14 Şubat akşamı için alternatif arayanlar...

14 Şubatı kutlanması gerektiğine canı gönülden inananlar ve kapitalizmin bir oyunu olduğunu düşünenler arasındaki bitmek bilmeyen çekişme. Henüz plan yapmayanlar için her iki tarafı da memnun edecek bir önerim var; 14 şubat akşamı 19.30’da Tiyatro Rampa’da “İlerleme kelimesi annemin ağzında feci yanlış tınlıyordu” oyunu.

Bosnalı bir ailenin savaşın ardından döndükleri köylerinde kaybettikleri çocuklarını aramasının hikayesi. Daha doğrusu çocuklarının kemiklerine razı olmalarının hikayesi. Romanyalı yazar Matei Visniec’in oyununu Burak Üzen Türkçeye çevirmiş.

Oyun ilk sahneden sizi sandalyenize çiviliyor. İki kayınbirader farklı taraflar için savaşırken birbirlerine küfürler, hakaretler yağdırıyor, sadece hayatlarında ortak sevdikleri tek şey, birinin kız kardeşi, diğerinin karısı olan kadınla ilgili bir konu açıldığında sakinleşiyorlar. Siz daha ne olduğunu anlamadan sahne değişiyor, kendi ülkelerine dönmeye çalışan insanların sınırda gördüğü o korkunç muamele. Burada uyarmakta fayda var, ailesi ya da kendisi göç etmiş kişileri oldukça duygusal anlar bekliyor. Kendi ülkesinde yabancı gibi karşılanan, yıllarca yabancı yaftasından kurtulamayanlar için oldukça tanıdık sahneler, büyüdüğünde hala birkaç cümlesini hatırladığı Türkçe olmayan ninniler…

Bir ailenin oğullarını kaybetmeyi kabullenip, bir parça kemiğini bulamamayı kabullenmeyişleri, kızlarını asla bulamayışları, arada her zaman kazançlı çıkmayı başaranların cümleleri sizi bir kez daha yerinize çiviliyor “artık her şey alınıp satılıyor, yeni neler geldi, kapitalizmi bu yüzde istemedik mi?”

Kemikleri aranan oğul, asker Vibko’yu Ertunç Uygun oynuyor, o aslında bir ruh, kimsenin görmediği duymadığı, oyun boyunca ders gibi monologlarla huzurunuzu kaçırıyor, sizi fazlasıyla düşünmeye itiyor. Ailenin kaçırılan, fuhuşa zorlanan, hayatını tarifsiz işkence ve aşağılanmalarla bitiren kızı İda’yı da Selin Ayık oynuyor. İda’nın sahnelerinde bir kadın olarak öfkelenmemek mümkün değil, gerçeklik ve değişmiş tanımlar sizi allak bullak ediyor. İda’nın sahnelerinde ırkçılık çok başka bir anlam kazanıyor, eve dönmek bambaşka bir anlam. Anneyi canlandıran Ebru Üstüntaş’ı izlerken Aklınıza Cumartesi Anneleri gelecektir mutlaka. Arada söylediği bir şarkıda dediği gibi “bu ülkede mutlu anne çocuğunun nereye gömüldüğünü bilen annedir.”

Oyun Anadolu turnesi de yapacak. Ama oyun yola çıkmadan izlemek gerek. Ayşe Lebriz Berkem’in yönetmenliğini üstlendiği oyunun oyuncuları; Ertunç Uygun, Ebru Üstüntaş, Mehmet Tekatlı, Selin Ayık, Uğur Çağlayan, Talha Kaya, Mevlüde Karataş, Rale Erdoğan. Oyunun sanat yönetmenliğini Metin Boran yapıyor.