Seçim ittifakı teklifi Anayasa Komisyonu'ndan geçti

AK Parti ve MHP'nin, siyasi partilerin seçim ittifakına ilişkin düzenlemeyi içeren 26 maddelik ortak kanun teklifi, Meclis Anayasa Komisyonunda kabul edildi.

Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifine göre, aynı binada oturan seçmenler, hane bütünlüklerinin korunması ve aynı seçim bölgesinde kalmaları şartıyla, farklı sandık bölgelerine kaydedilebilecek.

Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanunu'nun "Yüksek Seçim Kurulunun görev ve yetkileri" başlıklı maddesine, üç fıkra daha ekleniyor. Buna göre, YSK'nin görev ve yetkileri arasına şunlar ilave ediliyor:

"- Seçim türüne göre sandık bölgesi seçmen sayısını belirlemek

- Seçim güvenliği açısından gerekli görülmesi durumunda, vali veya il seçim kurulu başkanının oy verme gününden en geç bir ay önce talepte bulunması halinde, o yerdeki sandıkların en yakın seçim bölgelerine taşınmasına, sandık bölgelerinin birleştirilmesine, muhtarlık seçimleri hariç olmak üzere seçim bölgelerinin birleştirilmesi ile seçmen listelerinin karma şekilde düzenlenmesine ve bu hususların ilanına karar vermek

- Hastalığı veya engeli sebebiyle yatağa bağımlı olan seçmenlerin, muhtarlık seçimleri hariç, oy kullanmalarını sağlamak için seyyar sandık kurulu kurulmasına, oy kullanılmasına, sayım ve döküm ile birleştirme işlemlerine ilişkin usul ve esasları belirlemek."

Sandık kurulu başkanının belirlenmesi

Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanunu'nun "Sandık kurulu başkanının seçimi" başlıklı maddesinin başlığı, "Sandık kurulu başkanının belirlenmesi" olarak değiştiriliyor.

Bu maddede yapılan değişikliğe göre, ilçede görev yapan tüm kamu görevlilerinin listesi, mülki amir tarafından yerleşim yeri adresleri esas alınmak suretiyle ilgili ilçe seçim kurulu başkanlıklarına gönderilecek. İlçe seçim kurulu başkanı, bu kamu görevlileri arasından ihtiyaç duyulan sandık kurulu başkanı sayısının iki katı kamu görevlisini ad çekmeyle tespit edecek ve bu kişiler arasından mani hali bulunmayanları sandık kurulu başkanı olarak belirleyecek.

Sandık kurulu başkanının göreve gelmemesi halinde, kamu görevlileri arasından belirlenen üye, bu üyenin de bulunmaması durumunda en yaşlı üye kurula başkanlık edecek.

İlçe seçim kurulu başkanı, sandık kurulunun kalan bir asıl ve bir yedek üyesini belirlemek için önce, sandık kurulu başkanı olarak belirlenmeyenler arasından, ihtiyaç duyulan sandık kurulu üye sayısının iki katı kamu görevlisini ad çekmeyle tespit edecek. Bu kişilerden mani hali bulunmayanları sandık kurulu asıl ve yedek üyesi olarak belirleyecek.

Zarf ve sandık ağzı ebatlarını YSK belirleyecek

Birlikte yapılan cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimlerinde, oy pusulaları aynı zarfa konulacak.

Seçimlerde kullanılacak kabinler, oy vermenin gizliliğini sağlayacak şekilde yaptırılacak. Kabinlerin ölçü ve standartları Yüksek Seçim Kurulu (YSK) tarafından belirlenecek.

Mahalli idare organları seçimlerinde oy pusulalarının aynı zarfa konulması ve birlikte yapılan Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimlerinde de oy pusulalarının aynı zarfa konulması öngörüldüğünden, oy sandıklarının kapağının üzerinde zarfların atılması için bulunan açıklığa ilişkin "Boyu 25, eni 1 santimetre ebatlarında" ibaresi, kanundan çıkarılıyor. Bu açıklık, YSK tarafından belirlenecek.

Zarfların ebatlarının da kanunda belirlenmesinden vazgeçiliyor, bu konuda da yetki YSK'de olacak.

Oy zarfları, ön yüzünün sol üst köşesinde "Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu" amblemi yer alacak şekilde Yüksek Seçim Kurulunca filigranlı kağıttan hazırlatılacak.

Teklifle, sandık alanı ve sandık çevresinin çok büyük bir alanı kapsamasının, uygulamada sandık kurullarıyla kolluk güçleri arasında ihtilafa ve yetki karmaşasına neden olması nedeniyle, sandık alanı uygulamasından vazgeçiliyor ve sandık çevresi yeniden tanımlanıyor.

"Sandık çevresi"; "Oy sandığının konulduğu ve sandık kurulunun görev yaptığı oda, bölüm veya bu amaçla oluşturulan yer" olarak tanımlanıyor.

