İctihad yapmak için geniş bir kültür gerekir

SORU: Âdetli kadının namaz kılabileceğini, oruç tutabileceğini, Kur’ân okuyabileceğini söyleyen müctehid var mı? Çünkü insan, müctehidin delillerine dayanarak hareket edebiliyor. Eğer varsa bunlar kimlerdir? Müctehid tam olarak ne demektir?

CEVAP: Âdetli kadının namaz kılabileceğini söyleyen müctehid var tabii. Hz. Ali’den ayrılan Hariciler bu görüşteydi. İctihad, dilde bir işi yapmak için son derece çaba harcamak demektir. Terim olarak ictihad, dini hükümleri delillerinden çıkarmak için insanın bütün gücünü harcaması artık ondan fazlasını yapamayacak hale gelinceye kadar çaba sarf etmesidir. İctihad etme yeteneğine sahip kimseye “müctehid” denilir. Dini hükümleri, büyük çaba harcayarak delillerinden çıkaran kimse müctehiddir. İctihad, belli bir döneme özgü değildir. Dünya durdukça ve din var oldukça ictihad da devam edecektir. Ancak müctehid olmak kolay bir şey değildir.

Bir çok İslâm âlimi var

İctihad yapabilmek için Arapça’yı, Kur’ân ve hadisi bütün ayrıntılarıyla bilmek, fıkıh usulüne (hukuk metodolojisine), ictihad yapmanın nerelerde caiz olup nerelerde olmadığı gibi hususlara vakıf olmak yanında geniş bir kültüre, derin bir kavrayış ve zeka yeteneğine sahip olmak da lazımdır. Günümüzde aynı görüşte olan birçok İslâm âlimi vardır. Mesela ciddi bir bilim adamı olan Prof. Dr. Hüseyin Atay da bu görüştedir. Eğer ictihad, delillerden hüküm çıkarma ise konuyu etraflıca açıkladığım “Kur’ân Aksiklopedisi”nde sunduğum deliller, bu meselenin durumunu açıkça ortaya koymakta, bu durumdaki kadının namaz kılamayacağını belirten hadis rivayetlerinin nasıl tutarsız, çelişkili ve Kur’ân’a aykırı olduğunu da aydınlığa kavuşturmaktadır. İnternet ve iletişim olanaklarının bulunduğu şu ortamda bilgiye ulaşmak, 1350 yıl önceki ortamdan çok daha elverişlidir. Allah doğrunun yardımcısıdır. Allah’ın huzurunda kim doğru, kim yalancı ve hurafeci ortaya çıkacaktır.