Bölücü ve yıkıcı yayınların resmi ilanları kesilecek

"Resmi İlan ve Reklamlar ile Bunları Yayınlayacak Süreli Yayınlar Yönetmeliği"ndeki düzenleme ile devletin ve milletin bölünmez bütünlüğü için tehdit oluşturan süreli yayınlar, resmi ilan ve reklam yayınlama hakkı açısından değerlendirilecek, "Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar" veya "Terörle Mücadele Kununu"na muhalefet iddiasıyla ceza davası açılan süreli yayınların resmi ilan ve reklam yayınlama hakkı da dava sonuçlanıncaya kadar durdurulacak.

Basın İlan Kurumunun "Resmi İlan ve Reklamlar ile Bunları Yayınlayacak Süreli Yayınlar Yönetmeliği" bugünkü Resmi Gazete'de yayımlandı. Yeni düzenlemeye gidilmesi ile 5 Mart 1977 tarihli "Basın İlan Kurumu Teşkiline Dair 195 sayılı Kanun Uyarınca Yayınlanacak İlan ve Reklamlar ile Bunları Yayınlayacak Mevkuteler Hakkında Genel Kurul Kararı" yürürlükten kaldırıldı.

Yeni yönetmelik ile resmi ilan yayınlama hakkı ile bekleme süresi bulunan gazetelerin, bayi ve abone yoluyla gerçekleştirdiği satış ve usuller, asgari satış hesabında dikkate alınacak abonelik adetleri yeniden düzenlendi.

Bu kapsamda asgari fiili satışı bin adede kadar olan gazeteler, gerçek kişi için en fazla 2, kamu kurum, kuruluş, müessese ve iştirakleri ile sivil toplum kuruluşları, sendikalar ve siyasi parti teşkilatları için en fazla 10, diğer tüzel kişiler için en fazla 5 adet, abonelik asgari satış hesabına dahil edilecek.

Asgari satış miktarı bin ve üzerinde olan gazetelerin hesaplamasında ise abone sayısı miktarı gerçek kişiler için en fazla 3, kamu kurum, kuruluş, müessese ve iştirakleri ile sivil toplum kuruluşları, sendikalar ve siyasi parti teşkilatları için en fazla 50, diğer tüzel kişiler için en fazla 20 adet olacak.

Metnin Türkçe yayınlanması zorunlu oldu

Yönetmelik ile gazetelerin asgari yüzölçümü içinde yer alan hususi ilan ve reklamlar dışındaki her türlü yazı metninin Türkçe yayınlanması zorunlu hale getirildi.

Gazetelerin asgari kadrosunda kimlerin bulunamayacağına ilişkin daha önce alınan prensip kararı korundu. Böylece gazete imtiyaz sahibi veya tüzel kişi temsilcisiyle kollektif şirketlerin ortakları, adi komandit şirketlerin komandite ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, donatma iştirakinin paydaşları, limited şirketlerde şirketi temsil eden ortaklar, şirket müdürleri, anonim şirketlerde şirketi temsile yetkili ortaklar ile yönetim ve denetim kurulu üyeleri, bundan sonra kendi gazetesinin ya da başka gazetelerin asgari fikir işçisi kadrosunda yer alamayacak.

Ayrıca gazetelerin yayın sahibi gerçek ve tüzel kişiler olması halinde, tüzel kişinin yönetim veya denetim organlarında bulunan kişilerin, birinci derece kan ve sıhri hısımlarının gazetelerin asgari kadrolarında gösterilemeyeceği hükmü yönetmelikte yer aldı.

Öte yandan, Yükseköğretim Kurulunca diploması kabul edilen iletişim fakültelerinin 4 yıllık lisans bölümlerinden mezun olanlar ile "fikir işçisi" sıfatıyla basın kartı sahibi olanlar kapsam dışında tutulacak. Bu hüküm, 1 Aralık 2012'den önce asgari kadroda bulunan fikir işçilerini kapsamayacak.

"Düzeltmen" yerine "köşe yazarı" istihdamı zorunlu

Kurum görev alanı içinde bulunan gazetelerden sadece 6'sının ticari gazete olması, siyasi türdeki gazetelerin ticari gazeteler için belirlenen içeriklere yer vermesi ve mesleki türde gazete yayınının bulunmaması nedeniyle gazete türleri ayrımı da kaldırıldı.

Gazetelerin en erken baskıya girebilecekleri saate ilişkin düzenleme yeniden ele alınarak, daha önce 14.00 olan en erken baskı saati, 17.00'ye çekildi.

Süreli yayınlarda, sahip değişikliği halleri dışında, 1 takvim yılı içinde 2 defadan fazla isim değişikliği talebinde bulunulamayacak, isim değişikliğine ilişkin tüm başvurular yönetim kurulunda karara bağlanacak.

İsim değişikliklerinde yönetmelikte belirtilen usullere uymayan süreli yayınların resmi ilan ve reklam yayınlama hakları sona erecek.

Yönetmelik ile asgari fikir işçisi kadrolarında istihdamı zorunlu olan "düzeltmen" zorunluluğu kaldırılarak yerine "köşe yazarı" istihdamı zorunluluğu getirildi.

Ayrıca yönetmelikte asgari fikir işçisi kadrosunda ilk kez "görsel yönetmen" unvanına da yer verildi. Asgari kadroda muhabir unvanındaki bir kişinin yerine, genel yayın yönetmeni veya genel yayın müdürünün yer alabilmesinin de önü açıldı.

