7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren hayatını kaybetti

12 Eylül askeri darbesinin mimarı ve 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren hayatını kaybetti. Evren 2012 Mart ayından beri tedavi gördüğü GATA’da durumunun ağırlaşması üzerine yoğun bakıma alındı. Hastane yönetiminin haber verdiği, Evren’in kızları Nebahat Şenay Gürvit, Semahat Gülay Evren ve Miray Emine Göksu, dün GATA’ya çağrıldı. Saat 23.00 sularında Evren’in ölüm haberi verildi.

4 Ağustos 2009 tarihinde Ankara Gülhane Tıp Akademisi’nde (GATA) tedavi altına alınan Evren, 11 Ağustos’ta 2009’da bağırsak ameliyatı olmuştu. Taburcu olduktan sonra 2012 Mart ayında şiddetli bel ve sırt ağrısı şikayetiyle GATA’ya tekrar yatırılmıştı. 2012’den bu yana GATA’da Beyin ve Kardiyoloji ana bilim dallarında tedavi görüyordu. Kenan Evren’in sağlık durumunda yaşlılığa bağlı olarak son günlerde ciddi sorunların ortaya çıkmıştı.

Demirel yolunu açtı

Kenan Evren’in askeri kariyerine bakıldığında, 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in önemli bir yeri olduğu dikkat çekiyor. Kara Kuvvetleri Komutanı Namık Kemal Ersun’un 1 Haziran 1977’de, Kanlı 1 Mayıs’tan (1 Mayıs 1977) sonra darbe girişiminde bulunacağı iddiasıyla dönemin başbakanı Süleyman Demirel tarafından 200 asker ile birlikte resen emekliye sevkedilmesiyle Kenan Evren’e Genelkurmay Başkanlığı yolu açıldı.

Darbe yapıyor

12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra, yasama ve yürütme yetkilerini kullanmak üzere Genelkurmay Başkanı Org. Kenan Evren’in liderliğinde, kuvvet komutanlarından oluşan Milli Güvenlik Konseyi (MGK) kuruldu. Evren bu dönemde, MGK ve Genelkurmay başkanlığının yanı sıra devlet başkanlığını da üstlendi. TBMM ve hükümeti feshetti, sıkıyönetim ilan etti. 20 Eylül’de emekli oramiral Bülent Ulusu’ya hükümeti kurma görevi verdi. Ardından yeni anayasa için çalıştı. 1982 Anayasası, 7 Kasım 1982’de yapılan referandumda yüzde 91.37’lik ‘evet’ oyuyla kabul edildi. Evren, yeni anayasanın 1. geçici maddesi uyarınca, yedi yıllık bir süre için, Türkiye’nin 7. cumhurbaşkanı sıfatını kazandı.

Suç duyurusu

12 Eylül 2010’da yapılan referandumda anayasa değişikliklerinin kabul edilmesiyle 12 Eylül Darbesinin sorumlularının yargılanmasını engelleyen ‘geçici 15. madde’ yürürlükten kaldırıldı. 13 Eylül 2010’da Eşitlik ve Demokrasi Partisi (EDP) İzmir İl Yönetimi Kenan Evren hakkında “darbe yapmak, anayasa değiştirmek, hükümeti yıkmak, sistemli bir şekilde planlayarak ve işkence yapmak, eziyet etmek, hürriyetten yoksun bırakmak ve cinsel saldırıda bulunmak” gibi suçlardan suç duyurusunda bulundu. Ayrıca Ankara, İstanbul ve Bursa gibi Türkiye’nin değişik illerinde savcılıklara suç duyurusuna başlandı. 8 Nisan 2011’de Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından soruşturma başlatıldı.

Ağırlaştırılmış müebbet cezası

Soruşturma kapsamında Kenan Evren ve hayatta kalan tek MGK Üyesi olan Tahsin Şahinkaya’nın ifadesi alındı. Ocak 2012’de tamamlanan soruşturma sonucunda hazırlanan iddianamede, Kenan Evren ile Tahsin Şahinkaya’nın “ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına” çarptırılmaları istendi. İddianame, 10 Ocak 2012’de Ankara 12. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından kabul edildi ve 4 Nisan 2012’de, 12 Eylül 1980’de gerçekleştirilen askeri darbenin sorumlularının yargılanmalarına başlandı.

Sağlık raporu

22 Ağustos 2012’de Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi tarafından 12 Eylül Davası’nın görüldüğü Ankara 12. Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderilen raporda, sanık Kenan Evren’in duruşmaya katılmasının “tıbbi açıdan uygun olmadığı” bildirildi. Evren tedavi gördüğü Ankara GATA’daki odasında kurulan kamera ve ses sistemi ile mahkemeye katıldı. Dava Mart 2014’te, Ankara 12. Ağır Ceza Mahkemesi’nin kapatılmasının ardından Ankara 10. Ağır Ceza’ya devredildi.

Rütbesinin düşürülmesine...

18 Haziran 2014’te, Ankara 10. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından 12 Eylül 1980’de Türkiye Büyük Millet Meclisini ortadan kaldırmaya ve görevini yapmasını engellemeye teşebbüs suçundan müebbet hapis cezası verilmesine ve orgenerallik rütbesinin erliğe düşürülmesine karar verildi.

