Yeni döneme dair önemli ayrıntılar
.
Sandıklar açıldı, tablo netleşti. Şimdi sırada neler var ona bakma vakti.
***
Önce Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) seçimlerin kesin sonuçlarını açıklaması gerekiyor.
Cumhurbaşkanlığı seçiminin kesin sonucunun milletvekili genel seçimlerinden daha önce açıklanması muhtemel. Ancak Cumhurbaşkanı yeni Meclis önünde yemin etmek zorunda olduğu için önce TBMM’nin teşekkülü ve göreve başlaması gerekecek.
YSK milletvekili seçiminin kesin sonuçlarını açıkladıktan 3 tam gün sonra Meclis toplanacak. Milletvekilleri, en yaşlı üyenin başkanlığında yapılacak oturumda yemin edecek.
(En yaşlı üye, malum, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Antalya Milletvekili Deniz Baykal. Tedavisi süren Baykal’ın sağlık durumu Meclis Başkanlık koltuğuna oturup genel kurulu yönetmeye elverecek mi, bu nokta henüz net değil.)
Ankara kulislerinde Cumhurbaşkanı’nın yemin edip göreve başlamasının iki haftayı bulacağı konuşuluyor.
***
Yeni dönemde, artık güvenoyu yok, hükümet programının Meclis’te okunması yok, gensoru yok.
Meclis’in yetkileri arasında; yazılı soru önergesi vermek var, Meclis araştırması, genel görüşme yapma, cezai soruşturma yapma hakları var. Ayrıca Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve bakanların dokunulmazlıklarını kaldırma yetkisi var Meclis’in. Kanunla yürütme alanının sınırlarını tayin etmenin dışında bu yetkileri var Parlamento’nun.
***
Anayasa’nın Cumhurbaşkanı’na münhasıran yetki verdiği beş konu var.
Bakanlıklar, üst kademe yöneticiler, Devlet Denetleme Kurulu (DDK), Milli Güvenlik Kurulu (MGK) Genel Sekreterliği ve Genelkurmay Başkanlığı’nın statüsünün düzenlenmesi. Yeni sistemde Meclis, yürütme alanına ilişkin olduğundan bu beş konuda kanun çıkartamıyor.
Anayasa’dan kaynaklanan münhasır yetkisi olan bu beş konu dışında, Cumhurbaşkanı’nın kararnameyle örneğin kamu tüzel kişiliği kurma hakkı var. Ama Meclis’in bu konuyu kanunla düzenleme yetkisi de var. Mesela orada Meclis bir kanun çıkartıp Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulan kamu tüzel kişiliğini kaldırabilir ya da değiştirip düzenleyebilir.
***
Bu arada önemli bir teknik ayrıntı var gözden kaçırılmaması gereken.
Yeni dönemde farklı konu başlıklarında hem hukuki hem de siyasi tartışmaları beraberinde getirmesi muhtemel bir nokta bu. Şöyle ki...
Cumhurbaşkanı’nın kararnameyle yaptığı bir düzenlemede Meclis farklı bir yasal düzenleme yaparsa; arada geçen sürede kararname yürürlükte olacak. Yani aynı konuda kanun çıkıncaya kadar, icraat, kararname yoluyla yapılmış olacak.
Bahsettiğim teknik ayrıntı işte tam da bu noktaya ilişkin...
Burada, yürürlükte olan kararnamenin geçerli olup olmadığı önemli. Anayasa’da 94 asıl, bir de geçici, toplam 95 maddede kanunla düzenlenen konular var. Bunların sayısı 183. Yani “Doğrudan kanunla düzenlenir” denilen 183 konu var Anayasa’da.
O konulardan birinde bir kararname varsa, o kararname Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilse ya da kanun çıkıp yürürlükten kaldırılsa bile ‘Anayasa’ya açık aykırılık’ sebebiyle o kararname hükümleri hukuki sonuç doğurmuyor. Bu nokta şimdilik pek bilinmiyor ama çok önemli.
***
Somutlaştıralım...
Örneğin ormanlarla ilgili bir düzenleme… Anayasa’da “Ormanların korunmasına ilişkin usul ve esaslar kanunla düzenlenir” hükmü var.
Diyelim ki Cumhurbaşkanı, bu hükme rağmen o konuda bir kararname çıkarttı. Bu durumda, o kararname açıkça Anayasa’ya aykırı olduğu için ya Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilecek ya da Meclis bir kanun çıkartıp onu yürürlükten kaldıracak. Bu geçen sürede o kararnamenin hükümleri, uygulansa bile hukuki sonuç doğurmayacak. Gerekiyorsa o uygulamadan doğan sonuçlar telafi edilecek. Ya eski hâle iade edilecek ya da bu mümkün değilse, gerekli telafi hukuku devreye girecek. Yani bir zarar verilmişse tazmin edilecek, bir şey yapılmışsa, o yıkılacak gibi...
***
Çok teknik gibi gelebilir ama diyeceğim o ki, yeni dönemde, yeni sistemin uygulama aşamasında bu anlattıklarım ve benzeri birçok örnek gündemi meşgul edecek, siyasetin tartışmalarını şekillendirecek.