılacak diye not düşmüş. Soyadımı “hususi” mi yapacağım?


Türk Dil Kurumu Başkanı Haluk Akalın
Bu harflerin karşılığı olan sesler Türkçe’de yok
ş Türk alfabesine yeni bir harf eklenmesine gerek yok. Her dilin alfabesi kendi seslerini en iyi biçimde karşılayan işaretlerden oluşur.

ş Dillerdeki ses sayısı fazla olabilir ama bütün sesler ayrı ayrı harflerle gösterilmez, birbirine yakın sesler ortak harflerle gösterilir. Şu andaki 29 harfli alfabemiz Türkçe’yi en iyi bir biçimde karşılıyor. ş Türkçe için giderek tehlike oluşturan yabancı kaynaklı sözleri kullanma eğilimine resmiyet kazandırılmış olacak.

ş Türkçe’ye Arapça’dan geçen ve bugün bir semt adı olarak da kullanılan Taksim’i “Taxim” biçiminde yazanlara da cesaret verilecek.

ş Aslında tüm bu tartışmalar alfabemizin oluşturulmaya başlandığı 1928 yılında da yaşanmıştı. Q, X, W harflerinin alfabeye alınması gündeme gelmiş, ama bu harflerin karşılığı olan seslerin Türkçe’de bulunmaması nedeniyle bu harflerin alınmasına gerek duyulmamıştı. Dünyada aynı alfabeyi kullanan yüzlerce dil var ama bu onları birbirlerine yaklaştırmaz.


Maltepe Üniversitesi Ö. G. Yusuf Çotuksöken
“Siyasilerden önce bilimadamları karar verir”
ş 1928’deki Harf (Alfabe) Devrimiyle 29 sesi karşılamak üzere, 29 harf benimsenmiş, bugüne kadar sorun yaşamadan gereksinimlerimizi karşılamıştır. Bu harfleri eklemeye gerek yoktur.

ş Bunları abeceye eklemek özellikle eğitimde sorunlar yaratacak. Hangi sözcüklerin yazımında “h”, hangilerinin yazımında “X” harfi kullanılacak? “Kalem” ile “qalem” yazılışları ne gibi farklar yaratacak? Bugüne kadar “hasta” yazdık, özgün biçimine bakarak “xasta” mı yazacağız?
ş Bu harfleri abecemize eklemekle ne kazanacağız? Amaç yeni sorunlar yaratmak değil, abece öğretimini kolaylaştırmak olmalıdır.

ş Ayrıca niçin sadece bu harfler gündeme geliyor? İspanyolca, İsveççe, Norveççe gibi dillerde de değişik sesleri karşılayan ama Türk abecesinde kullanılmayan harfler var. Bunları da mı alacağız? Hem niçin yabancılar bizim “Ç”, “Ğ” gibi harflerimizi kullanmıyor?

ş Ekleme ve çıkarmalara siyasilerden önce yazarlar ve bilim adamları karar verir.