Sendikalar sil baştan!

TBMM Genel Kurulu'nda temel kanun olarak görüşülen Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Tasarısı'nın 1. bölümü kabul edildi. Muhalefetin sandikal ve işçi haklarının kısıtlanacağı iddiasıyla karşı çıktığı tasarı Meclis'ten geçti.

Sendika üyeliği ve üyelikten çıkmada noter şartı aranmayacak. İşçinin, işsiz kalması halinde sendika üyeliği 1 yıl boyunca sürecek. Sendika ve konfederasyonlar, dış temsilcilik açabilecek

İş sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiği iddiasıyla açılacak davada, feshin nedenini ispat yükümlülüğü işverene ait olacak.

İşkolu sayısı 28'den 20'ye, işçi sendikasına üye olma yaşı 16'dan 15'e düşürülecek. Sendika ve konfederasyonların mali denetimleri, yeminli mali müşavirlerce yapılacak.

İŞKOLU 20'YE İNDİRİLDİ

1 ile 30. maddeleri kapsayan 1. bölümde yer alan düzenlemelere göre, işkolları yeniden belirleniyor. İşkolu sayısı, 28'den 20'ye düşürülüyor. ''Avcılık, balıkçılık, tarım ve ormancılık'', ''gıda sanayi'', ''madencilik ve taş ocakları'', ''petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç'', ''dokuma, hazır giyim ve deri'', ''Ağaç ve kağıt'', ''iletişim'', ''basın-yayın ve gazetecilik'', ''banka, finans ve sigorta'', ''ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar'', ''çimento, toprak ve cam'', ''metal'', ''inşaat'', ''enerji'',''taşımacılık'', ''gemi yapımı ve deniz taşımacılığı, ardiye ve antrepoculuk'', ''Sağlık, sosyal hizmetler'', ''Konaklama ve eğlence işleri'', ''Savunma ve güvenlik'' ile ''Genel işler'' olmak üzere 20 işkolu olacak.

SENDİKA ÜYELİĞİ VE ÜYELİKTEN ÇIKARMAK İÇİN NOTER ŞARTI KALDIRILIYOR

Bir iş yerinin girdiği işkolunun tespiti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca yapılacak. Bu tespite karşı 15 gün içinde dava açılabilecek. Mahkeme 2 ay içinde karar verecek, kararın temyiz edilmesi halinde Yargıtay, 2 ay içinde kesin olarak karara bağlayacak.

''Zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama ve kaçakçılık'' suçlarından birinden mahkumiyeti bulunanlar, sendika kurucusu olamayacak.

Sendika kuruculuk koşulları arasından fiilen çalışma, Türk vatandaşı olma, Türkçe okur-yazar olma şartları kaldırıldı.

SENDİKA ÜYELİĞİ

Tasarıyla, işçi sendikalarına üye olmak için 16 yaş olan sınır 15 yaşa indiriliyor.

Sendikaya üye olmak serbest olacak. Hiç kimse sendikaya üye olmaya veya olmamaya zorlanamayacak. İşçi veya işverenler, aynı işkolunda ve aynı zamanda birden çok sendikaya üye olamayacak. Ancak aynı işkolunda ve aynı zamanda farklı işverenlere ait iş yerlerinde çalışan işçiler birden çok sendikaya üye olabilecek.

Bir iş yerinde yardımcı işlerde çalışan işçiler de iş yerinin girdiği işkolunda kurulu bir sendikaya üye olabilecek.

İNTERNET ORTAMINDAN BAŞVURU

Sendikaya üyelik, bakanlıkça sağlanacak elektronik başvuru sistemine, e-devlet kapısı üzerinden üyelik başvurusunda bulunulması ve sendika tüzüğünde belirlenen yetkili organın kabulü ile e-devlet kapısı üzerinden kazanılacak. Üyelik başvurusu, sendika tarafından 30 gün içinde reddedilmediği takdirde, kabul edilmiş sayılacak. Haklı bir neden gösterilmeden üyelik başvurusu kabul edilmeyenler, bu kararın kendilerine tebliğinden itibaren 30 gün içinde yetkili mahkemede dava açabilecek. Mahkemenin kararı kesin olacak. Mahkemenin davacı lehine karar vermesi halinde üyelik, red kararının alındığı tarihte kazanılmış sayılacak.

Üyelik aidatı, kuruluşların tüzüklerinde belirtilen usul ve esaslara göre genel kurul tarafından belirlenecek.

