İnternetten alışveriş yapanlar dikkat! Bu oyuna gelmeyin
Koronavirüs salgını ile birlikte internet üzerinden yapılan alışverişler de arttı. Birçok kişi neredeyse tüm ihtiyaçlarını online olarak karşılamaya başladı. Fakat alışveriş yaparken çok dikkatli olmak gerekiyor. Dev e-ticaret sitelerine konuşlanan korsan kitap satıcıları, tüketiciyi, yayınevini ve yazarları mağdur etmeye devam ediyor. Paranızdan ve kitabınızdan olmayın...
Sanal ortamda pazaryeri olarak konumlanan bazı dev e-ticaret siteleri bir süredir korsan kitap satışına sahne oluyor. Şikâyet siteleri ve sosyal medya platformları, ‘gerçek’ diye alınan ancak korsan çıkan kitaplara ilişkin yorumlarla dolu.
Kitabı alan tüketici, yazar, yayıncı, dağıtımcı yani herkes mağdur. Üstelik tüketici tarafından bu dev sitelere yapılan başvurular karşılık da bulmuyor.
Ödenen bedel ‘uçup’ giderken, korsan kitap piyasası da büyümeye devam ediyor. Uzun süredir Yayıncılar Telif Hakları ve Lisanslama Meslek Birliği (YAYBİR), fiziki olarak yürütülen korsan kitap mücadelesini sanal ortama da taşıdı. En önemli uyarı ise okuyucuya: Kitabı kitapçıdan ya da tek geliri kitap satmak olan e-ticaret platformlarından alın!
Meslekleri oldu!
Öyle korsan kitapçılar var ki, ceza alıp hapse bile girse; bazen kardeşi, bazen bir yakını, bazen ise kurduğu sistem ile işletilmeye devam ediyor!
YAYBİR Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Aksoy, sorunların pandemiyle birlikte yoğunlaştığını belirtirken, “Biz de hukuki bir takım sorunlar yaşıyorduk. Bunun üzerine bu e-ticaret siteleri üzerinden korsan kitap sattığı belli olan bir sanal mağazadan avukat aracılığıyla sipariş verdik. Paketini ise savcıyla birlikte açtık. Tespit yaptırdık ve ürünün korsan olduğu tutanağını tuttuk.
Paket açılmış olduğu için bugüne kadar hukuki süreci başlatamıyorduk. Bazı siteler daha duyarlı, bazıları ise ihtar göndersek de aynı isimli sanal mağaza sahibinin tekrar sanal mağaza açma talebini kabul ediyor. Sonunda bir platforma hukuk davası da açtık” diye konuştu.
‘Böyle devam ederse kültür hayatı çölleşir’ diyen Aksoy, korsan kitabı anlamanın en iyi yolunun ‘bandrol’ olduğunu söyledi. Şikâyet için 4 meslek birliğine, en yakın emniyet müdürlüğüne ve sosyal medya üzerinden birliğin korsan bilgi hattına ulaşılabileceğini anlatan Aksoy, şunları söyledi:
Bandrole bakın...
“Öncelikle kitabı, kitapçıdan alın diyoruz. Dijitalde ise işi, tek geliri kitap satmak olandan alın. Bandrol, uluslararası standartlarda üretiliyor. Korsan şekilde uygulamaya çalışıyorlar ama ancak bunun tespitini yaptırınca anlayabiliyoruz. Yine piyasaya göre çok düşük fiyatı varsa da şüphelenmek gerekli. E-ticaret sitelerine ‘şu mağaza korsan kitap satıyor, yasa gereği suç işliyor’ diye bildiriyoruz. Onlar da sanal mağazayı kapattırıyorlar. Yoksa yasal işlem başlatıyoruz.”
Bu konuda mevzuat eksiği yok. Suçu işleyene 1-5 yıl arasında hapis cezası verilebiliyor.
WhatsApp’den PDF Instagram’dan kitap
Bu alandaki en büyük sıkıntılardan biri ise çeşitli siteler ve WhatsApp gibi uygulamalar aracılığıyla PDF formatında paylaşılan kitaplar. Yine Instagram gibi uygulamalardan ise korsan kitap satışı yapanlar var. PDF paylaşımını eğitim kurumlarının bile yaptığını belirten Aksoy, lisans sözleşmesi yapıp sistem içine dahil olunduktan sonra bu paylaşımların yasal olabileceğini vurguladı.
Korsan kitaba karşı önlemler ve baskınlar sürüyor. Ancak yetkililer çok sayıda korsan kitapçının sanal aleme yelken açtığını belirtiyor.
‘Reklamı yapıyor, parayı alıyor, sorumlu o olacak’
İnternetten alışverişe düzenleme getirecek taslak hazırlığı var. Ancak taslakta internetten satış yapan kuruluşların platformlarında satılan ürünlerin güvenli olup olmadığını araştırmakla yükümlü olmayacağı bilgisi var. Fakat uygunsuz bir ürün tespit ederlerse satıştan kaldırabilecekler.
Tüketiciyi Koruma Derneği (TÜKODER) Başkanı Aziz Koçal, dev pazaryerlerinin işleyişlerini anlatırken, müteselsil sorumluluk getirilmesi gerektiğini vurguladı. Koçal, şunları söyledi:
“Bu e-ticaret sitelerinden bir ürün aldınız. Parayı sitenin hesabına ödüyorsunuz. 14 gün muhafaza ediyor. Cayma hakkı süresi diye. Cayma olmazsa komisyonunu kestikten sonra ürünü gönderen firmaya ödeme yapıyor. Burada müteselsil yani zincirleme sorumluluk getirilmedikçe sorunların önüne geçilmez. Her yerde reklamını yapan e-ticaret sitesi, ödemeyi yaptığımız yer ticaret sitesi ama soruna gelince ‘sorumluluk bende değil’ diyor.
Tüketici aldığı mağazayı tanımıyor, senin siteni tanıyor. Ancak faturayı ürünü gönderen firma kesiyor. E-ticaret siteleri, sisteme aldığı mağazalardan gerekli teminatı sağlayarak sorumluluğu üstlenmeli.” (Milliyet)