Zehirli ayakkabıdan sonra Çin balı

Türkiye’den ABD’ye bal ihracatı 3 yılda 10 kat artınca Amerikalı bal üreticileri isyan etti. ABD’li üreticiler, “Türkiye’den ülkemize yarı fiyatına bal geliyor. Bu Türk balı değil, Çin balı... Bu balı almayın, satmayın” diye boykot çağrısı yaptı.

Türkiye’deki ‘sahte bal’ tartışmasının benzeri ABD’ye taşındı. Türkiye’nin ABD’ye bal ihracatı 3 yılda 10 kat artınca ABD’li bal üreticileri isyan bayrağı açtı. ABD’li üreticiler, “Türkiye Avrupa’ya sattığının yarı fiyatına ABD’ye bal satıyor. Bu bal Türk balı olamaz çünkü Türk balı kaliteli ve dolayısıyla fiyatı yüksek. ABD’ye Türkiye üzerinden gelen bal olsa olsa Çin balıdır” diye isyan ettiler. “Türkiye’den gelen bala şüpheyle yaklaşın, hatta tüketmeyin” diyerek de boykot çağrısı yaptılar.

Fiyatı şüphe uyandırdı

True Source Honey (Gerçek Kaynak Bal) adlı sektör kuruluşu, son bir yılda ABD’nin Türkiye’den 2 milyon kilogram (2 bin ton) bal aldığını açıkladı. Kuruluş, bu miktarın 3 yıl önceki bal ithalatından 10 kat fazla olduğunu ifade ederek, şu açıklamayı yaptı:

“Türkiye’den ABD’ye gelen balda esas şüphe uyandıran ise balın fiyatı oldu. Türkiye’den gelen balın kilogram fiyatı 2.5 dolar civarında. Oysa Türkiye’den Avrupa’ya ihraç edilen balın ise sadece yarım kilosu 2.13 dolar. Avrupa’da giden balın fiyatı, ABD’ye göre iki kat daha pahalı. AB’ye satış fiyatı, bal piyasasına daha uygun bir fiyat.”

True Source Honey Başkanı Eric Wenger, “Türkiye’den gelen baldan şüphelendim, damping vergileri nedeniyle ABD’ye girişi imkansız olan Çin balı, Türkiye üzerinden kendisine yeni bir rota buldu” dedi. Wenger, şunları söyledi:

Çin balına yeni rota

“ABD’li bal üreticileri 10 yıl önce, ‘Çin’den ucuz bal geliyor’ diye şikayet ettiler. Konuyu araştıran ABD kurumları Çin’in damping yaptığını tespit etti. Bunun üzerine Çin’den gelen bala damping vergisi kondu. Yüksek vergiler konulunca Çin’den gelen balın önü kesildi. Çin’den ABD’ye bal ithal etmek imkansız hale geldi.”

‘İspat edemem ama...’

Çin balının bir süre sonra başka Asya ülkeleri üzerinden ABD’ye gelmeye başladığını belirten Wenger, şöyle konuştu:

“Çin balı kılık değiştirerek başta Malezya olmak üzere çeşitli Asya ülkeleri üzerinden ABD’ye girmeye başladı. Sonunda bu da saptandı ve çok sayıda Çinli ve Alman bal tüccarına yüklü cezalar kesildi. Böylece bu yolun da önü kesildi. İspat edemem ama bana göre şimdi de Çin balı Türkiye üstünden yeni bir rota buldu. ABD’ye gelen ithal baldaki acayip fiyat başka türlü açıklanamaz.”

‘Analizle tespit yapalım’

Daha önceki araştırmalarda polen analizi ile balın nereye ait olduğunun tespit edildiğini belirten Wenger, “Bu ballara da analiz yapıldığında, içinde Çin’de yetişen çiçekler çıkarsa balın Çin’den geldiği anlaşılır. Ancak bu analiz henüz yapılmadı. Analiz yapılana kadar ithalatçı ve perakendecilere Türk balına karşı şüphe duyun ve hatta uzak durun çağrısı yapıyorum.”

ABD tüketiminin yüzde 1’i kadar

ABD’nin Türkiye’den yaptığı bal ithalatının 3 yılda 10 kat artmasına karşın, Türkiye’den yapılan bal ithalatının, ABD’nin toplam tüketiminin ancak yüzde 1’i seviyesinde olduğu ifade ediliyor. ABD’nin bal ithalatında ithal ettiği ülkeler arasında Arjantin, Vietnam, Hindistan, Kanada ve Brezilya ilk sıralarda yer alıyor.

‘Çin’den bal ithalatı yasak’

Türkiye Arı Yetiştiricileri Birliği Başkanı Bahri Yılmaz, Türkiye’ye yasal yollarda Çin’den bal ithal edilmediğini belirterek, “Çin’den bal ithalatı 5 yıldan beri yapılmıyor. Ancak Kaçak yollarla gelebilir” dedi. Yılmaz, şunları söyledi:

“ABD’ye Çin malı bal gönderilmesi konusu 2013’te Ukrayna’da gündeme gelmişti. ABD’liler Türkiye’ye gelmişlerdi. O zaman kendilerine de söyledim. Eğer düşük kalite ya da sahte bal varsa bu glikozdur, glikozu da dünyaya satan ABD... Dış Ticaret Müsteşarlığı ve Tarım Bakanlığı Çin’den bal ithalatını yasakladı. Bal ithalatı Tarım Bakanlığı’nın vereceği kontrol belgesine bağlı.

Bu belge de 5 yıldan beri verilmedi.”