Gezi’den ders çıkarılsın!

Avrupa Komisyonu 16’ncı kez Türkiye İlerleme Raporu yayınladı. Türkiye’nin 1 yıllık karnesinde Gezi protestolarına geniş yer verildi. Demokratikleşme paketine yönelik çabalar ise övüldü...

Avrupa Birliği’nin yürütme organı olan Avrupa Komisyonu, Türkiye’nin yıllık AB karnesi olarak nitelendirilen 2013 İlerleme Raporu’nu dün kabul etti. Taslak rapora göre nihai metinde değişiklik yapıldı. Taslakta Avrupa Komisyonu, Türkiye’nin Kıbrıs sorunun çözümü için sergilemiş olduğu tutumundan memnuniyetini dile getirmişti. 2013 Türkiye İlerleme Raporu’nda ise, Türkiye’ye Kıbrıs sorununa mutlaka çözüm getirmesi yönünde çağrı yer aldı.



Raporda Demokratikleşme Paketi ve barış sürecine tam destek verilirken, raporun 3 sayfalık genel değerlendirme metninde ise Türkiye’de siyasi iklimin kutuplaşma içinde olduğunu, demokrasinin de tüm seslerin duyulduğu bir süreçten çok parlamenter çoğunluk temelinde görüldüğünü vurguladı.

‘Yorumu bayramdan sonra yapacağız’

Avrupa Birliği Bakanı ve Başmüzakereci Egemen Bağış, raporun yayınlanması öncesi yaptığı açıklamada, ‘zamanlama’ konusunda AB’yi eleştirdi: Avrupa Birliği bugün ilerleme raporunu yayınlayacak. Israrımıza rağmen bizim bayramımızda yayınladığı için ben bayram sonrasına kadar raporla ilgili yorum yapmama kararı aldım.


İşte Ekim 2012 - Eylül 2013 dönemini kapsayan rapordan satırbaşları...



ÖVGÜLER

Demokratikleşme Paketi

30 Eylül’de Başbakan Erdoğan tarafından açıklanan Demokratikleşme Paketi’yle hükümet, daha fazla demokratikleşme ve siyasi reformlara yönelik taahhüdünü korudu. Paketin Avrupa standartları göz önünde bulundurularak uygulanması kilit önem arz ediyor. Paket, parlamento temsili için mevcut yüzde 10’luk barajda değişikliklerin yapılması perspektifini açıyor.

Türk ekonomisi

Türkiye geniş ve dinamik ekonomisiyle AB’nin önemli bir ticaret ortağı ve Gümrük Birliği sayesinde AB’nin rekabet edebilirliğinin değerli bir tamamlayıcısı... Finans sistemi güçlü.

Cumhurbaşkanı

Cumhurbaşkanı, Türkiye’nin siyasi yelpaze ve toplumda uzlaşıcı rolünü korudu, barışçıl toplantı ve muhalif olma hakkını savunduğu mayıs ve haziran aylarındaki gösteriler sırasında dahil, kutuplaşmaya karşı uyardı. Aynı zamanda Türkiye’nin AB’ye katılım perspektifi doğrultusunda siyasi reformların yapılması gereğini vurgulamayı sürdürdü. Cumhurbaşkanı barış sürecine aktif destek verdi.

Suriye politikası

Türkiye özellikle geniş komşuluk alanında önemli bir rol oynadı. Birleşik bir muhalefet oluşturulmasını destekleyerek ve ülkelerinden kaçan Suriyelilere yaşamsal insani destek sağlayarak Suriye konusunda özellikle önemli bir rol üstlendi.

Çözüm süreci

Hükümet terörü durdurma ve ülkeyi terk eden PKK üyelerine güvenli geçiş sağlama konusunda kararlı hareket etti. Çözüm sürecine Kürtler de geniş katılımlı destek verdi. Hükümetin barış süreci inisiyatifi dönüm noktası oldu ve Kürt aktörlerin güçlü katılımı sağlandı. Güneydoğu’nun ekonomik ve sosyal kalkınmasını kolaylaştıracağı umudu paralelinde Kürt meselesi ve çözüm yöntemleri genişçe tartışıldı.

Sivil-asker ilişkisi

Sivillerin güvenlik birimleri üzerindeki kontrolü daha sağlamlaştı. Genelkurmay Başkanı görev alanına girmeyen siyasi konularda baskı uygulamaya çalışmaktan kaçındı.

