Şakir Zümre kimdir? Şakir Zümre fabrikası ne zaman kapandı, Şakir Zümre fabrikasını kim kapattı? Şakir Zümre'nin ölümü...

“Türkiye Yüzyılı" reklam filminde yer alan Şakir Zümre pek çok kişi tarafından merak ediliyor. Savunma sanayisinin önemli ismi Şakir Zümre’nin silah fabrikasının soba fabrikasına dönüştürüldüğü biliniyor. Türk Sanayii Harbiye ve Madeniye Fabrikası'nın Haliç'te Karaağaç Caddesi'nde bulunan yer Haliç’te bulunuyor ve şu an yeri otopark olarak kullanılıyor. Şakir Zümre'nin hikayesini anlatan reklam filminin ardından Şakir Zümre merak ediliyor.

ŞAKİR ZÜMRE KİMDİR?

Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk özel askeri fabrikasını Sütlüce'de kurarak bu alanda önemli bir yol açan asıl adı “Zümrezade Ahmet Şakir" olan Şakir Zümre, o yıllarda Türkiye silah ve mühimmat ihtiyacının karşılanmasında büyük rol oynamıştı.

1885'te Bulgaristan'ın Varna kentinde doğan Şakir Zümre önce avukatlık yaptı ardından savunma sanayisinde kullanılan malzemelerle ilgilenmeye başladı. Akrabası Mareşal Fevzi Çakmak aracılığıyla o dönem Sofya'da askeri ataşe olan Mustafa Kemal Atatürk ile tanıştı. Zümre, Bulgaristan'da Türk azınlığının bulunduğu noktalarda silah ve mühimmat atölyelerine finans, iş gücü ve lojistik alanlarında önemli katkılar sundu. İstiklal Savaşı'nda da kullanılan malzemeler nedeniyle Zümre'ye İstiklal Madalyası verilirken Zümre'nin fabrikasında üretilen malzemeler Yunanistan, Bulgaristan, Polonya gibi ülkelere de ihraç edildi. Türk savunma sanayisine öncülük eden ve büyük katkılar sunan Zümre 1966 yılında vefat etti.

Fabrikada üretilen ve İstiklal Savaşı'nda da kullanılarak savaşın kazanılmasında rol oynayan mühimmatlar nedeniyle Zümre'ye İstiklal Madalyası verilmişti.

ŞAKİR ZÜMRE NELER YAPMIŞTIR?

Şakir Zümre'nin torunu Ahmet Hüsnü Humbaracıbaşı dedesin kurduğu fabrikanın çok önemli bir adım olduğunu anlattı. Zümre'nin torunu Humbaracıbaşı, “Atatürk tarafından tahsis edildi, bugünkü fabrika binasının hazineye bedeli ödendi. Eski bir taba fabrikası burası Osmanlı'dan kalan Şakir Zümre burayı 1923 senesinde alıyor, fabrikayı inşa ediyor. Varna ve Sofya'da imale dilen mühimmat ve silahlar İstiklal Savaşı'nda Atatürk'e gönderiliyor. Bitip zafer kazanıldıktan sonra Atatürk Şakir Zümre'yi eşiyle birlikte Türkiye'ye davet ediyor, bu taba fabrikasının yerini tahsis ediyor. Burada Türkiye'nin ilk sanayisi olarak ordunun ihtiyaçlarını giderek şekilde imalat geçmesi isteniyor. Dedem Türkiye'de sanayi madeni fabrikasını kuruyor ve orada imalata başlıyor. Yavuz zırhlısının bütün toplarını, kalibresine kadar her şeyiyle birlikte o fabrikada yapılıyor.

Deniz kuvvetlerine denizaltı imha bombaları yapılıyor, denizde kullanılmak üzere mayınlar yapılıyor, sonra bu havan toplarına dönüyor. Buradaki maksat vatanın korunması amaçlıdır insan öldürmekle alakası yok. Soba imalatına başlandı, silahın yanında bir yan ürün olarak 1947 senesinde Türkiye'nin NATO'ya girişiyle birlikte Amerikalıların üretimden arta kalan malzemelerin NATO'ya yeni giren ülkelere dağıtımıyla bizim fabrika durduruldu. Çünkü bizde bir maliyet vardı ama oradan maliyetsiz geliyordu bedava olarak veriliyordu. Bu durum üzmez mi bir ülkenin idamesi kendi imalatıyla olur. Dolayısıyla Türkiye'nin gelişmesi hem ticari hem strateji açısından diğer ülkelerin işine gelmiyor. Teknolojinin bize geçmemesini istediler, eğer Türkiye bu imalata devam etseydi teknoloji de onunla beraber gelişecekti. Ama maalesef bu olmadı, daha doğrusu oldurulmadı" şeklinde konuştu.