17 hekim bulamadı, teşhisi ChatGPT koydu! Yapay zeka doktorların yerini alabilir mi?

Teknolojideki son gelişmeler ‘yapay zeka ile robotlar dünyayı ele geçirecek mi?’ sorusunu doğal olarak sürekli gündeme getiriyor. Bu soru ilk çarklı cihazların kullanılmaya başlandığı 1860'lı yıllarda da sorgulandı. Fakat gelinen noktada şu bir gerçek ki, gelişmiş teknolojiler birçok meslek dalını ya ortadan kaldıracak ya da değişime uğratacak gibi duruyor.

Yapay zekanın yoğun bir şekilde kullanıldığı alanların başında ise tıp geliyor. Bu alanda her gün yeni bir gelişme yaşanıyor ve her olumlu adım, ‘Yapay zeka hekimlerin yerini alabilir mi?’ sorusunu ortaya çıkarıyor. Özellikle ABD’de üç yıl boyunca tam 17 doktora görünen yedi yaşındaki Alex’in ne sorunu olduğunu ChatGPT’nin çözmesi bunu bir kez daha gündeme getirdi.

PEK ÇOK DOKTOR TARAFINDAN MUAYENE EDİLDİ AMA RAHATSIZLIĞI BİR TÜRLÜ BULUNAMADI

Daha 4 yaşındayken kronik ağrıları ortaya çıkan çocuk, her gün ağrı kesici ilaç kullanmak zorunda kaldı. Ağrısının başlamasından kısa bir süre sonra Alex'in kişiliği de değişmeye başladı. Soyadlarını açıklamak istemeyen anne Courtney, Today’e yaptığı açıklamada oğlunun “Öfke nöbeti geçiren çılgın bir insana” dönüştüğünü söylerken, “Bulduğu nesneleri de çiğniyordu” diye ekledi.

Courtney ilk başta bunun bir diş sorunu olabileceğini düşündü ve Alex'i diş doktoruna götürdü. Doktor da Alex'in damak yapısının ağzına ve dişlerine göre çok küçük olduğunu ve bunun da geceleri nefes almasını zorlaştırdığını tespit etti. Alex'in damağına genişletici yerleştirildi. Courtney de “Her şey bir süreliğine çok iyiydi. Artık sorunu tamamen çözmüştük” dedi.

Fakat bir süre sonra Courtney, Alex'in vücudunun büyümediğini fark etti. Alex'i hemen bir çocuk doktoruna götürdü. Doktor, koronavirüs pandemisinin Alex'in gelişimini olumsuz etkilediğini söyledi. Alex'i fizik tedaviye yönlendirdi çünkü ayaklarında bazı dengesizlikler var gibi görünüyordu.

Ancak fizik tedaviye başlamadan önce Alex, giderek daha da kötüleşen şiddetli baş ağrıları yaşadı. Nörolog, çocuğun migreni olduğunu söyledi. Alex aynı zamanda yorgunlukla da mücadele ediyordu. Bu yüzden sinüs boşlukları veya solunum yolu nedeniyle uyku sorunu yaşayıp yaşamadığının kontrol edilmesi için kulak burun boğaz doktoruna da götürüldü. İlerleyen zamanlarda Alex bu şekilde pek çok doktor tarafından muayene edildi ama tüm sorunlarının kaynağı olan rahatsızlığı bir türlü bulunamadı.

ChatGPT EN DOĞRU TANIYI KOYDU

Üç yıllık arayışın sonunda Courtney son bir çare olarak Alex'in durumunu yapay zeka sohbet botu ChatGPT'ye sormaya karar verdi.

Courtney “Alex’i 17 doktora götürdük. Hepsi bir teşhis koydu ama bir sonuç alamadık. Ben de tüm şartları zorlamaya devam ettim. Bütün bir geceyi bilgisayar başında geçirdim. Alex'in test sonuçlarını satır satır inceledim. Belirtileri de detaylı bir şekilde ChatGPT'ye girdim. Sohbet botu, gergin omurilik sendromu olabileceği cevabını verdi. Teşhisi hemen arattım ve bunun çok mantıklı olduğunu düşündüm” ifadelerini kullandı.

