‘Türkler ne yaptı dedin?’

6 yıl sonra tezkerenin perde arkası ortaya çıktı. Times gazetesi, Bush’un 1 Mart tezkeresinin Meclis’te oylanması sırasında Oval Ofis’te olduğunu, yandaki odada TBMM oturumunu izleyen dışişleri diplomatlarının “kötü” haberi kendisine getirince de bu sözü söylediğini yazdı.

1 Mart tezkere krizi, ABD-Türkiye ilişkileri için George Bush’un başkanlık dönemi boyunca dönüm noktası oldu. Dönemin ABD Savunma Bakanı Donald Rumsfeld’in Irak savaşı devam ederken 2005’te, “Direnişin bu kadar güçlü olmasının sebebi Türkiye’nin bize kuzeyden giriş için izin vermemesidir” demesi Bush yönetiminin tezkereye hayır diyen meclise ne kadar kızdığının da önemli göstergelerinden biri olmuştu. Tezkere oylaması öncesinde ve oylama günü Beyaz Saray’da yaşananlar yavaş yavaş açığa çıkmaya başladı. Times gazetesi ve savaş karşıtı internet blogları yaşananları Bush yönetimi ve Dışişleri Bakanlığı kaynaklarına dayanarak ortaya koyan bilgileri yayınladı. Buna göre, dönemin Savunma Bakan yardımcısı Paul Wolfowitz ve eski Türkiye büyükelçisi Marc Grossman 14 Temmuz 2002’de Ankara’ya gelip Başbakan Bülent Ecevit ile görüşüp kuzeyden işgal planını ekonomik garantiler karşılığında Türkiye’ye kabul ettirdi. Seçimlerin ardından Ecevit’in koltuğuna Gül oturunca aynı ikili bir kez daha Türkiye’ye geldi. AKP lideri Erdoğan ve Başbakan Gül plana olumlu baktı ancak halkın ve ordunun savaş konusunda çekincelerini dile getirdi.

Odada buz gibi hava

Wolfowitz, birkaç hafta sonra bu kez orduyu ikna etmek için Türkiye’ye geldi. Generallere, “Türkiye’nin dış politikasında çok etkilisiniz. Gücünüzü kullanın, sivillerin sizi aşmasına izin vermeyin” dedi. Türkiye’nin izin vereceğinden emin bir şekilde ülkelerine dönüp, “Irak’ın kuzeyden işgali” başlıklı bir plan hazırlamaya başladılar. Tezkere oylamasından birkaç gün önce plan Bush’un önüne kondu. TBMM’de görüşmelerin yapıldığı 1 Mart 2003 tarihinde de Bush Oval Ofis’te bu planı okuyor ve son şeklini veriyordu. Oylamayı Dışişleri Bakanlığı yetkilileri yandaki odada TV’den takip ediyordu. İlk açıklanan sonuçlarda tezkerenin geçtiği haberi geldi. Reuters ajansı da “Türk meclisi ABD ordusuna topraklarını kullanma izni verdi” diye bir flaş haber geçti. Ekranlara kilitlenen Dışişleri yetkilileri derin bir “oh” çektiler. Ancak daha sonra Meclis Başkanı Bülent Arınç tezkerenin geçmediğini açıklayınca odada buz gibi bir hava esti. Bush’a bu sonucu açıklama görevi Dışişleri sözcüsü Richard Boucher’a verildi. Boucher Oval Ofis’e girip haberi verdiği zaman Bush elindeki dosyayı yere düşürdü. “Türkler ne yaptı dedin sen?” (The Turks have done what?) diye tepki gösterdi. Ardından gelen günlerde ise savaşın baş aktörleri olan Wolfowitz, Dougals Feith ve Donald Rumsfeld’in Türkiye’yi hedef alan açıklamaları geldi. Wolfowitz, “Generaller Türkiye’ye liderlik etme sorumluluğunu yerine getirememiştir” derken Rumsfeld de savaştaki başarısızlıktan Türkiye’yi sorumlu tuttu.