İstanbul'da heyecanlandıran keşif: Rumeli Hisarı'nda 125 metrelik tünel bulundu

Boğaz’a hakim konumu, tarihi önemi, mimarisi ve yaklaşık 600 yıllık tanıklığıyla İstanbul’un eşsiz güzelliklerinden olan; Fatih Sultan Mehmet’in şehre yadigârı Rumeli Hisarı’nda restorasyon çalışmalarını sürdüren İBB Miras, büyük fethin 571. yılında Hisar’ın altındaki tünel yapısını keşfetti. Keşfedilen tünel ilk kez görüntülendi. Tünel içinde gerçekleştirilen keşifte beşik tonozlu üst örtü, kemerli açıklıklar ve 19. yüzyıla tarihlenen tuğlalar rastlanan ilk bulgular olarak kayda geçti. Sahip olduğu genel özellikler sebebiyle tünelin bir su yolu hattı-drenaj kanalı olduğu tahmin ediliyor. 1949 tarihli kadastral paftada yer alan çizimlerde tünel girişinin, su yolu olması muhtemel bir hat ile Hisar sınırından Kale Ağası Sokak’a bağlandığı görülüyor. 1845 tarihli bir haritada ise Rumeli Hisarı sırtlarındaki suların Kanlıkavak Deresi (Kheimarrous Deresi) ile bağlantılı olduğu anlaşılıyor. Tünel içerisinde dikkat çeken, 19. yüzyıla ait olduğu tahmin edilen “S.P.” damgalı tuğlalar ise yapının 19. yüzyılda çeşitli onarımlardan geçtiğine işaret ediyor. Rumeli Hisarı, son olarak 1953-55 yılları arasında kapsamlı bir restorasyon görmüştü. Cahide Tamer, Selma Emler ve Mualla Eyüboğlu Anhegger gibi Cumhuriyet tarihinin önemli kadın mimarlarıyla anılan bu restorasyondan sonra, 2021 yılında yeni bir restorasyon süreci başladı. Bilim Kurulu’nca onaylı projede Hisar için konservasyon ve bakım çalışmalarını içeren bir restorasyon süreci planlandı. Çandarlı Halil Paşa, Saruca Paşa ve Zağanos Kuleleri, deniz cephesindeki duvarların, kara tarafındaki kuleler ve duvarların evrensel koruma ilkeleri doğrultusunda özgün malzeme ve geleneksel tekniklerle restore edildiği belirtildi.Bugüne kadar sadece müze alanıyla ziyaret edilebilen Rumeli Hisarı’nın yeni döneminde, Fatih Sultan Mehmet döneminin önemli isimleri Çandarlı Halil Paşa, Zağanos Paşa ve Saruca Paşa ile anılan üç kulenin kapıları, ilk kez İstanbullulara açılacak. İBB Genel Sekreter Yardımcısı Mahir Polat, “Bugün restorasyonumuzun yanı sıra restorasyon sırasında ortaya çıkmış olan ve kamuoyunun büyük ilgisini çeken, bizim de her zaman çalışmalarda dikkat ettiğimiz, önemsediğimiz bir yapının fiziksel tarihini değil, onun kadar sosyal ve benzeri askeri tarihini de merak ettiğimiz konulara bir tetikleme yapan bir buluntuyla karşı karşıyayız. Hemen arkamda gördüğünüz noktada, bu noktada yaptığımız açmayla beraber restorasyon sırasında karşılaştığımız şu an dikine bir kesitte 125 metre olduğunu bildiğimiz fakat içeride başka kanallar ve kollarla ayrıldığını tahmin ettiğimiz bir yeraltı geçidinin buluntularını görmüş oluyorsunuz diye konuştu. Mahir Polat, “Hemen yan tarafımızda gördüğümüz kulenin dikine, yukarıdaki vadiyle beraber çalıştığı bir yeraltı geçidi. Kuleyi baştan başa, suru baştanbaşa geçiyor ve ilerideki vadi tabanıyla birleşen bir zemin olduğunu görüyoruz. Tabii bu oldukça