Courtney, ChatGPT’ten aldığı bilgiler doğrultusunda yeniden doktorlarla görüştü. Sonunda Alex'te bu sendromun en hafif şekli olan ‘spina bifida occulta’ rahatsızlığı olduğu anlaşıldı. Bu hastalık ise omurgadaki bir veya daha fazla kemik düzgün şekilde oluşmadığında ortaya çıkıyor. Özetle çocuğun omurgasında küçük bir boşluk vardı. Bu boşluklar ufak olduğu için sendromun bu versiyonun teşhis edilmesi de zorlaştı. Fakat yapay zeka doğru teşhisi çok çabuk bir şekilde koydu.

Alex şimdi daha iyi ama tüm bu yaşananlar akla şu soruyu getiriyor; ‘Yapay zeka bir süre sonra doktorların önüne geçebilir mi?’

Biz de bu soruyu alanında uzman isimlere sorduk.

‘BELİRLİ BRANŞLARDA HEKİMLERE GEREKLİLİĞİ ORTADAN KALDIRABİLİR’

Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı ve Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Alper Şener

Sağlık alanında yapay zeka uygulamaları belirli branşlarda hekimlere gerekliliği ortadan kaldırabilir. Örneğin görüntüleme alanında… Koronavirüste bunun çok yararını gördük. Akciğer tomografilerindeki görüntüler yapay zekaya yorumlatıldı. Dünyanın pek çok ülkesinde, özellikle de Çin’de kesin ve hızlı sonuçlar alındı.

Branşlarda da belli başlı işlemleri daha iyi yapabilir. Buna örnek olarak da robotik cerrahi alanını söyleyebilirim. Fakat tüm alanlarda hekimlerin önüne geçebilecek kadar üstün bir teknoloji oluşabileceğini sanmıyorum. Çünkü bizde hastalık yok, hasta vardır. Bireysel değişimlerde insiyatif alabilmek bir beceridir. Bu kodlanamaz ve taklit edilemez… O nedenle hekimlik bir zanaattır.

‘YAPAY ZEKA YORGUNLUKTAN VE DİKKAT DAĞINIKLIĞINDAN ETKİLENMEZ’

Gastroentoloji Uzmanı Prof. Dr. Vedat Göral

Yapay zekanın gelişimi son 20 yılda dramatik bir şekilde arttı ve tıbbi uzmanlıkların çoğu için klinik uygulamalar giderek araştırılıyor. Yapay zeka sistemlerinin bu alandaki klinik uygulamaları, kanser lezyonların tanımlanmasını (Örneğin Barrett özofagusu veya Özofagus kanserinin tanımlanması, pankreas kanserleri), lezyonların tespitini (Örneğin, polip tanımlama ve sınıflandırma, ince bağırsakta kanama lezyonu) içeriyor.

Yapay zeka birkaç yıla kadar hastalığın erken tanısında risk sınıflandırması için objektif puanlama sistemlerinin geliştirilmesi, hastalık seyrinin veya tedaviye yanıtın tahmin edilmesi, endoskopik muayenenin kalitesi gibi ölçümlerin değerlendirilmesinde büyük rol oynayacaktır. Bazen bir hastalığın tanı ve tedavisi hakkında iki hekim farklı karar verebilir. Yapay zeka ise tek başına daha net karar ortaya çıkarabilir. Daha da önemlisi yapay zeka önerileri klinisyenin muhakemesiyle eşleşirse, klinisyenler daha güvenli bir şekilde karar verebilir.

Yapay zekanın en önemli özelliği başka faktörlerden etkilenmeden aynı sonucu ortaya çıkarıyor olması… Ayrıca bazen gözün fark etmekte zorlandığı lezyonları bile otomatik olarak algılayıp işlemi yapan hekimi uyarıyor. Hekimin yorgun olması veya dikkatinin dağılması, tanıyı etkilese de yapay zeka bu faktörlerden asla etkilenmiyor.

Gelecekte yapay zeka, standart klinik bakıma entegre edilecektir. Tanı koymada, tedavi müdahalelerini seçmede, sonuçları tahmin etmede ve klinik karar almayı etkilemede rehberlik olacaktır. Şu ortamda yapay zeka doktorlarla yarışamaz, önüne geçemez. Ancak ilerideki gelişmeler, bunu mümkün kılacaktır.

