İslamcılık ölmedi ama İslamcılar birbirlerini öldürüyor

Eğer sosyal medyada Suriye ve Irakta faaliyet gösteren radikal İslamcı grupların taraftarlarının hesaplarını takip ederseniz sık sık karşınıza “şehit” fotoğrafları çıkar. Iraklı ve Suriyelilerin dışında diğer Arap ülkelerinden, Balkanlardan, , Türkiye’den, Batı ülkelerinden... Kimi intihar eylemi gerçekleştirmiş, kimi Şam ya da Bağdat rejiminin güçleriyle, kimi Rojavada YPG’lilerle çatışmalarda ölmüştür. Bu arada farklı İslamcı gruplar arasındaki çatışmaların da hayli kanlı olduğunu ve şehit fotoğraflarından anlayabilirsiniz.

Zaten IŞİD’in (Irak Şam İslam Devleti) hilafet ilan edip adını İslam Devleti ilan etmesinin ardından özellikle Suriye’de radikal İslamcı grupların ana gündemi Baas rejimine veya Rojavada PYD/YPG’ye karşı savaş kadar, hatta yer yer ondan daha fazla, İD ile iktidar savaşı olmuş durumda. Örneğin El Kaide’nin Suriye ayağı olan Nusra Cephesi’nin lideri Ebu Muhammed el Colani kendilerinin de Suriyede bir emirlik kuracaklarını ve burada tavizsiz bir şekilde şeriat kurallarını uygulayacaklarını açıkladı. Buna karşılık gerek Suriye, gerekse Irakta farklı İslamcı gruplarda yer alan bazı militanların tövbe edip İD’e ve onun halifesi İbrahime (Ebubekir el Bağdadi) biat ettikleri görülüyor.

Mezhep savaşları

İslamcılar arası çatışma denince sadece İD ile Nusra’yı anlamamak lazım. Gerek Irak, gerekse Suriyede birkaç yıldır yaşanan ve büyük ölçüde mezhepler arası çatışma şeklinde seyreden iç savaşlar aynı zamanda birer İslamcılar arası savaşlardır. Çünkü El Kaide küresel çıkışını yapana kadar dünyada radikal İslamcılık denince akla Ayetullah Humeyni, Tahran rejimi ve onun Lübnan’daki Hizbullah gibi türevleri gelirdi. Öyle ki, mesela Türkiye’den kalkıp El Kaide saflarında dünyanın dört bir tarafında gönüllü olarak savaşmaya giden gençlerin ciddi bir bölümü İran Devrimi’nin ve Tahran rejiminin devrim ihracı politikalarının etkisinde kalmıştı.

Buna bağlı olarak Batı dünyasında uzun bir süre El Kaide ile Tahran arasında bağ olduğu sanıldı. Örneğin 11 Eylül öncesi yazılan az sayıdaki El Kaide/Usame bin Ladin kitabında bu yeni yapının aslında Lübnan Hizbullahı’nın bir projesi olduğu tezi öne çıkıyordu.

Bugünse İD ve El Kaideye yakın diğer grupların yıkmaya çalıştığı Bağdat ve Şam rejimlerinin ardında doğrudan Tahran var ve özellikle Suriye’ye hem İran Devrim Muhafızları, hem Lübnan Hizbullahı takviye olarak gidiyor ve muhalif İslamcı gruplarla savaşıyor.

Laiklik ihtiyacı

Kuşkusuz birebir benzetmek çok doğru olmayabilir ancak Suriye ve Irakta İslamcılar arasında yaşananlar Sovyet işgalinin sonlanmasının ardından Afganistan’taki farklı mücahit gruplar arasında yaşanan kanlı iktidar savaşlarını hatırlatıyor. Afgan halkının büyük kısmı bu iç savaştan o kadar bunalmıştı ki uzun bir süre buna hiç karışmayıp güç toplayan ve aslında çok da fazla tanınmayan Taliban’ı bir kurtarıcı olarak görüp benimsemişti. Fakat bugünkü Irak ve Suriye şartlarında böyle bir İslamcı ‘kurtarıcı’nın çıkacağına dair herhangi bir işaret yok.

Lakin durumun çok da umutsuz olduğu kanısında değilim. Zira bütün bu bitmek bilmez çatışmalar, iç savaşlar, her kendini güçlü hissedenin “gerçek İslam’ı ben temsil ediyorum” diyerek diğerlerini kendisine biat etmeye çağırması, etmeyenleri yok etmeye çalışması vb. İslam’ın alabildiğine siyasallaştırılmasının hiç de parlak bir fikir olmadığını Müslüman toplulukları gösteriyor.

O meşhur tartışmaya dönecek olursak: İslamcılığın bir ideoloji olarak öldüğünü düşünmüyorum, Müslümanlar var oldukça İslamcılık da olacak, ancak İslamcıların birbirlerini acımasızca öldürdüğü bir ortamda İslamcılığın “daha iyi bir yaşam” vaat eden bir ideoloji olarak kalamayacağı açık.

Daha sonraki yazılarda bu tartışmayı sürdürmeyi umuyorum...