Aidatı kesmeyen veya kesmesine rağmen 1 ay içinde ilgili işçi sendikasına ödemeyen işveren, bildirim şartı aranmaksızın aidat miktarını bankalarca işletme kredilerine uygulanan en yüksek faiziyle birlikte ödemekle yükümlü olacak.

SENDİKA ÜYELİĞİNİN SONA ERMESİ

Her üye, e-devlet kapısı üzerinden çekilme bildiriminde bulunarak üyelikten ayrılabilecek. E-devlet kapısı üzerinden yapılan çekilme bildirimi, elektronik ortamda eş zamanlı olarak bakanlığa ve sendikaya ulaşacak.

Çekilme, sendikaya bildirim tarihinden itibaren 1 ay sonra geçerlilik kazanacak. Çekilenin 1 aylık süre içinde başka bir sendikaya üye olması halinde yeni üyelik, bu sürenin bitimi tarihinde kazanılmış sayılacak.

Sendika üyeliğinden çıkarılma kararı, genel kurulca verilecek. Çıkarılma kararına karşı üye, 30 gün içinde yetkili mahkemeye itiraz edebilecek.

SGK'dan yaşlılık veya malullük aylığı ya da toptan ödeme alarak işten ayrılan işçilerin sendika üyeliği sona erecek. Ancak çalışmaya devam edenler ile sendika veya şubelerinin yönetim, denetleme ve disiplin kurallarındaki görevleri sırasında yaşlılık veya malullük aylığı ya da toptan ödeme alanların üyeliği, görevleri süresince ve yeniden seçildikleri sürece devam edecek.

İşçi kuruluşu ve şubelerinin organlarında görev almak, üyeliği sona erdirmeyecek.

İşçi sendikası üyesinin, 1 yılı geçmemek üzere işsiz kalması üyeliğini etkilemeyecek.

Herhangi bir askeri ödev nedeniyle silah altına alınan üyenin üyelik ilişkisi, bu süre içinde askıda kalacak.

ULUSLARARASI KURULUŞLARA ÜYELİK

Kuruluşlar, tüzüklerinde gösterilen amaçlarını gerçekleştirmek üzere uluslararası işçi ve işveren kuruluşlarının kurucusu ve üyesi olabilecek, dış temsilcilik açabilecek.

Uluslararası işçi ve işveren kuruluşları, Dışişleri Bakanlığı'nın görüşü alınmak suretiyle İçişleri Bakanlığı'nın izniyle Türkiye'de temsilcilik açabilecek ve üst kuruluşlara üye olabilecek.

KKTC'de faaliyet gösteren işçi ve işveren kuruluşları, Türkiye'de kurulu üst kuruluşlara üye olabilecek.

Bir kuruluşun aynı nitelikteki bir kuruluşa katılması halinde, katılan kuruluşun bütün hak, borç, yetki ve çıkarları katıldığı kuruluşa kendiliğinden geçer.

İŞÇİLER ARASINDA AYRIM YAPAMAYACAK

Tasarıda, işçi kuruluşu yöneticiliği ve iş yeri sendika temsilciliğinin güvenceleri de düzenleniyor.

İşçilerin işe alınmaları; belli bir sendikaya girmeleri veya girmemeleri, belli bir sendikadaki üyeliği sürdürmeleri veya üyelikten çekilmeleri veya herhangi bir sendikaya üye olmaları veya olmamaları şartına bağlı tutulamayacak.

İşveren, bir sendikaya üye olan işçilerle sendika üyesi olmayan işçiler veya ayrı sendikalara üye olan işçiler arasında, çalışma şartları veya çalıştırmaya son verilmesi bakımından herhangi bir ayrım yapamayacak.

İşçiler, sendikaya üye olmaları veya olmamaları, iş saatleri dışında veya işverenin izni ile iş saatleri içinde işçi kuruluşlarının faaliyetlerine katılmaları veya sendikal faaliyette bulunmalarından dolayı işten çıkarılamayacak veya farklı işleme tabi tutulamayacak.

İşverenin, fesih dışında aykırı hareket etmesi halinde işçinin bir yıllık ücret tutarından az olmamak üzere sendikal tazminata hükmedilecek.

