Ruslarla Suriyeliler birbirine girmiş!

Uyarıya rağmen Türk hava sahasına giren Suriye uçağındaki kolilerde elektronik nitelikteki askeri malzemeler bulundu. Kolilerin üzerinde ise alıcı olarak Suriye Savunma Bakanlığı yazıyordu.

Moskova-Şam seferini yaparken, önceki gün saat 17.15’te iki Türk F-16 savaş uçağı tarafından Esenboğa Havalimanı’na indirilen Suriye Havayolları’na ait A-320 Airbus tipi yolcu uçağı, Milletlerarası Havacılık Teşkilatı Anlaşması’nın, sivil uçakla askeri malzeme taşınamayacağına yönelik 35. maddesi çerçevesinde uluslararası hukuk kurallarına dayanılarak, inmeye davet edildi. Uçağın kargosunda askeri malzeme bulunduğu ve bunları Suriye’ye götürdüğü istihbaratı “ulusal ve uluslararası kaynaklardan” alındı.

"YOKSA ARARIZ"

Bu istihbaratın alınmasından sonra Türk savaş uçakları, Suriye uçağının, Türk fır hattına girmeden önce Karadeniz üzerinde iken önce geri dönmesi için girişimde bulundu. Uçağa dönmesi gerektiği bildirilirken, “Şüpheli malzeme taşıyorsunuz, hava sahamızı kullanacaksanız, hava sahamıza girdiğinizde sizi indireceğiz ve uçağı arayacağız” uyarısı yapıldı. Bu aşamada havalandığı havalaanına dönme ya da havasahasını kullanma seçenekleri bulunan Suriye uçağının pilotu Türk hava sahasına girdi. Açık mesaj verilen pilotun “uçağın aranması” seçeneğini tercih etmesi üzerine, Türkiye, uçağın güvenli bir biçimde Esenboğa Havalimanı’na indirilmesi için harekete geçti. F-16’lar bu aşamada, zaten inmeyi ve aranmayı kabul eden uçağın güvenliği için havalandırıldı ve uçağa inene kadar eşlik etti.

10 DEV KOLİ

Uçağın havalimanına gelmesinin ardından, gümrük ekipleri ve güvenlik güçleri harekete geçti. Gümrük ekipleri, alıcısı Suriye Savunma Bakanlığı olarak görünen 10 dev koliyi güvenli bölgeye aldıktan sonra uzman ekiplerin nezaretinde 2 koli açıldı. Kolilerde, farklı nitelikte ve askeri malzeme olarak değerlendirilen elektronik cihazlar ele geçirildi. Askeri malzeme kapsamına girdiği belirtilen bu malzemeler, müsadere altına alındı. Yetkililer, “Bunlar mermi, bomba, tüfek... Yani cephane malzemesi değil” diyerek, malzemelerin gelişmiş silah sisteminde kullanılan elektronik malzemeler olduğunu belirtti.

1 AY HAZIRLIK

Türkiye’nin, Suriye’nin Türk savaş uçağını düşürmesinin ve bunun üzerine TSK’nın angajman kurallarını değiştirmesinin ardından, havasahasının askeri amaçlarla kullanımını engellemek için bu tip olası bir gelişmeye karşı hazırlık yaptığı da ortaya çıktı. Yaklaşık 1 ay önce bu tür olaylar olabileceği gözönünde bulundurularak ROKETSAN, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, TÜBİTAK uzmanlarının da yer aldığı özel bir ekip oluşturulduğu ve önceki akşam bu ekibin de Esenboğa’ya çağrıldığı ve kolilerin açılmasına nezaret ettiği ifade edildi. Ekibin, uçağın içinde de silah ve askeri malzeme araması yaptığı bildirildi.

