Uykuya dalamama neyin habercisi?
Günlük hayatın yoğunluğunda ve stresinde yaşanan uyku sorunları genellikle göz ardı ediliyor ancak uzmanlar, kısa süreli de olsa uyku sorunlarının kronikleşebildiğini belirtiyor. Çünkü uykuya dalamama “kaygı”, erken uyanma ise “depresyon” habercisi olarak nitelendiriliyor.
Toplumda sık görülen uyku sorunları yaşam kalitesini olumsuz etkileyerek ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Kronik uykusuzluk nedenleri arasında psikiyatrik hastalıklar, organik hastalıklar veya ilaçlar var.
Uykusuzluk nedenlerinden olan huzursuz bacak sendromu, uykuda periyodik bacak hareketleri, uyku apne sendromu ve parasomniler uyku laboratuvarlarında yapılan polisomnografik incelemeyle tespit edilebildiğini belirten Nöroloji Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Önder Kuzu, bunama veya Parkinson hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıkların, psikozların, duygulanım, anksiyete, pyanik bozukluğun ve alkolizm gibi psikiyatrik hastalıkların uykusuzluk nedeni olabildiğine dikkat çekti.
UYKUSUZLUK, KARŞIMIZA FARKLI ŞEKİLLERDE ÇIKABİLİR
Uykusuzluğun, kişinin daha önce alışık olduğu ve kendisini dinlendiren uyku süresinde azalma olarak tanımlanabileceğini söyleyen Kuzu, uykusuzluğun çeşitli şekillerde görülebileceğini belirterek şu bilgileri verdi:
“Uykusuzluk karşımıza üç şekilde çıkabilir. Birincisi; uykuya dalma süresinde uzama veya uyuyamama, ikincisi uykuya daldıktan bir süre sonra uyanıp daha sonra uykuya tekrar geçmede zorluk yaşama yani uykuyu sürdürmede güçlük, üçüncüsü ise kişinin uykuya dalmasında veya uykuyu sürdürmesinde herhangi bir sorun yokken sabah erken saatlerde uyanması ve bir daha uyuyamamasıdır.”
UYKUYA DALAMAMAK KAYGI VE HUZURSUZLUK KAYNAĞI
Yrd. Doç. Dr. Önder Kuzu, uykusuzluğun en sık görülen şeklinin uykuya dalmada güçlük şeklinde ortaya çıktığını vurguladı. Normal ve sağlıklı bir uykuya geçiş süresinin 8 ile 30 dakika arasında değiştiğini ifade eden Uzman, şunları aktardı:
“Eğer kişi 8 dakikadan kısa sürede uykuya geçerse uyku latansında kısalma, 30 dakikadan uzun sürede uykuya geçerse uyku latansında uzama olarak kabul edilir. Uykusuzluk olduğunda uyku latansında uzama olur. Uykuya dalamamak önemli bir endişe, kaygı ve huzursuzluk kaynağıdır. Hasta, ‘Ben yatağa gittiğimde yine uyuyamayacağım’ şeklinde kendisini şartlar ve yatağa gittiğinde uyuyamaz; ancak televizyon seyrederken uyuyakalabilir.”
SABAH ERKEN UYANIYORSANIZ DİKKAT!
Geceleri uyanıp sonra uykuya geçmede sorun yaşayanlarda uykunun çok yüzeysel olduğunu, bu kişilerin en ufak seslerden eşinin yatakta dönüşünden bile etkilenerek uyanabildiklerini aktaran Dr. Kuzu, uykusuzluğun bir diğer şekli olan sabah erken saatte uyanma ve bir daha uyuyamamanın daha çok depresyonda görülen bir uykusuzluk şekli olduğunu belirtti, bu kişilerin sabah erken saatte tanımlayamadıkları bir iç sıkıntısıyla uyandıklarını söyledi.
KALİTELİ BİR UYKU İÇİN BU ÖNERİLERE KULAK VERİN
İyi ve dinlendirici bir uyku uyumak için uyku saatlerine ve süresine dikkat etmek gerektiğini vurgulayan Yrd. Doç. Dr. Önder Kuzu’nun kaliteli bir uyku için yapılabilecekler konusundaki önerileri ise şöyle:
TAVUK VE BAYKUŞ UYKUSU NEDİR?
“Herkesin kendisini dinlendiren uyku süreleri aynı değildir. Bazı insanlara beş saat uyumak yeterli gelirken bazılarına da 10 saat uyumak yeterli gelebilmektedir. İnsanların çoğunluğunda 7-8 saat uyumak sabahları zinde ve dinlenmiş olarak uyanmaları için yeterlidir. Uyuma saatleri de kişiden kişiye değişebilmektedir. Bazıları erken yatıp erken kalkarken (tavuk uykusu), bazıları geç yatıp geç uyanırlar (baykuş uykusu). O yüzden uyuma saatimizi kendi kişisel özelliklerimize göre ayarlamalıyız. Uykumuz gelmeden yatağa gitmemeliyiz.
Sabahları uyanma saatini geciktirmek ertesi gece uykuya geçmemizi zorlaştırır. Uykuya dalma sorunu yaşayan kişilerin sabah uyanma saatlerini geciktirmemeleri çok önemlidir. Gece uykuya dalmada güçlüğe neden olabilecek bir diğer alışkanlık olan gündüz uyumalarından da kaçınmak gerekir.
GÜNLÜK EGZERSİZ İHMAL EDİLMEMELİ
Uykusuzluk sorunu yaşamamak için mutlaka günlük işlerin arasına egzersiz de eklenmeli. Egzersiz sırasında enerji kaynağı olan ATP parçalanır, adenozin dediğimiz madde açığa çıkar bu madde gidip beyinde adenozin reseptörlerine bağlanarak uykumuzu getirir. Kahvenin uykuyu kaçırıcı etkisi (kafein) adenozinin reseptörlerine bağlanmasını engelleyerek ortaya çıkar. Egzersizlerin uyku saatine yakın yapılmasından kaçınmak gerekir. Çünkü bu defa vücuttaki otonom sinir sistemini aktive ederek tam ters etkiyle uykuyu kaçırabilir.
ALKOL DERİN UYKUYU AZALTIYOR
Akşam saatlerinde ağır yemekler yemekten ve geceleri aşırı sıvı almaktan kaçınılmalıdır. Aşırı sıvı alımı, gece idrara kalkma ihtiyacına neden olup uykuyu parçalayabilir. Uyumadan önce alkol almak uykuya dalmayı kolaylaştırsa da uyku kalitesini bozar sık uyanma ve erken uyanmalara neden olabilir. Alkol yüzeysel uykuyu artırırken derin uykuyu azaltır. Akşam saatlerinde çay, kahve ve asitli içecekler gibi sinir sistemini uyaran maddeleri aşırı tüketmemek gerekir.
YATAK ODASININ ISISINI DÜŞÜRÜN
Vücut ısısının düşmesi uykuya geçmeyi kolaylaştırır ve de derin uykuyu artırır. Bu nedenle yatak odalarının ısısı diğer odalara göre daha düşük olmalıdır. Buna ilave olarak uyku öncesi ılık bir duş almak vücut ısısını düşürmeye katkı sağlayacaktır. Uykuyu başlatan en önemli hormon kabul edilen melatonin salınması karanlıkta başladığı için uyumaya yakın ışıkları azaltmakta uykuya geçmemizi kolaylaştıracaktır. Uyuduğumuz yatak ve yastıkların belli periyotlarla yenilenmesi de uyku kalitesine olumlu katkılar sağlayacaktır.” (NTV)