“Sen ölülere söz işittiremezsin”

SORU: Bir tanıdığımın cenazesinde hoca, ölen şahsın ismini birkaç kez tekrarladıktan sonra birtakım söylemlerde bulundu. Daha sonra öğrendiğime göre bu telkin oluyormuş. Hocanın burada söylediklerinin Türkçe açıklaması nedir? (Mehmet Kosovalı)
CEVAP: Cenaze defnedildikten sonra hocanın, kabrin başında durup ölüye hitaben “Rabbinin Allah, Peygamberinin Muhammed, dininin İslâm olduğunu söylemesini...” öğretmesi eylemine telkin denilir. Kur’ân düşüncesine ters olan bu uygulama Taberani, İbn Asakir ve Deylemi’nin Ebu Ümame’den çıkardığı bir rivayete dayandırılmıştır (Kenzu’l - Ummal: 1 5/605, h. no: 42406). Altı sahih hadis kitabından hiçbirinde yer almayan bu rivayetin uydurma olduğu açıktır. Çünkü Peygamberimizin, definden sonra ölenin hesabının kolaylaştırılması için dua etmekten başka bir uygulaması olmamıştır. Bu uygulama bid’attır. Ama sanki dinin bir emriymiş gibi uygulanmaktadır. Oysa Kur’ân, “Sen ölülere söz işittiremezsin” buyurmaktadır (Rum: 52).
Ayrıca ölen kişi dünyadan ayrılmıştır. Dışarıdan söylenen sözlerle meleklere cevap veremez. Hem öyle mümkün olsa bu kopya demektir. Kopya haram değil mi? İmamlarımızın gerçekte hiçbir yararı olmayan bu kötü bid’atı bırakmaları gerekir. Telkin hakkında ilmihal kitaplarında verilen bilgi şudur: Defin işi bitince cemaat hemen dağılmaz. Kabrin başında oturup ölünün ruhunun kolay hesap vermesi, hatalarının affı için dua edilir. Kur’ân da okunabilir. Kur’ân’ın belli bir suresini okumak şart değildir. Her suresi veya istenen yerden birkaç ayet okunabilir. Ancak Hz. Peygamber’in “Yasin, Kur’ân’ın kalbidir. Allah’ı ve ahiret gününü arzu ederek Yasin okuyan kimsenin geçmiş günahı affedilir. Onu ölülerinize okuyunuz” (Ebu Davud; İbn Mace, İbn Hanbel) buyurduğu rivayet edilir.
Ölülere Kur’ân okunacağı hakkındaki rivayetleri doğru bulmayan muhaddis Darekutni, “Bu konuda hiçbir sahih hadis yoktur” diyor. İbn Hibban ise “Ölülerinize Yasin okuyunuz” hadisinin ölmüşlere değil, ölmekte olan kimseye Yasin okunmasını emrettiğini söylüyor (Bkz. Neylu’l-Evtar: 4). Ölülere Kur’ân veya özellikle Yasin okunması hakkındaki hadisler pek sağlam olmasa da artık bu, İslâm ümmeti arasında bir icma haline gelmiştir. Kur’ân’ın dua niteliğindeki ayetlerini okumak, ölü için en güzel duayı da içerdiğinden elbette çok güzel olur. n Devam edecek