Çıplak arama AYM’de

Gezi eylemlerine katıldığı için tutuklanan Elif Kaya’nın cezaevinde çıplak aramaya zorlanmasıyla ilgili savcılık takipsizlik verince dosya Anayasa Mahkemesi’ne gitti

Gezi eylemlerine katıldığı için gözaltına alınan ve tutuklanarak Şakran Cezaevi’ne gönderilen 22 yaşındaki üniversite öğrencisi Elif Kaya, cezaevine girişi sırasında gardiyanlar tarafından “çıplak aramaya” zorlanmış, aramaya direndiği için de iki kez “1 ay görüş yasağı” cezası almıştı. Olayla ilgili İzmir Aliağa Cumhuriyet Savcılığı’na yapılan suç duyurusu “takipsizlik” ile sonuçlanınca Kaya avukatları aracılığıyla Anayasa Mahkemesi’ne “bireysel başvuru”da bulundu.

İfadeler çelişkili

Başvuru dilekçesinde Kaya’nın cezaevinde yaşadıkları şöyle anlatıldı: “Elif Kaya çıplak aramayı reddetmiş ve ‘Aramaya karşı değilim, tabii ki cezaevine girerken arama yapılacağını anlıyorum. Ancak çıplak aramayı onur kırıcı olduğu için kabul etmeyeceğim’ demiştir. Bunun ardından bir grup gardiyan tarafından dar bir odaya sokularak çırılçıplak soyulup aranmıştır. Arama esnasında Kaya şiddet görmüş ve tacize uğramıştır. Cezaevi idaresi müvekkil aleyhine ‘aramayı kabul etmemek’ nedeniyle disiplin soruşturması başlatmıştır ve bir ay süre ile ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma cezası verilmiştir. Karşıyaka İnfaz Hakimliği’ne cezanın kaldırılması talebi üzerine yapılan yargılama sürecinde sanık konumundaki kişiler (arama yapan gardiyanlar) tanık olarak dinlenmiştir. Tanıklar çıplak değil normal arama yaptıklarını söylemiştir. Dosyaya konulan görüntülerde Kaya’nın en az 9 gardiyan tarafından elleri arkadan tutularak bir odaya götürüldüğü, 4 dakikanın üzerinde içeride kaldığı ve çıkarken elinde iç çamaşırı ile çıktığı açıktır. Tanık olarak dinlenen sanıklar çelişik ifade vermelerine rağmen mahkeme sanık konumunda olacak kişilerin tanıklığına itibar etmiştir.

Yapılan bu işlemler sonucu müvekkil 1 ay süreyle ziyaretçiden yoksun bırakılarak; gerek Anayasaca ve gerekse de Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nce güvence altına alınan haberleşme, ailesi ile ilişki kurma hakkı ihlal edilmiştir. Bu işlem sonucu müvekkil cezaevi içinde ikinci bir cezaevi uygulamasına tabi tutularak mağdur edilmiş, özgürlük ve güvenlik hakkı ihlal edilmiştir.”

“Onuru zedelendi”

Dilekçede, Kaya’nın mahremine izinsiz müdahale edilerek vücut bütünlüğünün korunmasının ihlal edildiği, onurunun zedelendiği vurgulanarak, “çıplak arama bir tür işkence yöntemi olarak kullanılmış ve Kaya’nın vücut bütünlüğüne müdahale edilerek işkenceye maruz kalmıştır” denildi. Anayasa’nın ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin hükümlerinin ihlal edildiği belirtilen dilekçede, Kaya’nın mağduriyetinin giderilmesi istendi.

‘Utanma duygusu ihlal edilmemeli’

Adalet Bakanı Sadullah Ergin çıplak aramayla ilgili verilen bir soru önergesine şu yanıtı vermişti:

“Hükümlünün üzerinde, kuruma sokulması veya bulundurulması yasak madde veya eşya bulunduğuna dair makul ve ciddi emarelerin varlığı ve kurum en üst amirinin gerekli görmesi halinde, çıplak olarak veya beden çukurlarında çıplak arama yapılabilir. Çıplak arama, hükümlünün utanma duygusunu ihlal etmeyecek şekilde ve kimsenin görmemesini sağlayacak tedbirler alınarak gerçekleştirilir. Arama sırasında önce bedenin üst kısmındaki giysiler çıkarttırılır, bedenin alt kısmındaki giysiler üst kısmındaki giysiler giyildikten sonra çıkarttırılır. Bu giysiler de mutlaka aranır. Çıplak arama sırasında bedene dokunulmaması için gerekli özen gösterilir. Çıplak olarak arama, mümkün olan en kısa süre içinde bitirilir. Beden ve üst aramaları aynı cinsiyetten güvenlik ve gözetim görevlileri tarafından yapılır.”