Başkasının malını izinsiz almak hangi durumda haramdır?

Devlete ait bir bahçeden kopardığı birkaç şeftalinin sorumluluğunu düşünen M. Ç. rumuzlu hassas bir okurum, mektubunda özetle belirttiğine göre, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nin Menemen çiftliğinde staj yaptığı sırada çiftliğin meyve bahçesinden bir miktar izinsiz şeftali almış. Sonra Y. N. Öztürk’ün kitabında, Peygamberimiz zamanında kamu malından ayakkabı çalan sahabînin namazını Peygamberimiz kıldırmayıp, “o mü’min bile olamaz!” dediğini okumuş. Yine o kitapta okuduğuna göre, bir savaşta şehit olan kişi için arkadaşları, “Şehit oldu” demişler de Peygamberimiz “Hayır o cehennemliktir. Çünkü o, kamu malından çalmıştı” demiş.

Bunları duyunca çok korkan okurum, bir ara izinsiz, gizlice aldığı şeftalilerin parasını götürüp müdüre vermeyi ve bu paranın çiftlik giderlerine harcanmasını söylemesini düşünmüş ama artık orada staj yapılmadığı için bir yetkili yokmuş parayı ödeyecek bir muhatap bulamamış. Vaktiyle yaptığı hatanın günahından nasıl kurtulacağını soruyor.

CEVAP: Yaşar Hoca’nın kitabındaki o rivayetler, insanları günahtan uzak tutma amacıyla ortaya atılmış sözlerdir. Hz. Peygamber’in savaşta şehîd olan bir kimsenin, aslında kimsenin bilmediği bir kusurunu âleme duyurması ve onun cenaze namazını kıldırmaması, kendisinin “Âlemlere rahmet” sıfatına ve herkesçe bilinen kibarlığına, zarafetine uymaz.

Bu hassas okurumun durumuna gelince: Kurân’a göre hırsızlığın cezası ağırdır. Ancak bu cezanın uygulanması için malın kapalı, kilitli bir yerden çalınması ve çalınan malın kıymetinin de en az bir savaş kalkanının parasal değerine eşit veya üstünde olması gerekir. Ayrıca çalan kimsenin, malı çaldığı alana girme müsaadesinin de olmaması şarttır. Bu durumda, okurumun o bahçede görevli iken aldığı birkaç şeftali kendisine haram değildir.

Fıkıh kitaplarındaki hüküm şöyledir: “Şehirlerde ağaçların altına dökülen meyveler, açık olarak herkesin faydasına bırakılmış ise yenilebilir değilse yenilmez. Ağaç üzerinde bulunan meyveler, bol olur da yenmesi sahiplerine ağır gelmezse yenilebilir. O meyvelerden bir miktar alınıp orada yenebilir fakat toplanıp başka bir yere götürülmesi caiz değildir.” (Ömer Nasuhi Bilme, Büyük İslam İlmihali,

s. 470 El-İhtiyâr: 3/32-33)