Miras paylaşımında yetim ve yoksulları sevindirmeliyiz

SORU: Sizin “Mirasçıların dışında emeği geçmiş yakınları veya yakını da göz hakkı almalı, mirasçıların bu konuyu göz ardı etmemeleri gerektiği” ile ilgili bir yazınız yayınlanmıştı. O zaman bunu birçok kişiyle paylaşmıştım. Ancak o yazıyı kaybettim. Bir kez daha yayınlar mısınız? (Mehmet Aydoğmuş)

CEVAP: Nisa Suresi’nin 7-8’inci ayetlerinde babanın, ananın veya akrabanın bıraktığı mirastan, kadınların da erkekler gibi hakları bulunduğu belirtilmekte, miras taksim edilirken orada bulunup da miras hakkı olmayan akrabaya, yetimlere ve yoksullara da mirastan bir şeyler verilip onların sevindirilmeleri ve güzel davranılması emredilmektedir. Ölen bir kişi, geriye karısıyla üç kız bıraktı. Amcası oğulları, adamın malını tamamen aldılar, karısına ve üç yetim kıza hiçbir şey bırakmadılar. Kadın, durumu Allah’ın Resulü’ne söyledi.

Allah’ın Resulü, onlara adam gönderip kadını ve çocukları yoksun bırakmamalarını istediyse de varisler, malın kendilerine ait olduğunu söyleyip kadına ve yetim kızlara bir şey vermek istemedi. Çünkü ölen kişi, geriye erkek çocuk bırakmamıştı. İşte bu ayetlerin, bu olay üzerine indiği söylenir. Ayet inince Hz. Peygamber onlara haber gönderip Allah’ın, kadınlara da pay ayırdığını bildirdi. Cahiliye devrinde miras, ölenin yalnız erkek akrabasına kalırdı. Kadınların miras hakkı olmadığı gibi savaşa iştirak edemeyecek yaştaki küçük çocukların dahi miras hakları yoktu.

Bu ayetler, kadınları da erkekler gibi mirasa ortak yapmış, çocuklarla büyükler arasında fark görmemiş, daha sonra inen ayetler ise herkesin mirastan alacağı payı belli etmiştir. Akraba içinde kendilerine miras düşmeyecek olanlar vardır. İşte miras taksim edilirken orada bulunan fakat miras payı olmayan yakınlara, yetimlere ve yoksullara da bir şeyler verip onların gönülleri hoş edilmelidir.

Bu insanlar yoksul ise kendilerine bir şey verilmemesinden burukluk duyar. Pay sahiplerinin aldıkları hisselerde gözleri de kalabilir. Bu bakımdan onların hoşnut edilmesi gerekir. Ölmek üzere olan insan, varislerine zararlı vasiyet yaparsa yanında bulunanlar, onu ikaz edip vasiyeti düzeltmeye çalışır, çoluk çocuğunun durumunu düşünmeye yöneltebilirler. Hatta bu onların görevidir.