Sendikal nedenlerden dolayı iş sözleşmesinin feshi halinde işçi, dava açma hakkına sahip olacak. Bu durumda işçinin 1 yıllık ücret tutarından az olmamak üzere sendikal tazminata hükmedilecek. Sendikal tazminat, işverenin işe başlatması veya başlatmaması şartına bağlı olmayacak.

İş sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiği iddiası ile açılacak davada, feshin nedenini ispat yükümlülüğü işverene ait olacak. Feshin işverenin ileri sürdüğü nedene dayanmadığını iddia eden işçi, feshin sendikal nedene dayandığını ispatla yükümlü olacak.

SENDİKALAR, SİYASİ PARTİLERİN AD, AMBLEM RUMUZ VEYA İŞARETLERİNİ KULLANAMAYACAK

Sendikalar ticaretle uğraşamayacak ancak kuruluşlar genel kurul kararıyla nakit mevcudunun yüzde 40'ından fazla olmamak kaydıyla sanayi ve ticaret kuruluşlarına yatırımda bulunabilecek.

Kuruluşlar elde ettikleri gelirleri üyeleri ve mensupları arasında dağıtamayacak. Ancak sendikaların grev ve lokavt süresince tüzüklerine göre üyelerine yapacakları yardımlar ile kuruluşların eğitim amaçlı yardımları bu hükmün dışında olacak.

İŞYERİ SENDİKA TEMSİLCİSİNİN ATANMASI VE GÖREVLERİ

Toplu iş sözleşmesi yapmak üzere yetkisi kesinleşen sendika, iş yerinde işçi sayısı 50'ye kadar ise 1, 51 ile 100 arasında ise en çok 2, 101 ile 500 arasında ise en çok 3, 501 ile bin arasında ise en çok 4, bin 1 ile 2 bin arasında ise en çok 6, 2 binden fazla ise en çok 8 olmak üzere iş yerinde çalışan üyeleri arasından iş yeri sendika temsilcisi atayarak 15 gün içinde kimliklerini işverene bildirecek. Bunlardan biri baş temsilci olarak görevlendirilebilecek. Temsilcilerin görevi, sendikanın yetkisi süresince devam edecek.

Sendikalar, kamu kurum ve kuruluşları, siyasi partiler, esnaf ve küçük sanatkar kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından yardım ve bağış alamayacak. İşçi kuruluşları yurtdışında kurulu işveren ve işveren kuruluşlarından, işveren kuruluşları ise işçi ve işçi kuruluşlarından yardım ve bağış alamayacak.

Dış kaynaklardan Bakanlar Kurulu'ndan izin almadıkça yardım ve bağış kabul edemeyecek.

Kuruluşlar, yönetim kurulu kararıyla nakit mevcudunun yüzde 10'unu aşmamak ve ilgili bakanlıklara devretmek kaydıyla eğitim, kreş, sağlık, kültür, sanat ve spor tesisleri kurabilecek veya yurtiçi ve yurtdışındaki doğal afet bölgelerine doğrudan veya yetkili makamlar aracılığıyla konut, eğitim ve sağlık tesisleri kurulması amacıyla kamu yararına çalışan dernekler ile kamu kurum ve kuruluşlarına ayni ve nakdi yardımda bulunabilecek.

Sendika ve konfederasyonların denetimi, denetleme kurulları tarafından yapılacak. Mali denetimleri, yeminli mali müşavirler yapacak.

İŞÇİNİN LEHİNE DÜZENLEMELER

Tasarının 2. bölümünün görüşmelerinde söz alan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, kabul edilen maddelerle yapılan yenilikleri sıraladı.

Taraflardan birinin sıfır noktasında, diğerin 180 derecede oturduğunu, bunların 90 derecede buluşturulması gerektiğini belirten Çelik, ancak bunun meşakkatli, zor bir iş olduğunu söyledi.

Çelik, ''2 veriyor, 1 alıyorsunuz'' diye bir şeyin kabul edilemeyeceğini ifade ederek, ''Derdimiz işçi ve işvereni mümkün mertebe bir masada buluşturmak. Yoksa herkesin bir duruşu ve vazgeçilmezi var. Bu tasarının çıkması gerektiği noktasında Meclis'te genel bir irade var'' diye konuştu.

Tasarının 6-7 maddesinin, taraflar arasında tartışıldığına işaret eden Çelik, diğer maddelerle ilgili bir sorunun bulunmadığını vurguladı. Çelik, birçok maddenin, işçinin, işçi sendikalarının lehine düzenlemeleri içerdiğini belirtti.