'RADYOLOJİ ALANI BAYRAĞI YAPAY ZEKAYA DEVREDEBİLİR'

İç hastalıkları Uzmanı Dr. Aytaç Karadağ

Futuristik bakacak olursak gelecekte doktorların yerini tamamen alması zor görünse de sıfır hata payıyla radyolojik görüntüleri değerlendireceği için radyoloji gibi bazı bilim dallarının bayrağı yapay zekaya devretmesi öngörülüyor. Genelleme yapılması gerekirse yapay zekanın gelecekte doktorların yerini almasından ziyade, insan yargısının yerini alacağı düşünülüyor.

Daha az testle daha hızlı ve doğru tanı konulmasını sağlayabilir. Nadir görülen hastalıkları ayırıcı tanı listesini ekleyebilir. Belirli bir hastalığa tanı koyarken yapay zeka yardımını almak, tanı için gereken süreyi büyük ölçüde azaltabilir ve tanı verimliliğini artırabilir.

Tıbbi tanı araçları olan klinik muayene bulguları, biyokimyasal inceleme ve klinik test verileri, radyolojik görüntüler, endoskopik ve patolojik bulgular, yapay zeka yardımıyla hızla analiz edilerek karmaşık vakalarda bile zamanında ve doğru sonuç verebilir. En önemlisi de doktorların daha bilinçli ve makul bir tedavi planı çizmesini sağlayabilir

Yapay zekanın cerrahi ameliyatlarda uygulandığı en başarılı örneği olan ‘Da Vinci Robotları’, 2000’de Amerika Birleşik Devletleri Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından klinik cerrahi onayından sonra adeta çığır açtı. Bundan önce cerrahide yardımcı olarak kullanılan sistemler insan kontrolü olmadan çalışmıyordu. Da Vinci yapay zeka sistemi; daha net görüntü, rahat ve uzaktan operasyon avantajlarıyla ciddi cerrahi başarı oranları sağladı.

Üç boyutlu yazıcıyı yapay zekayla entegre ederek ameliyatlarda kullanılan implant, akıllı kol-bacak protezleri, kemik-kıkırdak malzemeleri, fonksiyonel hücreler ve biyoaktif malzemelerle insan dokusunun yeniden yapılandırılmasını sihirli bir şekilde gerçekleştirebilir. Gelecekte bu teknolojinin yardımıyla, ‘organ biyomühendisliği’ için tüm fonksiyonel canlı organları yazdırıp organ bağışını tarihin tozlu sayfalarına göndermek hedefi bulunuyor.

Ayrıca 3DP ve KG teknolojisi, okuması zor ve sıkıcı klasik tıp kitabı yerine interaktif öğrenme fırsatları sağlayabilir. Akıllı algoritmaların yardımıyla oluşturulan interaktif kitaplar, üç boyutlu anatomik yapıları incelemek için 3DP tıbbi modeli kullanabilir ve hatta cerrahi becerilerini geliştirmek için model üzerinde operasyonlar uygulayabilir.

‘BİLİMSEL ÇALIŞMALARIMIZDA YAPAY ZEKA ‘ŞUNU DA DÜŞÜNDÜN MÜ?’ DİYE UYARIDA BULUNUYOR’

ABD'de Jackson Laboratuvarı Enstitüsü'nde Baş Araştırmacı olarak çalışan İmmünoloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Unutmaz

Yapay zeka son bir yıl içinde inanılmaz atılımlar yapıyor. Özellikle ChatGPT gibi programların çıkmasıyla, yapay zeka artık günlük hayatımızın bir parçası haline geldi. En önemlisi de yapay zeka, insan zekasına yaklaşmaya başladı. Büyük dil modelleri ciddi bir devrim yapacağa benziyor. Bu öyle bir devrim ki cep telefonları düzeyinde hayatımızı değiştirecek kadar güçlü olacak.

ChatGPT ve benzer programların yapabildiği işler beyin ve bilgi gerektiren durumlar olduğu için bu konularda çalışan insanların çok daha rekabetçi olması gerekecek. Buna tıp da dahil… Fakat ‘yapay zeka doktorluk mesleğiyle yarışabilir mi ya da önüne geçebilir mi?’ gibi yaklaşımdan ziyade hekimlere nasıl yardımcı olabilir diye bakmak gerekir.