Gazete iade oranları ve bekleme süreleri değişti

Okurların, gazeteleri bayilerden kolaylıkla temininin sağlanması ve yayınların daha fazla satış noktasına uluşmalarını teşvik etmek amacıyla günlük iade oranı, asgari fiili satış miktarının yüzde 5'inin altında olamayacak.

İadesiz gösterilen bayi satışları ise asgari fiili satış hesabında gösterilemeyecek. Gazetelerin resmi ilan ve reklam hakkından yararlanmalarına ilişkin bekleme süresi, kurum görev alanında bulunan illerde müracaat tarihinden itibaren 36 ay, valilik görev alanında bulunan illerde ise 24 ay olacak.

Yazılı başvuru yaparak asgari 30 bin bayi satışı, belirtilen nitelikte ve unvanda asgari 36 fikir işçisi ile her coğrafi bölgede olmak üzere ülkedeki dağıtım ağının yüzde 70'inde yer alma koşullarını sağlayan gazeteler için bekleme süresi 9 ay olacak.

Gazeteler, internet siteleri üzerinden ek gösterge alabilecek

Kurum görev alanında bulunan gazetelerin tamamına yakının internet sitesinin bulunması, olmayanların da bu yönde teşvik edilmeleri nedeniyle gazetelere, yayınladıkları resmi ilanları eşzamanlı olarak imtiyaz sahibi olunan internet sitesinde de yayınlanma zorunluluğu getirildi.

Ayrıca yazılı talepleri üzerine gazetelere, basılı her sayısı için kendilerine ait internet sitelerinde ilgili güne ilişkin 00.00-24.00 saatleri arasında farklı konularda en az 15 güncel haber ve bu haberlerle bağlantılı resim ve fotoğraflara, süresi 20 saniyenin altında olmamak üzere güncel video habere ve 2 köşe yazısına, ayrıca kurumun resmi ilan portalında gazetenin yazılı nüshasında yayımlanan resmi ilanları içeren digital pano uygulamasına, kendi internet sayfasında görünür şekilde yer vermeleri halinde 1/6 oranında ek gösterge verilmesi kararlaştırıldı.

Bu uygulama, valilik görev alanında bulunan gazeteler için de benzer hükümler ile geçerli olacak.

İstanbul, Ankara ve İzmir'deki gazetelere istisna getirildi

Kurum görev alanındaki gazetelere tatbiki öngörülen asgari yüzölçümü, asgari kadro ve aylık resmi ilan kontenjanına esas gösterge sayılarına ilişkin düzenlemeler, valilik görev alanlarında bulunan gazeteler için de geçerli olacak.

Valiliklerin görev alanında bulunan gazetelerin, aylık beyannamelerini kurumun hazırlayacağı sistem üzerinden dijital ortamda vermeleri zorunlu olacak.

Gazetelerin tutmakla mükellef oldukları defterlerini, elektronik ortamda tutulması zorunlu hale getirildi. Yönetmeliğin bu maddesi, valiliklerin görev bölgelerinde de uygulanacağından 1 Ocak 2018'de yürürlüğe girecek.

Gazetelerin asgari yüzölçümünün en az dörtte birinde gazetenin kendi muhabirlerine ait haberlere ve yazarların yazılarına yer vermeleri öngörüldü.

Gazetelerin her sayısına ait yüzölçümü 1,50 metrekareden az olmayacak. İstanbul, Ankara ve İzmir'deki gazetelere ise istisna getirilerek asgari yüzölçümü 2,25 metrekare olarak belirlendi.

Devleti ve milleti tehdit eden yayınların resmi ilan hakları kesilecek

Yönetmelikte, devletin ve milletin bölünmez bütünlüğü için tehdit oluşturan süreli yayınların, resmi ilan ve reklam yayınlama hakkı açısından değerlendirmesine yönelik özel bir düzenlemeye de yer verildi.

Düzenlemede konuyla ilgili şu hükümler yer aldı:

"Resmi ilan yayınıyla alakalı süreli yayının içeriğinden veya imtiyaz sahibi gerçek veya tüzel kişilerin, ortaklarının çoğunluğunun ya da varsa tüzel kişi temsilcisinin fiillerinden dolayı haklarında 'Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar' veya Terörle Mücadele Kanunu'nu kapsamındaki suçlar nedeniyle ceza davası açılması halinde, bu süreli yayının görev alanlarına göre kurum genel müdürlüğü veya ilgili valiliğin teklifi üzerine yönetim kurulu tarafından belirtilen süreyi geçmeyecek şekilde yayınlama hakkı durdurulur. Açılan davanın neticesine göre bu yönetmelik hükümleri uyarınca telafi, mahsup ya da resmi ilan ve reklam yayınlama hakkının sona ermesine karar verilir.

Asgari fikir işçileri kadrosunda yer alan kişilerden herhangi birisi hakkında belirtilen suçlar kapsamında ceza davası açılması halinde, görev alanlarına göre kurum genel müdürlüğü veya ilgili valiliğin yazılı bildirimi üzerine bu kişi ya da kişiler, yazılı bildirimin muhatabı gazeteye tebliğ tarihinden itibaren 5 iş günü içerisinde asgari kadrodan çıkarılır. Aksi takdirde bu yönetmelik hükümleri uyarınca ilgili gazetenin yayınlama hakkı durdurulur."