Dört artı dörtlük öneri

Yıllardır okuyoruz, küreselleşmenin ‘yan etkilerinden’ ya da hedeflediklerinden biri uluslararası sermayenin kolay hareket edebilmesi. Finansal sistemlerin birbirine bağlanmasıyla bu hedefe ulaşılmış durumda.

Piyasalar arasındaki farklar gittikçe azaldı, uçlar törpülendi ve “finansal bileşik kaplar” başarıyla çalışır hale geldi. Bir piyasada ya da ülkede bir sorun mu var, sermaye kolayca çıkarak bir sonraki en iyi getiriyi sağlayan piyasaya ya da ülkeye yönelebiliyor.

Artık Fransa, Almanya ya da ABD ile Brezilya, Rusya ya da Filipinler arasında büyük uçurumlar yok. Farklar; yüzdelerle değil, baz puanlarla (basis points) ifade edilebiliyor. Kabul. Türkiye’nin farkı diğerlerine göre daha fazla. Ancak bizim piyasalarımız için de, beş yıl öncesine göre kıyaslandığında çok daha dar aralıklardan söz edebiliyoruz.

Yeni döviz kontratı yaratılsın
Yine de dünya piyasalarını yönlendiren tek bir ülke var: ABD. Ve onun parası dolar. ABD’nin en önemsiz ekonomik datası bile diğer piyasalar için ciddi önem taşır hale geldi. ABD’deki bir şirketin kârı iyi geldi diye Dow Jones endeksi yukarı çıkıyor. Diğer ülkelerin hisse senetlerinin fiyatları; şirketlerin kâr edip etmediğine bakılmaksızın yükselebiliyor. Ya da dolar; euro, yen ya da frank’a karşı değer kaybederken, baht, YTL ya da randa karşı da değer kaybediyor. ABD’nin bu ülkelerin bazılarıyla doğru dürüst bir ticareti olmasa bile...

Hal böyle olunca küreselleşmeye bir katkı da ben yapayım dedim. Küresel dünyaya 4+4 sistemini önermek istiyorum. Bu sistemin tanımlayıcısı ben değilim, tecrübeli bir bankacı dostum. Benzer düşünüyor olmamıza rağmen o dile getirdi, bir iki katkıyla bende sizlerle paylaşmak istiyorum.

Tüm dünyada değişik dövizler, emtialar, hisse senetleri ve faizlerle ilgili vadeli kontratlar veya menkul kıymetler alınıp satılıyor. Binlerce değişik hisse senedi veya vadeli kontart yerine neden 4 ana başlıkta birer menkul kıymet çıkarılmıyor? Dövizler için nasılsa dolar temel para birimi ve tüm dövizler genel olarak dolara karşı kote ediliyor. Döviz için dolar ve dolara karşı tüm paraları tek başına ifade edecek ve dolar değer kazandıkça değeri düşecek tersinde de yükselecek tek bir döviz kontratı yaratılabilir...

Gelişen piyasalara ortak hisse
Benzer bir menkul değer de hisse senetleri için olabilir. Bu kez tüm hisse senetlerini “temsilen” yaratılan menkul kıymet faiz, döviz ve emtia cephesindeki gelişmelere göre düşer, çıkar. Diğer bir deyişle; döviz, faiz, emtia ve hisse senetlerini “ifade eden” birer menkul kıymeti alıp satarız. Bunların birer “kopyasını” da gelişmekte olan ülkeler için çıkarırız olur biter. İsteyen gelişmiş ülkelerin, isteyen de gelişmekte olan ülkelerinkine yatırım yapar. Nasılsa hepsi aynı yönde hareket etmiyor mu?

Her ülkenin ve piyasanın kendi dinamiği var, bu tamamen bir hayal dediğiniz gayet net duyuyorum. ‘Şimdilik!’ kaydıyla haklısınız. Böyle giderse çok değil üç-beş seneye kadar bu ‘uçuk’ fikri de normal kabul etmeye başlayacağımıza dair bahse girmek isteyen var mı?

ABD’de bazı “ağır abiler” bu konuda çalışmaya başlamış bile. Yakında “Up Macro Shares” ve “Down Macro Shares” adı verilen yapıları ya da fonları duyarsanız şaşırmayın...