Seçimi Turgut Özal kazandı

Kenan Evren, 1 Temmuz 1983’te Genelkurmay başkanlığı görevini Kara Kuvvetleri komutanı Nurettin Ersin’e devrederek askerlikten emekliye ayrıldı. 4 Kasım 1983’te yapılan seçimlerde Milliyetçi Demokrasi Partisi’ni desteklese de Anavatan Partisi ve lideri Turgut Özal seçimlerden zaferle ayrıldı. Milli Güvenlik Konseyi’nin varlığı da 6 Kasım 1983’deki genel seçimlerin ardından sona erdi. Siyasi kulislerdeTurgut Özal ile uyumlu çalıştığı konuşuldu, 9 Kasım 1989’da Cumhurbaşkanlığı görevi sona eren Evren, yerini Turgut Özal’a bıraktı.

Erdal Eren’in idamı

Kenan Evren görevi süresinde bir çok konuda eliştirildi. Yunanistan’ın NATO üyeliğinin kabul edilmesi, İmam Hatip Liseleri’nin açılması, eğitim sisteminin değişmesi, YÖK’ün kurulması, başlıca eleştiri konuları oldu. Ancak bu eliştiriler içinde 3 Kasım 1984 tarihinde Muş’ta yaptığı konuşma hep farklı yere kondu. Evren yaptığı konuşmada, 16 yaşındaki Erdal Eren’in idal edilmesi hakkında kullandığı şu sözler hiçbir zaman unutulmadı: “Şimdi ben; bunu yakaladıktan sonra mahkemeye vereceğim ve ondan sonra da idam etmeyeceğim, ömür boyu ona bakacağım!.. Bu vatan için kanını akıtan, bu Mehmetçiklere silah çeken o haini ben senelerce besleyeceğim. Buna siz razı olur musunuz?”

1982’de eşini kaybetti

Kenan Evren, 1944 yılında Sekine Evren ile evlendi. Bu evlilikten Şenay, Gülay ve Miray adlı üç kızı oldu. Sekine Evren, Mayıs 1980 tarihinde bir yurt dışı seyahatinde ağır bir kalp krizi geçirdi. Daha sonra felç oldu ve ömrünün kalan 2 yılını rahatsızlıklarıyla mücadele ile sürdürdü. 1982 yılında vefat eden Sekine Evren eşinin tarifiyle “aşırı tutumlu ve kişilikli bir kadındı”.

RAKAMLARLA 12 EYLÜL

İşte rakamlarla 12 Eylül Darbesi’nin toplumsal travmasının bilançosu:

- Bir milyon 683 bin kişi fişlendi, bir milyona yakın kişi gözaltına alındı.

- Açılan 210 bin davada 230 bin kişi yargılandı.

- 7 bin kişi için idam cezası istendi, 517 kişiye idam cezası verildi. Bu cezalardan 50’si infaz edildi.

- 71 bin kişi “irtica” ve “komünizm propagandası” suçlamasıyla, 98 bin kişi örgüt üyesi olmak suçundan yargılandı.

- 14 bin kişi yurttaşlıktan çıkarıldı. 30 bin kişi siyasi mülteci olarak yurtdışına gitti.

- Yaklaşık 300 kişi gözaltındayken öldürüldü. 171 kişinin işkenceden öldüğü belgelendi.

- 3 bin 854 öğretmen, üniversitede görevli 120 öğretim üyesi ve 47 hâkimin işine son verildi.

- Cezaevlerinde toplam 299 kişi yaşamını yitirdi.

3 yıldır hastanedeydi

Evren, 2012'den bu yana GATA'da Beyin ve Kardiyoloji ana bilim dallarında tedavi görüyordu. Kenan Evren'in sağlık durumunda yaşlılığa bağlı olarak son günlerde ciddi sorunların ortaya çıktığı belirtildi.

Zaman zaman bilinci kapandığı belirtilen Evren'in, tedavisinin yoğun bakımda sürdürülüyordu. Eşi Sekine Evren'i kaybetmiş olan Evren'in üç kızı bulunuyor. Evren'in kızları Nebahat Şenay Gürvit, Semahat Gülay Evren ve Miray Emine Göksu. Evren’in aile üyeleri, durumun ağırlaşması üzerine cumartesi günü hastaneye çağrıldı.

EVREN’İN SAĞLIK TABLOSU

Evren'in 1993'ten itibaren yaşadığı ciddi sağlık sorunları şöyle:

* Kenan Evren, 1993'te ABD'de prostat kanseri nedeniyle ameliyat oldu.

* 1998'te GATA Kalp Damar Cerrahi ana bilim dalında yatarak tedavi gördü.

* 2002'te yapılan muayenesi sonucu koroner anjiyo oldu.

* 2005'te sol kulakta kanser hücreleri tespit edilerek tedavi gördü.

* 2009'ta akciğerlerdeki sorunun zatürree dönüşmesi sebebiyle İzmir Askeri Hastanesi'nde tedavi gördü.

* Ağustos 2009'da bağırsak ameliyatı oldu.

* Mart 2012'den itibaren yaşlılığa bağlı bir dizi rahatsızlığı nedeniyle GATA'da tedavi görmeye başladı.