Yüzyıllık durgunluk

TÜİK tüketici güven endeksi Kasım sonuçlarını yayınladı. Hem geçen yıla hem Ekim’e kıyasla güvenin arttığı görülüyor. Büyüme için iyi ama dış açık için kötü haberdir. Hükümetin tüketimi kısacak tedbir arayışını açıklıyor.

Ekim dış ticareti açıklandı. Piyasa dış ticaret açığını 7.2 milyar dolar bekliyordu. 7.4 milyar dolar geldi. Geçen yıl 5.6 milyar dolardı. Bozulma altın ticaretinin artıdan eksiye dönmesinden kaynaklanıyor. Ayrıca Bayram tatile anlamını kısıtlıyor.

Summers’ın analizi

ABD eski Hazine bakanı, Fed eski başkan adayı, Harvard eski rektörü Larry Summers’ın IMF toplantısında yaptığı konuşma çok ses getirdi. Bu yazı dizisini de tetikledi. ABD (ve Euro Bölgesi) iktisat politikalarını değerlendirme fırsatını verdi.

Summers’ı manşetlere taşıyan gelişmiş dünyanın uzun sürecek bir durgunluğa girebileceğini gündeme getirmesidir. “Secular” sözcüğünü kullanıyor. Türkiyede bir anlamı (laik) bilinir. Diğeri “yüzyıl” sözcüğünden türemiştir. Çok uzun süreyi içerir.

Analizi ABD’ye odaklanıyor. Ancak Euro bölgesi için de aynen hatta daha da güçlü şekilde geçerlidir. Merkezinde kriz sonrasında iktisat politikasının koşulların gerektirdiği gibi gevşetil(e)memesi yatıyor. Son üç yazıda para politikası boyutunu anlattım.

Düzeltme biçimleri

2008 sonunda (25 Aralık) VATAN’da çıkan “Kuşbakışı Küresel Düzeltme” yazımı hatırladım. Küresel dengesizliğe dış fazla veren Çin ve dış açık veren ABD örneği ile bakmıştım. Bugün Kuzey ve Güney Avrupa daha net bir örnektir.

En kötü senaryo iki tarafından da küçülmesidir: Büyük Buhran. Beklediğim gibi, sert politika tepkisi bu felaketi engelledi. En iyi senaryo tarafların rol değiştirmesidir: Büyüyerek düzeltme. Düşük ihtimaldi; nitekim Çin ve Kuzey Avrupa yanaşmadı.

Üçüncüsü aradadır: Küresel durgunluk. Küçülme yok ama büyüme yetersiz kalıyor. Yani krizin hasarını kaldırmaya (işsizlik, gelir dağılımı) yetmiyor. Summers mevcut politikaların dünya ekonomisini bu tatsız konjonktüre taşıdığını söylüyor. Katılıyorum.