Kolluk güçlerini çağırma

Mevcut düzenlemeye göre, kolluk güçleri, sandık çevresine sadece sandık kurulu başkanı veya üyelerden birinin çağrısı üzerine gelebiliyorken; teklif, seçmenlerin ihbarı üzerine de kolluk güçlerinin sandık çevresine gelebilmelerini öngörüyor.

Sandık çevresinde, cebir, şiddet veya tehdit kullanarak sandık başı düzenini bozmaya kalkışanlar, sandık kurulu başkanı veya üyelerinden biri tarafından yapılan çağrı ya da seçmenlerin ihbarı üzerine gelen kolluk güçlerince derhal sandık çevresinden uzaklaştırılacak ve gerekli yasal işlem yapılacak. Seçmenlerce ihbar, o yer kolluk güçlerine şahsen yapılacak.

Sandık çevresine gelen kolluk güçleri, başkanın talebine veya kurulun kararına uymak zorunda olacak; çağrı veya ihbar sebebi ortadan kalkınca sandık çevresinden ayrılacak.

Seçimin güvenliğini sağlamakla görevli kolluk güçleri hariç, özel güvenlik görevlileri ve belediye zabıtaları gibi görevliler de dahil olmak üzere resmi üniforma ve silah taşıyan kişiler, sandığın konulduğu bina, yapı ve bunların müştemilatına giremeyecek.

Sandığın konulduğu bina, yapı ve bunların müştemilatında hiç kimse, başkalarının görebileceği şekilde bir siyasi parti veya adaya ait rozet, amblem veya benzeri işaretler ya da propaganda amaçlı yayınlar taşıyamayacak; yazılı, sözlü veya görüntülü propaganda yapamayacak. Bunlara uymayan kişiler kolluk güçleri tarafından uzaklaştırılacak.

İlçe seçim kurulu başkanı, sandık çevresinde, sandık başı iş ve işlemlerinin düzen içinde yürütülmesini ve sandığın konulduğu bina, yapı ve bunların müştemilatında güvenliği ve kanunda öngörülen yasaklara uyulmasını sağlayacak tedbirleri alacak; seçmenin ve bu yerlerde bulunma hakkına sahip diğer kişilerin buralara serbestçe girmesini engelleyen veya güçleştiren her türlü hareketi önleyecek. Bu kapsamda, ilçe seçim kurulu başkanınca verilen talimatlara sandık kurulları, mülki ve idari makamlar uymak zorunda olacak.

Oy pusulalarının sayım ve dökümü

Üzerinde sandık kurulu mührü bulunmamasına rağmen Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu filigranı, amblemi ve ilçe seçim kurulu mührü bulunan zarflar ile üzerinde leke veya çizik bulunsa dahi bunun özel işaret koymak amacıyla yapıldığı kesin olarak anlaşılamayan zarflar geçerli sayılacak.

Sayım döküm cetvelinde siyasi parti ve bağımsız adaylara ayrılan sütunlardan sonra ittifakın ortak oyları için sütun ayrılacak.

Aynı zarf içinde birden fazla oy kullanılan seçimlerde, zarfın içinden çıkan oy pusulaları okunmadan önce, seçim türüne göre ters çevrilerek tasnif edilip masanın üzerine konulacak.

Birlikte yapılan Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimlerinde, önce Cumhurbaşkanı seçimine ait oy pusulalarının sayım ve dökümü yapılacak.

Mahalli idare organları seçimlerinde: Büyükşehirlerde, sırasıyla büyükşehir belediye başkanlığı, belediye başkanlığı, belediye meclisi üyeliği ve muhtarlık; diğer illerde sırasıyla belediye başkanlığı, belediye meclisi üyeliği, il genel meclisi üyeliği ve muhtarlık, seçimlerine ait oy pusulalarının sayım ve dökümü yapılacak.

Oyların geçerliliği

İttifak alanı içerisinde, "Evet" mührünün; bir siyasi partiye ayrılan alana; hem bir siyasi partiye ayrılan alana hem de ittifak unvanı bölümüne; ittifak unvanı bölümüne taşacak şekilde bir siyasi partiye ayrılan alana basılması halinde, bu oy pusulaları geçerli kabul edilecek ve sayım döküm cetvelinde o siyasi partinin cetveldeki sütununa işaretlenecek.

Bu haller dışında, yalnız ittifak alanı içerisine "Evet" mührünün basıldığı her durumda, bu oy pusulaları da geçerli kabul edilecek ve sayım döküm cetvelinde ittifakın ortak oyları sütununa rakamlar birden başlamak üzere, sırasına göre çizilmek suretiyle, ayrı ayrı işaretlenecek.

Yetkili seçim kurulları tarafından gönderilen, filigranı bulunan ve sandık kurullarının ihmali sonucu arkası mühürlenmeyen oy pusulaları da geçerli sayılacak.

Sandık sonuç tutanağında, ittifakların her birinin aldığı ortak oyların sayısı ayrı ayrı gösterilecek.