Opsiyonların kurlara etkisi!

Yılbaşında sorulsaydı hemen hemen hiç kimse dün piyasalarda yaşananları tahmin edemezdi. Artık piyasalarda derinliğin arttığı, hemen her fiyattan alıcıların ve satıcıların olabileceği, likiditenin düşmeyeceği söylenirdi. Ama dünkü piyasa gerçeğin hiç de öyle olmadığını gösterdi. Cumartesi günkü yazımda ben de benzer gerekçelerle piyasanın sakinleşeceğine, 1.4185'in altındaki bir kapanışın da bunu teyit ettiğine değinmiştim. Grafiklerdeki hesap, piyasaya uymadı.

Güne 1.4150 seviyesinden başlayan dolar kurları 1.5335'lere kadar yükseldi. 1.5365'ten işlem olduğu belirtildi. Günlük bazda yüzde 8.58'lik bir hareket herkese 2001 kriz günlerini çağrıştırdı.

Hızlı hareketin ardında; bilinen temel nedenlerin yanı sıra; önemli faktörlerden biri de özellikle son iki üç yıldır işlem hacmi ve katılımcılarının sayısı hızla artan türev piyasalarıydı. Özellikle opsiyonlar piyasadaki hareketin neredeyse tetikleyicisi oldular.

Opsiyon işlemlerinde; volatilite, vade, işlemin türü ve özellikle de işlem kuru önemli. Yazılan her opsiyonun "Greek" olarak adlandırılan ve antik Yunan alfabesinden alınmış olan; vega, delta, gama, teta v.b. takip edilip yönetilmesi gereken alt elemanları vardır. Baz fiyatlardaki değişimlere göre de bu "Greek" ler ayrı ayrı alınıp satılır, yönetilirler.
Dünkü gibi fiyatların çık hızlı hareket ettiği günlerde de hem birçok opsiyon işleme konulmak (exercise) durumunda kalıyor, hemde bu "Greek"lerde birçok alt işlemin yapılması gündeme geliyor. Opsiyonların işleme konması doğrudan döviz piyasasına talep olarak yansırken, alt işlemlerde ek bir katkı sağlayınca nefesleri kesen bir yükseliş yaşandı. Art arda gelen stop loss'lar (zarar durdurma) kısa zamanda piyasadaki likiditenin adeta "kurumasına" neden oldu.

1.52'nin üzerine geçilse de üzerinde kalınmadığından hızlı yükselişin de düzeltmesi geldi ve 1.46-1.47'lere kadar gün sonunda gelindi. Yukarıda 1.5700-1.5720 yeni önemli seviye. Gelinmesi ve aşılması tüm dengeleri değiştirebilir. Ancak hem 5 yıllık swaplarda hem de bonolarda kritik seviyelerin aşılmamış olması yükselişin de bir "düzeltme" yapma ihtimalini artırıyor. Dün görülen 1.5335'i tepe kabul eder isek düzeltmede 1.4480, 1.4220 ve 1.40 seviyeleri bundan sonraki kritik seviyeler. Bu arada döviz alım ihalelerini bir süre için durdurduğunu açıklayan Merkez Bankası'nın "oynaklığa" müdahale etmemesi belki de yerinde oldu. Piyasa dinamikleri içinde düzeltmeleri yapması daha doğru olacak. Aksi takdirde Merkez Bankası "oyunun" içine çekilmesi durumunda, dövizdeki spekülasyonların sona ermesi pek de mümkün olmayacaktır.