'Uyardık ama yargı...'

Bir süre önce Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç ve Fethullah Gülen’in eleştirdiği Muhteşem Yüzyıl dizisine dün de Başbakan Erdoğan sert çıktı: “Bizim öyle bir ecdadımız yok. Biz öyle bir Kanuni tanımadık. Onun ömrünün 30 yılı at sırtında geçti. Sarayda o gördüğünüz dizilerdeki gibi geçmedi.”

Fragmanları yayınlanmaya başladığı andan itibaren eleştiri yağmuruna tutulan, harem, Kanuni Sultan Süleyman’ın yaşamı gibi konuları işlemesi çok tartışılan “Muhteşem Yüzyıl” dizisi Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından da eleştirildi.

‘30 yılı art sırtında geçirdi’

Kütahya’da Zafer Havalimanı açılış törenine katılan Erdoğan, şöyle dedi: “Hiç kusura bakmasınlar. Biz 7 milyarlık bu dünyanın içinde yaşıyoruz. Bizim görevimiz nedir, bunu çok iyi biliriz. Bunlar TV ekranındaki ecdadımızı zannediyorum o ‘Muhteşem Yüzyıl’ belgeselindeki gibi tanıyor. Bizim öyle bir ecdadımız yok. Biz öyle bir Kanuni Sultan Süleyman tanımadık. Onun ömrünün 30 yılı at sırtında geçti. Sarayda o gördüğünüz dizilerdeki gibi geçmedi. Bunu çok iyi anlamamız lazım. Ve ben o dizilerin yönetmenlerini de o televizyonun sahiplerini de milletimizin huzurunda kınıyorum. Ve bu konuda da ilgilileri uyarmamıza rağmen yargının da gerekli kararı vermesini bekliyorum. Böyle bir anlayış olamaz. Bu milletin değerleriyle oynamaya, milletçe gereken dersin, milletçe gereken cevabın hukuk içinde verilmesi gerekir.”

Arınç da eleştirmişti

Reyting rekortmeni dizi, daha önce de siyasetçilerden cemaat liderlerine, yaşayan hanedan üyelerinden tarihçilere kadar çok farklı kesimlerden ağır eleştiriler aldı. Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, “Kanuni gibi bütün dünyada büyüklüğü bilinen ve ‘Muhteşem Süleyman’ olarak tanıtılan bir insanın harem, içki düşkünü, hatta bazı sahnelerinde söylemeye dilim varmayan bir ilişki içerisinde göstermeye matuf. Diziyle ilgili şikayetleri süratle dikkate alacağımızı ve kanun çerçevesinde gereğini yapacağımızı söyleyebilirim” demişti.

Diziyi eleştirenlerin arasında Fethullah Gülen ve Cübbeli Ahmet Hoca da vardı. Gülen, “46 yıllık saltanat hayatında sadece 1.5 yıl sarayda İstanbul’da kalmış. Bana çok dokundu bu. Bu küstahlar onunla alakalı film çevirdiler. Saygısızlar, terbiyesiz adamlar. Atalarını bu şekilde tahkir eden insanlar” diyerek eleştirmişti. Hatta dizide Mahidevran’ı canlandıran oyuncu Nur Fettahoğlu bile kendi dizisindeki dekolteleri abartılı bulduğunu itiraf etmişti.

AB Komisyon Raporu’na girdi

RTÜK Başkanı Prof. Dr. Davut Dursun diziyle ilgili tarihe mal olmuş bir şahsiyetin mahremiyetine gerekli hassasiyetin gösterilmediğini söylemiş ancak diziye verdikleri “uyarı cezası” nedeniyle Avrupa Komisyonu İlerleme Raporu’nda eleştiri aldıklarını açıklamıştı. Dizinin Nisan ayında vefat eden senaristi Meral Okay ise “Biz okullarda gösterilecek bir belgesel çekmiyoruz. Padişahın çocukları da polen yoluyla dünyaya gelmediğine, onun bir cinsel hayatı, haremi ve ailesi olduğuna göre biz de kurmaca bir dizi çekerken tarihi gerçeklerden ilham alıyoruz” demişti.

Yunanlılar da tepki gösterdi

TİMS Prodüksiyon’un çektiği dizi geçen yıl Show TV’den Star’a büyük bir ücrete transfer olmuştu. 3.5 milyon liralık bütçesiyle Türk televizyon tarihinin en pahalı projesi olarak tanıtılan Muhteşem Yüzyıl, Ortadoğu başta olmak üzere, Azerbaycan, Slovenya, Slovakya, Karadağ, Çek Cumhuriyeti, Ukrayna, Bosna, Kosova, Sırbistan, Bulgaristan, Yunanistan, Romanya, Hırvatistan, Macaristan, Makedonya, Afganistan, Rusya, Arnavutluk, Japonya’nın da aralarında olduğu 22 ülkede yayınlanıyor.

Dizi komşuyu da karıştırmıştı. Yunan kanalı Antenna’da yayınlanan dizi, “Yunan toplumunu Türkleştiriyorlar” gibi haberlere konu olmuş, “neo-Osmanlı propagandası” olarak tanımlanmıştı. Selanik Metropoliti Anthimos’un “Kimse Muhteşem Yüzyıl’ı seyretmesin” diyerek diziyi aforoz ettiği iddia edilmişti.

