Seferi olmanın şartları nelerdir?

SORU: “Eğer seferiyseniz namazları

2 rekât kılmak zorundasınız” deniliyor. Seferi sayılmak için 90 kilometre yol katetme şartı da konuluyor. Seferi olmanın şartları neler olduğunu açıklar mısınız? (Aydın Kıroğuz)

CEVAP: Mekke döneminde ve Medine döneminin bir bölümünde Peygamberimiz tüm cemaat namazlarını ikişer rekât kıldırırdı. Daha sonra dörde çıkarılmıştır. Normal zamanlarda cemaat namazları (farzlar) dört rekât kılınır. Ancak yolculuklarda düşman saldırısı veya herhangi bir tehlike ihtimali durumunda namazların kısaltılmasında bir sakınca olmadığı belirtilmektedir (Nisa: 101). Peygamberimiz savaş durumunda cemaati iki bölüme ayırmış, bir bölük cephede nöbet tutarken öteki gelip Hz. Peygamber’in arkasında bir rekât kıldıktan sonra gidip nöbeti devralmış. Sonra öteki grup gelip kılmıştır. Bu da savaş seferlerinde aslında ikişer rekâtlı olan farzların yarıya indirildiğini gösterir.

Namazlar ikişer rekâtlıydı

Demek ki Medine döneminin ortalarında vahyedilmiş olan Nisa Suresi’ndeki bu ayet indiği zaman henüz namazlar ikişer rekâtlıydı. Sonradan dörde çıkarılmış olduğuna göre savaş gibi tehlikeli durumlarda dört rekâtlı farzlar ikişer rekât kılınabilir. Bazılarına göre de aslında namazlar ikişer rekâtlıdır. Yolculukta aslı üzere iki rekât kılınır. Bu kısaltma değil, aslı uygulamadır. Hanefi mezhebi hukukçularına göre yolculukta kısa kılmak emirle verilen bir ruhsattır. Buna rağmen tam kılmak, verilen ruhsatı beğenmemek anlamı taşıdığından isaet (edebe aykırı davranmak) sayılır. Fakat diğer hukukçulara göre seferde kısa kılma sadece bir ruhsattır, zorunlu değildir. Dileyen tam kılar, bunda bir sakınca yoktur.

Önemli olan mesafe değil

Benim kanaatime göre düşman saldırısı, soğuk veya benzeri bir tehlike ve korkunun olmadığı rahat yolculuklarda namazları tam kılmak daha sevaptır. Ama kısa kılan da emri yerine getirmiş olur. Seferde mesafe meselesi de üzerinde birleşilmiş bir konu değildir. Hz. Peygamber’in 5 kilometrelik yolculukta da sefer hükmünü uyguladığı hakkında rivayetler vardır. Yine kanaatime göre önemli olan mesafe değil, rahat ve güvenlik sorunudur. Güvenli ve rahat yolculuklarda mesafe ne olursa olsun sefer hükmünü uygulamaya gerek yoktur. Ama rahat olmayan güvensiz yolculuklarda mesafe 5 kilometre kadar kısa da olsa sefer hükmü uygulanabilir.