‘Türk şehitliği yanına benzinci yapamazsınız’
Abdülaziz tarafından Malta’da yaptırılan Türk şehitliğinin yanına açılmak istenen benzin istasyonu için Ankara, Maltalı bir mimar aracılığıyla itiraz dilekçesi verdi.
Osmanlı Padişahı Abdülaziz 1873 yılında Maltalı mimar Emmanuele Luigi Galizia’ya ülkede bir Müslüman şehitliği yaptırdı. Malta mimarisinin İslam ile buluştuğu mezarlık ülkenin en önemli tarihi eserleri arasındaki yerini bu şekilde aldı ve zaman içinde birinci derecede tarihi eser olarak kabul edilerek Malta yasaları tarafından korumaya alındı. Yakın zamanda bina ve girişte hasar tespit edilmesi üzerine masrafları Türkiye Cumhuriyeti tarafından karşılanarak Maltalı ustalar tarafından restore edildi. Ancak şimdi bu şehitlik yeni bir tehlike ile karşı karşıya. Malta’da faaliyet gösteren Cassar Fuel adlı petrol şirketi mezarlığın hemen yanındaki boş fabrikayı yıkarak yerine 3 bin 300 metrekarelik alan yayılan bir benzin istasyonu ve araba yıkama merkezi kurmak için izin başvurusu yaptı. Konunun haber alınmasının ardından Ankara hemen devreye girdi. Maltalı mimar John Attard ile anlaşılarak belediyeye izin talebinin reddedilmesi için başvuru yapıldı.
Tarihi doku vurgusu
Attard Belediye’ye sunduğu dilekçede buraya inşa edilecek bir benzin istasyonunun tarihi dokuya tamamen aykırı olacağını savundu. Şehitliğin, ‘Malta mimarisinin yaratıcılığının bir mücevheri’ olduğunu belirten Maltalı mimar, Türk hükümet ve devlet yetkililerinin de Malta’ya yaptıkları resmi ziyaretlerde burayı mutlaka ziyaret ettiklerini ve benzin istasyonunun iki ülke arasında diplomatik ilişkilere de zarar vereceğini belirtti. Ayrıca daha önce trafik kazaları nedeniyle girişi hasar gören şehitliğin benzin istasyonunun faaliyete geçmesi durumunda daha çok araç kazasına maruz kalabileceği vurgulandı. Bunun da birinci derece tarihi eserlerin korunmasına ilişkin kanunlara aykırı olduğunun altı çizildi.
Turgut Reis’in askerleri yatıyor
Valetta’nın güneyindeki mezarlık, 1565 kuşatması sırasındaki son çarpışmada, Türk askerinin pek çok şehit verdiği Marsa semtinde yer alıyor. Osmanlı İmparatorluğu Donanmasının 1565’te Malta’da gerçekleştirdiği kuşatma aylar sürmüş, Osmanlı Donanması yenik ayrılmıştı. Sultan Abdülaziz, 1867 yılında Malta’ya yaptığı ziyaret sırasında, dönemin Maltalı Başmimarı Emmanuel Luigi Galizia’dan bu kuşatma sırasında şehit düşen Turgut Reis ve askerleri anısına bir şehitlik yapmasını istedi. Şehitlik, I. Dünya Savaşı’nda Malta’daki Müslüman askerlerin komutanı Eşref Bey tarafından tamir ettirildi. Eşref Bey, burada esir tutulup, şehit olan Türk askerlerinin anısına Şehitlik Abidesi de yaptırdı.