‘Beğenmeyen kanalı değiştirsin’

VATAN’ın konuya ilişkin sorusunu yanıtlayan RTÜK Üst Kurul üyesi Süleyman Demirkan, “Bilgim dahilinde Muhteşem Yüzyıl ile ilgili bir dosya yok. Daha önce çeşitli kez gündeme geldi, ceza da verildi. Ancak şu anda gündemimizde yok. Zaten dizinin başında ‘hayal mahsulüdür’ diye uyarı var, bu dizide yaşanılanları konu edinmek doğru değil. Beğenmeyenler varsa bir düğmeye basarak kanalı değiştirebilirler” dedi. Muhteşem Yüzyıl’a RTÜK’ten ilk ceza geçen yıl Ocak ayında verildi. RTÜK’ten yapılan açıklamada, “Dizi filmde 3984 Sayılı Yasanın ‘yayınların toplumun milli ve manevi değerlerine aykırı olmaması‘na ilişkin (e) bendinin, tarihe mal olmuş bir şahsiyetin mahremiyetine gerekli hassasiyet gösterilmemek suretiyle ihlal edildiğine ve yayın kuruluşunun uyarılmasına karar verilmiştir” denildi. İkinci ceza ise bu yıl Şubat ayında geldi. Hatice Sultan’ın intihar sahnesini ‘şiddete özendirici’ bulan RTÜK, diziye ceza verdi.

TARİHÇİLER NE DİYOR?

‘Rahmetli yazarı tarih bilmezdi’

Prof. Dr. İlber Ortaylı:

“Diziyi seyretmiyorum. Ancak yurt dışında renkli bulup çok seyrediyorlar. Dizinin yazarı da tarih bilmiyordu rahmetli. Şimdi başkaları tamamlıyor. Onların da tarih bildiğini zannetmiyorum. Kanuni Sultan Süleyman öyle kısaca anlatılmaz. Kimsenin Kanuni’yi pek anladığını zannetmiyorum. Kanuni ömrünün büyük çoğunluğunu saray dışında geçirdi. Çok fazla gezdi ve sefer yaptı. 13 tane büyük sefere çıktı. Herhalde bu Sefer-i Hümayun’lara da gezmek için çıkmadı.”

‘Tarihi gerçeklerle alakası yok’

Prof. Dr. Feridun Emecen (İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Öğretim Üyesi)

“Kanuni’nin böyle bir hayat yaşamadığını çok anlattık. Diziyi gerçek olarak muhatap almamak, kurgu olarak görmek lazım. Dizinin tarihi gerçeklerle bir alakası yok. Kanuni’nin ömrünün önemli bir kısmı saraydan uzakta geçti. Ordunun başında önemli Sefer-i Hümayunları ve fetihleri var. Gittiği zaman 2.5 yıl dönmediği seferler var. İstanbul’a döndüğünde de av peşinde koşan ve yerinde durmayan bir padişah. Yaşlandığı 1550’lerden sonra sarayda kalmaya başlıyor. 30 yılını at üstünde geçirdi demek sembolik bir ifadedir. Dizide gösterilen dönemlerde Kanuni hep dışarıda ve seferde. Açıp kronolojisine bakmak bile yeterli. İşin kötüsü dizinin tarihi şahsiyetleri, olduklarından farklı göstermesi çok rahatsız edici. Kanuni, İbrahim Paşa gösterildikleri gibi şahsiyetler değil. Komik ve tuhaf hareketlerle gösterilen Matrakçı Nasuh aslında çok önemli bir Osmanlı bürokratı. Haremdeki kadınlar hakkında hiçbir bilgi ve kayıt yok. Kadınlar tamamen hayali.”

‘Diziyi izlemiyorum’

Doç. Dr. Erhan Afyoncu (Dizinin eski danışmanı, Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi)

“Ben diziden 1.5 yıl önce ayrıldım. Bu yüzden artık yorum yapmıyorum. Yorumlarımı o dönemde yapmıştım. Artık diziyi takip etmiyorum.”

Seferde öldü

Batı’da ‘Muhteşem Süleyman’ olarak tanınan Kanuni Sultan Süleyman, 1520’den 1566’ya kadar 46 yıl padişahlık yaptı. 13 sefere çıkan Kanuni, Osmanlı’nın hem en uzun süre görev yapan hem de en çok sefere çıkan padişahı. Belgrad, Rodos, Boğdan ve Macaristan’ı fetheden Kanuni, 1529’da Viyana’yı kuşattı ancak alamadı. Öldüğünde Afrika’da imparatorluğun sınırları Cezayir’e uzanırken; donanma ise Akdeniz’den Kızıldeniz’e hakimiyet kurmuştu. Babası I. Selim’den 6.5 milyon kilometrekare olarak devraldığı imparatorluğun sınırlarını en çok genişleten padişah olarak 14.9 milyona ulaştırdı. Zigetvar Muharebesi’nin bitiminden bir gün önce, 6 Eylül 1566’da 73 yaşında öldü.