Sıralı Cümle Nedir, Özellikleri Nelerdir? Sıralı Cümle Örnekleri...
Bir ünlemi, ifadeyi, soruyu veya emiri dile getirmeye yarayan anlamlı kelimeler dizisine cümle veya tümce denilmektedir. Genellikle özne, nesne, tümleç, yüklem gibi öğelerden oluşan cümlelerin anlamları yan cümleciklerle pekiştirilebilir. Bir diğer ifadeyle cümleler kullanılarak çeşitli duygu ve düşünceler ifade edilir. Bir cümlenin doğru şekilde kurulabilmesi için yüklem büyük önem taşır.
Yüklem öğesi ise fiil veya ek fiil kullanılarak çekimlenmiş olan bir isim olabilir. Bu öğenin yanında farklı unsurlar kullanılarak cümlenin anlamı genişletilebilir. Cümleler yapısı bakımından incelendiğinde 4 ana gruba ayrılır. Bunlar basit cümle, birleşik cümle, sıralı cümle ve bağlı cümledir. Sıralı cümleler ise bağımlı ve bağımsız olmak üzere 2 başlıkta incelenebilir.
Sıralı Cümle Nedir?
Sıralı cümleler kısaca "olayların sıralarını gösteren veya anlamca aralarında bir bağ bulunan yargıların bir arada ifade edilmesidir" şeklinde tanımlanabilir. En az iki yüklemden oluşan sıralı cümleler virgül ya da noktalı virgül kullanılarak birbirinden ayrılır ve en az iki yüklem içerirler. Sıralı cümleler ile alakalı dikkat edilmesi gereken bir husus ise birleşik cümlelerle karıştırılmaması gerektiğidir.
Bu iki cümle yapısı birbirine benzemekle birlikte sıralı cümlelerde en az iki yüklem bulunmasına karşın birleşik cümlelerde tek yüklem vardır. Sıralı cümlenin bağlı cümle ile de benzerliği bulunmaktadır. Her ikisinde de birden fazla cümle bulunur. Ancak sıralı cümlede cümleler virgül veya noktalı virgül ile ayrılırken bağlı cümlede cümleleri ayırmak için ama, fakat, lakin gibi bağlaçlar kullanılır.
Sıralı Cümle Özellikleri Nelerdir?
Sıralı cümleler devrik yapıda olabilir. Yani özne, tümleç, yüklem gibi bir sıralama yapmaya gerek yoktur. Özellikle yüklemin cümle içinde herhangi bir konumda kullanıldığı cümleler de sıralı cümle sayılır. Sıralı cümle yapısı içinde geçen cümlelerin yüklemlerinde aynı zaman çekimi bulunması zorunluluğu yoktur. Bir cümle geniş zamanda çekimlenmişken diğer cümle geçmiş zamanda çekimlenmiş olabilir.
Yüklemleri farklı olmasına rağmen aralarında bir anlam bağı bulunan sıralı cümlelerde özne, dolaylı tümleç veya zarf tümleci gibi bazı öğeler ortak kullanılıyor olabilir. Bu şekilde bazı öğelerin ortak kullanıldığı sıralı cümleler bağımlı sıralı cümle yapısında incelenir. Eğer cümlelerin öğeleri kendilerine özgü ise bunlarda bağımsız sıralı cümle yapısıdır.
Sıralı Cümle Örnekleri
Sıralı cümleler için bağımlı ve bağımsız sıralı cümle yapısında örnekler vermek mümkündür. Bağımsız sıralı yapı için;
- Dün geçmiştir, yarın bilinemez, bugün ise bir hediyedir.
- Karıncadan bile ibret al, yaz zamanı kışa hazırlanır.
- Oğuz yaptığının yanlış olduğunu anlamış, biz de olanları unutmuştuk.
Bağımlı sıralı yapı için de;
- Sınavı kazandığında sevinçten içi içine sığmıyor, neredeyse havalara uçuyordu.
- Annem büyük halamı aradı, akşam yemeğine davet etti.
- Yaz tatilinde köyde oyunlar oynar, çok güzel vakit geçirirdim.
şeklinde cümleler örnek olarak incelenebilir. Bu cümlelerde en az bir öğe ortak kullanılmıştır.