Mazeretsiz olarak işe gelmeyen işçinin hafta tatili ücreti de kesilir
Okurlarımdan hafta tatilinde çalışılması halinde alınacak ücrete ilişkin sorular gelmektedir. Bu nedenle bu günkü yazımızı hafta tatili uygulamasına ayırdık.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 46’ncı maddesinde, işçinin, tatil gününden önceki iş günlerinde çalışmış olması koşuluyla yedi günlük bir zaman dilimi içinde 24 saat dinlenme hakkının bulunduğuna ve işçinin hafta tatili gününde herhangi bir çalışma karşılığı olmaksızın bir günlük ücrete hak kazanacağına hükmedilmiştir. Bu ücrete hafta tatili ücreti adı verilmektedir.
Hafta tatili ücreti, normal (çıplak) ücret esas alınarak hesaplanır. Bu nedenle fazla çalışma karşılığı olarak verilen ücretler, prim ve ikramiyeler ile sosyal yardımlar hafta tatili ücretinin hesabında dikkate alınmaz.
Hafta tatili ücretine hak kazanılmasında aşağıda belirtilen süreler çalışılmış gibi hesaba katılır:
Çalışmadığı halde kanunen çalışma süresinden sayılan zamanlar ile günlük ücret ödenen veya ödenmeyen kanundan veya sözleşmeden doğan tatil günleri,
Evlenmelerde üç güne kadar, ana veya babanın, eşin, kardeş veya çocukların ölümünde üç güne kadar verilmesi gereken izin süreleri,
Bir haftalık süre içinde kalmak üzere işveren tarafından verilen diğer izinlerle hekim raporuyla verilen hastalık ve dinlenme izinler.
Buna göre, zorlayıcı ve ekonomik bir sebep olmadan işyerindeki çalışmanın haftanın bir veya birkaç gününde işveren tarafından tatil edilmesi halinde haftanın çalışılmayan günleri ücretli hafta tatiline hak kazanmak için çalışılması gereken altı günün hesabında dikkate alınır.
Önemle belirtelim ki, yukarıda sayılan sürelerin haricinde, işçi tarafından mazeretsiz devamsızlık yapılması halinde, devamsızlık yapılan gün ile birlikte hafta tatili gününün ücreti de ödenmez. Örneğin iş günü olan Çarşamba günü mazeretsiz olarak işe gelmeyen işçi Pazar günü hafta tatili kullansa da bu güne ait ücrete hak kazanamaz. Bu durumda günlük ücreti 150._ lira olan işçinin o hafta için ücret kaybı 300._ lira olacaktır. Üstelik bu durumda, çalışılmayan ve ücreti ödenmeyen hafta tatili günü sigorta prim ödeme gün sayısı olarak da bildirilmeyecektir. Dolayısıyla işçinin ücretinin yanı sıra prim ödeme gün sayısı kaybı da söz konusu olacaktır.
İşyerinde işin bir haftadan fazla bir süre ile tatil edilmesini gerektiren zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkması halinde çalışılmayan bu günler için işçilere ödenen yarım ücretin hafta tatili günü için de ödenmesi gerekmektedir.
Yüzde usulü ücretin uygulandığı işyerlerinde hafta tatili ücreti işveren tarafından ödenir. Parça başına, akort, götürü veya yüzde usulü ile çalışan işçilerin tatil günü ücreti, ödeme döneminde kazandığı ücretin aynı süre içinde çalıştığı günlere bölünmesi suretiyle hesaplanır.
Saat ücretiyle çalışan işçiye hafta tatiline hak kazanması halinde saat ücretinin 7,5 katı tutarında hafta tatili ücreti ödenir. Örneğin saat ücreti 20 lira olan bir işçinin hafta tatili ücreti 150._ liradır.
Normal aylık ücretle çalışan işçilere ise ayrıca hafta tatili ücreti ödenmez. Zira bu işçilere ödenen 30 günlük ücretlerinin içinde hafta tatili ücretleri de bulunmaktadır.
Bağlı olduğu sosyal güvenlik kurumundan geçici iş göremezlik ödeneği alan işçilere, geçici iş göremezlik süresine rastlayan ulusal bayram, genel tatil ve hafta tatilleri ücretleri, ödeme yapılan kurum veya sandıklar tarafından geçici iş göremezlik ödeneği kapsamında ödenir.
Hafta tatili izni kesintisiz en az 24 saattir. Bunun altında bir süre haftalık izin verilmesi durumunda, usulüne uygun şekilde hafta tatili izni kullandığından söz edilemez.Ayrıca, hafta tatili bölünerek kullandırılamaz. Buna göre hafta tatilinin 24 saatten az olarak kullandırılması halinde hafta tatili hiç kullandırılmamış sayılır.
Hafta tatilinde çalışan işçinin ücreti, hafta tatilinden önce 45 saatlik genel çalışma süresinin tamamlanmış olması koşuluyla, çalışılan her saat için normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarı % 50 arttırılmak suretiyle, yani işçinin normal günlük ücretinin % 150’si tutarında zamlı olarak ödenecektir. Başka bir ifadeyle, hafta tatilinde çalışan işçi toplamda iki buçuk günlük ücrete hak kazanmaktadır. Ancak iş sözleşmeleriyle ya da toplu iş sözleşmeleriyle hafta tatilinde çalışılması halinde ödenecek ücretin arttırılması mümkündür.
Aylık ücretle çalışan işçilerin, hafta tatilinde çalıştırılmaları durumunda aylık ücretleri otuza bölünerek bir günlük ücretleri bulunduktan sonra bu ücretin yüzde elli artırılması suretiyle fazla çalışma ücreti hesaplanır. Örneğin aylık net ücreti 3.000._ lira olan bir işçi Nisan ayında bir hafta sonu çalışmışsa alacağı toplam ücret 3.150._ lira olacaktır.
Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle 45 saatin altında belirlendiği durumlarda ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve 45 saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışma sayılmaktadır. Fazla sürelerle çalışmalarda, fazla çalışılan her bir saat için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının % 25 yükseltilmesi suretiyle bulunur. Bu durumda, haftalık çalışma süresi 45 saatin altında belirlenen işyerlerinde, haftalık 45 saate kadar olan hafta tatili çalışmaları % 25 zamlı, 45 saatten fazla olan hafta tatili çalışmaları ise % 50 zamlı hesaplanmalıdır.