ARBEDE ÇIKTI

Uçak kayıtlarında söz konusu kolilerin “elektronik malzeme” olarak gözüktüğü ve kolilerin İngilizce konşimento taşıdığı kaydedildi. Gümrük Müdürlüğü Kaçak Eşya Ambarı’na alınan 2 kolideki haberleşme cihazı parçaları, anten gibi aparatlar, kabloların çıktığı 2 kolinin ve kalan 8 kolinin incelenmesine dün sabahtan itibaren başlandı. İnceleme yapan ekibin yanı sıra MİT ve emniyet uzmanları da kolilerin açılmasına nezaret etti. Uçağın bekleyişi sürerken, isteyen yolcular bekleme salonunda ağırlandı. Ancak yolcuların büyük bölümü kabinde kalmayı tercih etti. Aramaların geç saate kadar sürmesi üzerine bazı yolcular, görevlilerle tartıştı. Bazı yolcularla görevliler arasındaki tartışmanın arbedeye dönüştüğü iddia edildi. Bu nedenle, gece 02.00 sıralarında görevliler, özel harekat timlerini uçağa çağırdı. Özel harekatçılar kavgayı yatıştırırken, kavga çıkaran yolcuları uçaktan indirdi ve bekleme salonuna aldı.

BÜYÜKELÇİ ÇAĞRILDI

Uçak olayının ardından, dün öğleden sonra Dışişleri Bakanlığı’na çağrılan Rusya’nın Ankara Büyükelçisi Vladimir İvanovskiy, Müsteşar Feridun Sinirlioğlu ile görüştü. Sinirlioğlu’nun, büyükelçiye Suriye’nin sivil uçakla askeri malzeme taşıyarak, uluslararası hukuk kurallarını ihlal ettiğini ifade etti. Sinirlioğlu, uçağın askeri malzemeden oluşan yükle Moskova’dan hareket ettiğine de dikkati çekti.

SURİYE'YE NOTA

Türkiye, dün ardı ardına açıklamaların yapıldığı saatlerde, faal durumda bulunan İstanbul Başkonsolosluğu aracılığıyla Suriye’ye nota verdi. Türkiye, notada, sivil havacılık kurallarının ihlalinin kabul edilemeyeceğini vurguladı. Uluslararası kurallar gereği Türkiye’nin, el koyduğu malzemeleri Suriye’ye verme zorunluluğunun bulunmadığı bildirildi. Türkiye’nin daha önce Diyarbakır’da el konulan İran’a ait bazı askeri malzemeler için benzer yolu izlediği ve bu malzemeyi vermediği ifade edildi.

DAYANAK: 35. MADDE

Türkiye’ye müdahale hakkı tanıyan Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşması’nın 35. maddesinin (a) bendinde “Bir devlet hususi surette müsaade etmiş olmadıkça o devletin ülkesine girerken veya ülkesi üstünden uçarken bir hava nakil vasıtasında harp cephanesi veya harp silah ve vasıtaları bulundurulamaz, her devlet bu madde anlamında harp cephanesi ve harp silah ve vasıtalarından ne kasdettiğini nizamnamelerle tesbit edecek fakat vahdeti temin etmiş olmak için Beynelmilel Sivil Havacılık Teşkilatı’nca zaman zaman yapılması muhtemel olan tavsiyeleri de itibara alacaktır” deniliyor. (b) bendi ise şöyle:

“Akit devletlerden herbiri, amme intizam ve emniyeti mülahazalariyle ülkesi dahilinde veya ülkesi üzerinden (a) bendinde tadat edilen maddelerden başka maddelerin taşınmasını da tanzim veya menetmek hakkını muhafaza ederler; şu kadar ki, beynelmilel seyrüsefere iştirak eden kendi milli nakil vasıtalariyle aynı şekilde işleyen diğer devletlerin nakil vasıtaları arasında hiçbir fark gözetilmeyeceği gibi hava nakil vasıtasının işletilmesi veya seyredebilmesi yahut personel veya yolcuların emniyeti için zaruri olan aletlerin taşınması ve kullanılmasına mani olabilecek tahditler konması da caiz değildir.”