Lityum nedir, nerelerde kullanılır? Afganistan'da 1 trilyon dolar değere sahip lityum bulunduğu belirtiliyor!
Afganistan'da yönetimi ele geçiren Taliban, artık dünyanın ihtiyaç duyduğu 1 trilyon dolar değerinde yer altı kaynağını elinde tutuyor. Nükleer enerjide kullanılan uranyum madeni zengini Afganistan'da Bolivya'dan sonra ikinci büyük lityum rezervi yer alıyor. Söz konusu haberlerin ardından lityum madeni araştırılmaya başlandı.
ABD ve uluslararası güçlerin 20 yıldır süren işgali sonlandırıp Afganistan'dan geri çekilmesi Taliban'ı yeniden harekete geçirdi ve Taliban güçleri hızla Afgan hükümeti idaresindeki kentleri işgale başladı. Afganistan yönetiminde bulunan Kabil’in de Taliban’ın eline geçmesi ülkede kaosa neden olurken, Çin başta olmak üzere Rusya, Pakistan, Hindistan, Özbekistan, Tacikistan ve İran, temkinli tutumlarını sürdürürken Taliban yönetimiyle diyaloğa hazır olduklarını açıkladı. Bu yaşananların dışında dünyanın en büyük lityum yataklarından birinin bu coğrafyada bulunduğu tespit edildi. Peki lityum nedir, nerelerde kullanılır?
LİTYUM NEDİR, NERELERDE KULLANILIR?
Geleceğin petrolü ve beyaz altını olarak görülen Lityum dünya rezervlerinin yüzde 40’nın Afganistan’da olduğu belirtiliyor. Gelecekte “Sıfır Emisyonlu” üretim ve enerji depolaması için stratejik bir maden olan lityum sembolü Li atom numarası 3 olan kimyasal elementtir. Periyodik tabloda 1. grupta alkali metal olarak bulunur ve yoğunluğu en düşük olan metaldir. Lityum doğada saf halde bulunmaz. Yumuşak ve gümüşümsü beyaz metaldir. Havada bulunan oksijenle reaksiyona giren lityum, lityum oksit (Li2O) oluşturur. Bu oksitlenme reaksiyonunu engellemek için yağ içinde saklanır. Hava ve su tarafından hızlı bir şekilde oksitlenip kararır ve lekelenir. Lityum metali doldurulabilir pillerde (örnek olarak cep telefonu ve kamera pili) ve ağırlığa yüksek direniş göstermesi sebebiyle alaşım olarak hava taşıtlarında kullanılır. Li+ iyonunun nörolojik etkilerinden dolayı, lityumlu bileşikler farmakolojik olarak sakinleştiricilerde kullanılır.
LİTYUM’UN ÖZELLİKLERİ
Birinci grup elementi olmasına rağmen,lityum aynı zamanda 2. grubun toprak alkali özelliklerini de gösterir. Bütün alkali metaller gibi bir tane değerlik elektronu bulunur ve bu elektronu hemen kaybederek pozitif iyon haline geçer. Bu sebeplerden dolayı lityum su ile çok kısa sürede reaksiyona girer ve doğada doğal halinde bulunmaz. Ancak kendisiyle benzer kimyasal özellikler taşıyan sodyum elementi lityuma göre daha aktiftir ve daha çok insanların midelerinde yer alır
Lityum bıçakla kesilebilir ancak sodyumdan biraz daha sert olduğu için onu kesmek veya bölmek çok daha zordur. Reaksiyona girmemiş Lityum gümüşi bir renge sahiptir, ancak kısa sürede rengi kararır. Düşük yoğunluğu sayesinde hidrokarbonlar üzerinde batmadan durabilir.
Alev üzerine konulduğunda lityumda göz alıcı bir kırmızı renk gözlenir, ancak yanmaya başladığında parlak beyaz bir alev gözlemlenir. Lityum suda ve su buharında bulunan oksijen ile tutuşur ve yanma reaksiyonu gösterir. Oda sıcaklığında azot ile reaksiyona giren tek metaldir. Yüksek özgül ısısı, 3582 J/(kg·K), ve sıvı haldeki geniş sıcaklık değerleri lityumu kullanışlı hale getirmektedir.
Lityum hava ve su ile yanması ve potansiyel patlama tehlikesine rağmen diğer alkali metallere göre daha az tehlikelidir. Oda sıcaklığındaki Lityum-Su reaksiyonu aktif ve çabuk gerçekleşen bir reaksiyon olmasına rağmen çok tehlikeli bir reaksiyon değildir. Lityum alevlerini söndürmek zordur ve bunun için özel kimyasallardan oluşan söndürücüler kullanılır.
Lityum, ten ile temasını engellemek için özel koruma gerektirir. Lityumu toz olarak ya da alkalinli bileşimlerinin solunması, burun yollarında ve boğaz da tahriş ve zarara neden olur.