Alzheimer hastalığında erken tanı çok önemli
Çok iyi tanıdığınız insanların isimlerini unuttuğunuz ya da daha önce anlattığınız bir olayı tekrar anlattığınız oldu mu? Veya daha önce yaşadığınız bir olayı unuttuğunuz? Bu yaşananlar alzheimer hastalığının ciddi boyutta olduğunun bir göstergesi olabilir. Prof. Dr. Nebil Yıldız, “alzheimer hastalığının saptanması için mutlaka profesyonel yardım almakta fayda var” dedi.
Sinsi bir hastalık olan Alzheimer, yaşlı nüfusun artmasıyla birlikte giderek artış gösteriyor. Şu anda Dünya Sağlık Örgütü’ne göre dünyada 50 milyondan fazla kişide bunama mevcut ve bunun yüzde 60-70 kadarını Alzheimer hastalığı oluşturuyor. Artan yaşlı nüfusla beraber, 2030 yılında bir buçuk-iki; 2050 yılında ise üç katına ulaşacağı öngörülüyor. Prof. Dr. Nebil Yıldız, 65 yaş üzerinde yüzde 1-2’lerde olan Alzheimer hastalığı sıklığının, 80 yaş üzerinde yüzde 20’lere, 85 yaş üzerinde ise yüzde 30-40’ların üzerine çıktığını belirtti.
“Demans/bunama, daha çok 65 yaş üzerinde görülen bir durum olmakla beraber daha erken yaşlarda görülebiliyor” diyen Prof. Dr. Nebil Yıldız, Alzheimer hastalığıyla ilgili şunları anlattı:
“GENELLİKLE 65 YAŞ SONRASINDA BAŞLIYOR”
"Alzheimer hastalığı bir beyin hastalığıdır ve birincil demansların en sık sebeplerinden birisidir. Bellek, dikkat, farkında olma, planlama ve yürütme, yargılama, fikir yürütme, benzerlik ve farkları belirleme, soyutlama, konuşma, anlama, okuma, yazma, hesap yapma, yön belirleme, beş duyuyla algılama, tanıma, şekil çizme, giyinme, temel aktiviteleri yönetme, taklit edebilme gibi fonksiyonlarda ve davranışlarda, kişilik özelliklerinde, önce birinde sonra diğerlerinde sinsi bir şekilde başlayıp ilerler. Alzheimer genellikle 65 yaş sonrası, yeni öğrenilen şeylerin hafızada tutulmasının zorlaşmasıyla başlar ancak daha farklı bir bilişsel özelliğin bozulmasıyla da, daha seyrek de olsa 65 yaşından önce de başlayabilir."
BİLİŞSEL BOZUKLUKLAR 2 İLE 5 SENE ARASINDA ALZHEİMER HASTALIĞINA EVİRİLİYOR
Bilişsel fonksiyonlarda yaşlanmayla beraber kabul edilebilir günlük işlevselliği, fonksiyonları etkilemeyecek düzeyde değişiklikler olabiliyor. Fiziksel birçok farklılığa göre bu değişiklikler çok daha az oranda gerçekleşiyor. Selim yaşlılık unutkanlığı, isimleri ya da konulan eşyanın yerini unutma ama daha sonradan hatırlayabilme gibi durumları içeriyor. Kişi kendi fark ediyor ama çevre işlevsellik etkilenmediğinden çok fark etmiyor ya da normal karşılıyor. Bilişsel fonksiyonların herhangi birinde ortaya çıkan başkalarının da fark ettiği, günlük aktiviteleri etkileyen değişiklik ise hafif bilişsel bozukluk olarak biliniyor. Bunun unutkanlık şeklinde ortaya çıkan tipine daha sık rastlanıyor. 65 yaş üzerinde hafif bilişsel bozukluk rastlama oranı yüzde 15’lerin üzerine çıkıyor. Bunların da özellikle unutkanlıkla seyredenlerin yüzde 15 kadarı iki, yüzde 30 kadarı beş sene içinde Alzheimer hastalığına eviriliyor. Öte yandan, hafif bilişsel bozuklukları gösterenlerde bu durum stabil de kalabiliyor ya da normale de dönebiliyor. Alzheimer hastalığında beyindeki değişiklikler, klinik çok fazla belirti vermeden, yaklaşık 20 yıl gibi bir süre önce başlarken, metabolizma değişiklikleri yaklaşık 18 yıl, beyin hacim değişiklikleri yaklaşık 13 yıl önceden başlıyor. Bu süre içinde beyin bu durumu dengeliyor, herhangi bir anormallik fark edilmiyor. Daha sonra da sinsi bir şekilde yavaş yavaş belirti vermeye başlıyor. Belirti vermeden önceki değişiklikleri saptayabilecek teknolojiler geliştirildi ve bunu ortaya koyabilecek tetkik olanaklarında giderek yaygınlık kazanması sürecine girildi.
UNUTKANLIĞIN CİDDİ OLDUĞUNU GÖSTEREN BELİRTİLER
Kronik uyku eksikliği/bozukluğu, kaygı/endişe durumu, depresyon, kullanılan bazı ilaçlar, yetersiz beslenme gibi nedenlerin, sistemik bazı hastalıkların da unutkanlıklara, konsantrasyon güçlüğüne yol açabileceğini ifade eden Prof. Dr. Nebil Yıldız, “Altta yatan durumun düzeltilmesi, çoğu zaman bu sorunun giderilmesine yardımcı olur. Eğer; çok iyi tanıdığınız kişi ve yer isimlerini unutuyorsanız, aynı sohbette cümleleri ve hikayeleri tekrar tekrar anlatıyorsanız, normal günlük rutininizi unutuyorsanız, kişilik, davranış, duygu durum değişikliği yaşıyorsanız, sık kullandığınız eşyayı nereye koyduğunuzu bulamıyorsanız, tanıdığınız bir kişinin ismini hatırlayamıyorsanız, sık sık odaları karıştırıyorsanız, iyi bildiğiniz yerleri bulmada sorunlar yaşıyorsanız, hem bu sorunların saptanması hem de daha ciddi durumların ortaya çıkarılabilmesi için mutlaka profesyonel yardım almakta fayda var” dedi.