ELEŞTİRİLER

‘Kutuplaşma ve ayrışma’

Hükümet, demokratikleşme ve siyasi reformlara olan taahhüdüne genel olarak bağlı kalmayı sürdürdü. Ancak, ayrıştırıcı siyasi iklim hakim olmaya devam etti. Hükümet, özellikle mayıs sonunda ve haziran başlarındaki protestoların sırasında vatandaşlara, sivil toplum örgütlerine ve şirketlere yönelik kutuplaştırıcı bir ton dahil, genel olarak uzlaşmaz bir tutum benimsedi. Türk hükümeti kilit politikalar ve Büyükşehirler Yasası ve alkol satışını sınırlandıran yasa gibi kanunlar benimsenirken yeterli konsültasyonlarda bulunmadı.

Medya özgürlüğü

Devlet yetkilileri tarafından medyaya yönelik baskı sürüyor. Eleştirel gazeteciler aleyhine devlet yetkililerince açılan davalar var. Farklı sektörlerde yoğunlaştıkları için bilginin serbest dolaşımının çok ötesinde çıkarları olan medya sahipleri yaygın otosansüre neden oluyor. İnternet sitelerine yönelik yasaklar sürüyor.

Uludere

2011 Kasım’ında gerçekleşen Uludere saldırısında hayatını kaybeden 34 kişi için sorumlular hala bulunup cezalandırılmadı. Parlamento araştırmasında da siyasi ve operasyonel sorumlular netlik kazanmadı.

Yeni anayasa

Yeni anayasa hazırlama çalışmaları tüm partilerin eşit katılımıyla sürdü. Ancak uzlaşıya varılan madde sayısı 60’la sınırlı kaldı. AB, kuvvetler ayrılığı, etnik referans içermeyen vatandaşlık tanımı gibi önemli siyasi konularda uzlaşı sağlanamamış olmasını not ediyor. AB, anayasa hazırlık sürecinde netlik ve şeffaflık eksikliği olduğu görüşünde.

Kadın hakları

Kadınların eğitim, iş pazarı ve siyasi temsile erişimleri sınırlı. Kadın hakları konusundaki en sorunlu alanlar kadına yönelik şiddetin sürmesi (namus cinayetleri), kızların erken yaşta ve zorla evlendirilmesi...

ÖDEVLER

AB’nin Ankara’ya verdiği ödevler

- Güvenlik güçlerinin denetlenmesi için bağımsız bir kurum kurulmalı.

- Reformlara rağmen gösteri ve toplantı özgürlüğü hala kısıtlı.

- Polisin göstericilere müdahalesi Avrupa standardında değil. Güvenlik güçlerinin eğitilmeli.

- Kişisel verilerin korunması konusunda yeni yasalar çıkarılmalı.

- Yolsuzlukla suçlanan milletvekilleri için dokunulmazlıkların kaldırılmasının önü açılmalı.

n Kamu harcamalarının denetimi konusunda adımlar atılmalı.

- Siyasi partilerin kapatılması ve finansmanı konusundaki yasalar Avrupa standardına çekilmeli.

- Liyakata bağlı terfi yapılabilmesi için kamu çalışanları reformu yapılmalı.

- Ombudsmanlık kurumu güçlendirilmeli, kendi inisiyatifiyle hareket etme yeteneği geliştirilmeli.

- Mevcut Jandarma Kanunu’nda, jandarma üzerindeki sivil yetki yetersiz, artırılmalı.

- Sayıştay’a, güvenlik, savunma ve istihbarat harcamaları için geniş denetim yetkisi verilmeli.

- Genelkurmay Başkanı, Başbakan yerine Savunma Bakanı’na bağlanmalı.

- HSYK’da Adalet Bakanı ve Müsteşarı görev almamalı.

- Kadın savcı ve yargıç sayısı yetersiz.

- Avukatlar iddianamelerdeki kanıtlara ulaşımda, çapraz sorgulamada sıkıntı yaşıyor. Hükümler yetersiz kalitede ve mantıksız unsurlar içeriyor.

- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin ilgili kararları uyarınca, askerlikte vicdani ret düzenlemesi yapılmalı.

- Kız çocuklarının eğitimi konusunda ek adımlar atılmalı. Çocuk işçiliğinin de sürdüğü belirtildi.

- Lezbiyen, gay, biseksüel, transseksüel bireyler taciz, ayrımcılık ve şiddete karşı korunmalı.

- Anayasa ve Siyasi Partiler yasasındaki Türkçe dışındaki dillerin kullanımına ilişkin kısıtlamalar kaldırılmalı.

- Barış sürecine rağmen yaklaşık 50 bin kişinin istihdam edildiği köy koruculuğu sistemi kaldırılmadı.

- Türkiye Akdeniz’de Rumların petrol arama hakkına saygı göstermeli. Rumların uluslararası örgütlere üyeliğine koyduğu vetoyu kaldırmalı. Kıbrıs sorununa mutlaka çözüm getirilmeli.