Petrol fiyatları ne zaman yükselir?
.
Başta Suudi Arabistan ve Rusya olmak üzere, ekonomileri petrol ihracatına dayalı olan tüm ekonomiler için son düşüşler adeta bir kabus oldu. Suudi Arabistan, Aramco dahil önemli özelleştirmeleri dahi gündemine almışken, sırtını petrole dayamış ülkelerin hemen hepsi bu durumdan bir çıkış arayışı içinde. Doğal olarak uzun yıllardır ‘100 dolarlık petrol halısının’ altına süpürülen sorunlar, ‘30 dolarlık petrol halısının’ altına sığmıyor.
Bu ülkeler için petrol fiyatlarının bu seviyelerde uzun süre kalması sadece ekonomik değil, politik ve sosyal sorunları da beraberinde getirecek.
Uzun vadeli çözümler ararlarken bir yandan da kısa vadede petrol fiyatlarının bir an evvel yükseltmek için çabalıyorlar. Bu konuda en ciddi adımlardan birisi önceki gün Suudi Arabistan, Rusya, Katar ve Venezuela’dan geldi. Petrol üretimlerini “11 Ocak seviyesinde dondurma” kararı aldılar. Brent petrol bu açıklama öncesinde 35.50 dolara kadar yükseldi. OPEC üyesi olmayan Rusya’nın (Suriye’de rakip konumdalar) kartelin lideri konumundaki S.Arabistan ile anlaşmasına rağmen burada kalamadı, yeniden 32 doların altına kadar geriledi. Nedeni mi, çok basit: İran ve Irak.
Ocak ayındaki yaptırımların kalkmasıyla birlikte 400 bin varil ek üretime başlayan ve bu rakamı 1 milyon varile çıkarmaya çabalayan İran ile son 2 yılda sürekli olarak üretimini artıran ve günlük 3.5 milyon varillik üretime ulaşan Irak’ın böylesi bir “dondurmaya” uymaları kısa vadede mümkün görünmüyor. Kaldı ki Ocak ayı üretim seviyeleri de 4 ülke için düşük seviyeler de değildi ki zaten.
ABD stokları zorlar
Gelelim başlıktaki sorunun yanıtına... Amerika’nın petrol stoklarının son 80 yılın en yükseğine çıktığı; ABD’nin petrol depolama bölgesi olan Cushing’de kapasitenin yüzde 90’nına ulaşıldığı, petrol depolanacak hemen heryerin kullanıldığı; adeta dünyanın kulaklarından petrol fışkırdığı bu dönemde nasıl olacak da petrol fiyatları yükselecek. Geçtiğimiz hafta Londra’da yılda bir yapılan ve dünyanın petrol ile ilgilenen tüm taraflarını biraraya getiren IP Week’te idim. Neredeyse konuşulan tek konu başlıktaki soruydu. (Londra’daki beklenti en azından önümüzdeki 6-8 ayda fiyatların 30 dolarlar civarında yatay gideceği yönünde.)
Atıl kalmış ya da kapasitesinin altında faaliyet gösteren petrol boru hatlarının dahi depolama için kullanıldığı bir zamanda, bu stoklar azalmadan petrol fiyatlarının artması çok zor. Hele ki ABD’li kaya petrolü üreticileri borçlarını ödemek için harıl harıl üretmeye çalışırken...
Petrolün depolama maliyetleri varil başına aylık 1 dolara yaklaşmış durumda. Vadeli Nisan kontratı ile 2017 Nisan arasındaki “contango” (İleri vadeli kontrat fiyatlarının, yakın vadeden yüksek olması) 10 dolar civarında. Depolama imkânı olanlar depo kirası için en azından contango kadar kira talep ediyorlar.
Ne zamanki depolama maliyetleri, contango miktarının altına iner ve bu konuda rekabet başlar (ki bu da stokların ciddi olarak azaldığı anlamına gelecektir) işte o zaman petrol fiyatlarında kalıcı bir yükselişten söz etmek mümkün olacaktır.
Henüz daha bu ihtimal ufukta görünmüyor. Ufukta gözüktüğünde haber vermeye çalışacağım...