Sonuç itibariyle bu işler bilgiye dayanıyor ve büyük dil modelleri bu bilgiye bizim beynimizden çok daha hızlı ve inanılmaz bir kapasiteyle ulaşabiliyor. Bizim böyle bir güçle rekabet etmemiz mümkün gözükmüyor. Fakat doktorların deneyim dediğimiz bir avantajı var. Yani bilgiye tam olarak çevrilmeyen, yıllar içinde biriktirilen ve o an hızlıca karar verebilmeyi sağlayan kapasite... Bu henüz yapay zeka tarafından gerçekleştirilemiyor.

Peki doktorlar bunu kendileri için kullanabilirler mi? Hastaları daha iyi tedavi edebilmek için kesinlikle kullanabilirler ve kullanmalılar da… Bazen belli konuları doktorlar atlayabilir. Çünkü o kadar çok bilgiye ihtiyaç olan bir alan ki bu meslek, her bilgiye hızlı bir şekilde ulaşmak mümkün olmuyor. Bu konuda ChatGPT gibi programlar çok faydalılar.

Çünkü herhangi bir teşhisi atlamanızı önlüyorlar. Biz bunu bilimsel çalışmalarımızda  günlük olarak kullanıyoruz. Örneğin bilimsel bir deney planlıyoruz, o anda aklımıza gelmeyen daha sonra da araştırarak ulaşabileceğimiz konuları hızlı bir şekilde ChatGPT bize "Şunu da düşündün mü?" diye uyarıda bulunuyor.  Aynı şekilde doktorlar da bunu bir asistan olarak kullanabilirler.

‘DOĞRU KARARLAR ALINMASININ ÖNÜNÜ AÇIYOR’

Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu

Yapay zekanın tıp konusundaki uygulamaları bazı değişimleri gözler önüne seriyor. Özellikle ilaç araştırma, formülizasyon geliştirme ve belli ön tanı teşhislerde ciddi gelişmeler var. Son teknolojilerle beyin emarında (MR) insan gözüyle görülemeyecek lezyonların iyi ya da kötü huylu olduğunu erken teşhis edebiliyoruz.

Fakat ‘yapay zeka, sağlık sektörünü bitirir ya da doktorluğunun sonunu getirir’ gibi bir algının oluşmasını çok mümkün görmüyorum. Sağlıkta kişiye göre olayların değişmesi ve her olayın diğerinden bağımsız kendine has bir yapısı olduğundan, insan faktörü bitmeyecek gibi gözüküyor.

Tıp değişime uğrayabilir, daha doğru karar vermenin önü açılabilir. VAR sistemi futbol maçlarında kararların doğru verilmesine nasıl sağlıyorsa yapay zeka da tıp alanında doğru kararlar alınmasının önüne açacaktır. İlaç geliştirme konusunda ilerleyen zamanlarda daha farklı ve etkili sonuçlar alabiliriz. Küçük boyut kesit ve işlemlerde büyük yaralar açılmadan operasyonlar yapılabilir. Robotik teknolojilerle ulaşamadığımız veya hayalini dahi kuramadığımız bazı cerrahi işlemler yapılabilir.

Eris varyantı Türkiye'de! Hangi varyantta hangi belirtiler var? 'Ölümcüllüğü gitti, virüs yaşamını sürdürmek istiyor çünkü...'

‘BU UYGULANMALARIN İNSAN BEYNİNİN BULUŞ VE ANALİZ YAPMA KAPASİTESİYLE YARIŞMASI ÇOK ZOR’

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Balık

Yapay zekanın zamanla hastalığı teşhiste daha fazla kullanım alanı bulacağını düşünüyorum. Fakat yapay zeka doktor rehberliğinde ve doktora yardımcı olarak kullanılacaktır. Yapay zeka doktoru tamamen devre dışına çıkaracaktır demek çok doğru olmaz.

Yapay zeka verilerden sonuca gitmede özellikle çok alternatifli durumlarda doktora yardımcı olacaktır. Ama insan beyninin buluş yapma, analiz yapma, kişisel ve yöresel farklılıkları gözeterek karar verme kapasitesiyle yarışması pek mümkün gözükmüyor. Tıpta bu özellikler çok önemlidir.

 

İsmail Sarı

isari@hurriyet.com.tr