Tercih Amerikan tipi
.
AK Parti, anayasa ve başkanlık sistemi çalışmasını tamamladı. Tümü açıklanmadı, sadece Amerikan tipi başkanlık sisteminin tercih edildiği açıklandı.
Amerika Birleşik Devletleri, kuruluşundan bu yana başkanlık sistemiyle yönetiliyor. Anayasası da vatandaş haklarının en titiz şekilde güvence altına alındığı ve ilk gününden beri geçerli olan anayasa.
Amerikan sisteminin temeli yerel yönetimlerin, eyaletlerin önemli hak ve yetkileri olmasına dayanıyor. Seçimle gelen yerel yöneticilerin belli yasama yetkileri de var.
Merkez yönetimde başbakan bulunmuyor, başkan hem devletin hem hükümetin başı. Gücünü ve gücünün sınırlarını belirleyen de aslında iki meclisli parlamenter yapı.
Partili başkan her önemli kararını uygulayabilmek için hem Temsilciler Meclisinin hem Senatonun desteğini almak zorunda. Bildiğimiz anlamda bir parti disiplini olmadığı için hem diğer partinin hem de kendi partisinin parlamenter ve senatörlerini ikna etmek zorunda.
Başkanın istediği yönde oy kullanmayan parlamenter veya senatörün partiden ihraç edilmezi duyulmuş, görülmüş değil.
Amerikan tipi başkanlığın temel unsurlarını özetledik, ama bunlardan hangilerinin anayasa teklifinde bulunacağını bilmiyoruz.
Olmayacağı kesin olan iki unsur ise belli. Eyalet sistemine geçiş söz konusu değil, senato adıyla ikinci bir meclis kurulması da düşünülmüyor.
Amerikan tipi başkanlık sisteminin iki temel unsuru olmadığı zaman buna “Amerikan tipi” demek doğru bir tanım olmayacak.
Fransız tipi başkanlıkta da senato var, başbakan da var. Herhalde sadece başbakan olmaması dolayısıyla adına Amerikan tipi deniliyor.
Öngörülen sistemin, başka bir ülkede var olup olmadığını, uygulama özelliklerini anlatması gereken siyaset bilimcilerinin de sesleri henüz duyulmadı.
Üniversitelerin hukuk ve siyaset bilimi bölümlerinden bir faaliyet haberi de gelmiyor. Ak Parti’nin hazırladığı teklife üniversitelerden bir katkı olduğuna dair bir bilgi de bulunmuyor.
Ak Parti’nin hazırladığı taslakta ne tip bir başkanlık teklif edildiğini bütün metin açıklanınca öğreneceğiz. Ama şu anda Amerikan tipinin kopyası olmayacağını biliyoruz.