önemli bir buluntu çünkü orta çağ yapısı olarak kabul edilmesi gereken bir yapı. Çünkü biliyorsunuz İstanbul'un fethiyle bir sene sonra orta çağ kapanacaktı. Bir Orta Çağ savunma yapısında, yeraltı geçitlerinin olduğu bir buluntuyla karşılaşmış oluyoruz. Plan düzleminde gösterdiğimizde fotoğraflarıyla beraber desteklediğimizde yine kesitle beraber gördüğümüz alanda sahanın dikine bir geçiş koridoruyla beraber birleştiği görülüyor dedi. Polat, “Bu noktadan itibaren girdiğinizde 1-1 buçuk metre bir yüksekliğinde başlayıp sonra ortada surun bugün içinde kalan yani Hisarın ortasında kalan sarnıç bölümünde 4 buçuk metrelere varan yüksekliklerle oldukça iddialı bir geçiş koridoru olarak tasarlandığı, beden duvarlarında gördüğünüz, yan duvarların Hisar'ın yapım sırasındaki yapım tekniğindeki moloz örgü sistemine sahip olduğu, üst örtüsünün de belirli noktalarda 1900’lü başına kadar gelecek düzenlemelerle ara ara dönemlerde onların gördüğü görülüyor. Böyle bir buluntu arkadaşlar tabii ki bu aşamadan sonra arkeometre dediğimiz çalışma metoduyla harç analizleri, malzeme analizleri, yapım tekniği analizleriyle daha da çalışılarak ileri bilgiler, yorumlar yapılmasını mümkün kılacak. Ama şu haliyle gördüğümüzde kısa bir yorum yapacak olursak fetih sırasında tam bu noktada biliyorsunuz yukarıda doğa tepe noktası da var. Fatih Sultan Mehmet'in burada üç paşasına yapımını emrettiği ve İstanbul'un fethinin aslında nişanesi olan karşı tarafta Anadolu Hisarı ki restorasyonunu yeni tamamlamıştık görüyorsunuz. Boğazkesen noktası olarak bilinen noktada başlayan bu yapımla beraber dört ay gibi kısa sürede yapılmış bu muazzam yapının aslında askeri teknikler açısından da bazı ihtiyaçları gördüğü anlaşılıyor ifadelerini kullandı. Bunun gibi 6 tane tünelin daha var olduğunun tahmin edildiğini söyleyen Mahir Polat, “1920- 1930’lu yıllarda ilk önümüzden geçen bu dolgu yolu oluşmadan önce yapılan genişletme sırasında açılmış kesitlerde, orada da 6’ya yakın geçidin alt görüntülerinin ortaya çıktığı tarihi fotoğraflar mevcut. Biz ilk defa bu bölgede yoğun yeraltı geçiş noktalarının olduğunu bilimsel olarak bir restorasyon çalışmasını da ortaya koymuş, diğerlerini yol açma çalışmalarında tahrip edilmiş, bir defa görülmüş, üstüne bilimsel çalışma yapılmamış ya da belirli tanıklıklarla tevatüren söylenmiş meselelerin tamamını ilk defa ayrıntılı bir şekilde ortaya çıkarmış bir restorasyonu sizinle paylaşıyoruz. Bu aşamadan sonra bilimsel araştırmalara ve tarihi yorumlara devam edecek. Biz benim ilk yorumum buranın bir dere yatağı üzerinde Çukurçeşme'den başlayan yukarıdaki hattın su tahliyesiyle başlayan ve fakat burçlara geldiği noktada yapım sırasında bunun bir geçiş ve denize iniş noktası olma, bir gizlenmiş ve korunaklı bir geçiş noktası olarak yapıldığı, tahkim edildiği bir alan dedi. Geçidin fethin 571’inci yıl dönümü gününde bulunduğunun altını çizen Polat, Bu tür şeylerde hep süresini bekleme zamanını bekleme vardır, öyle değil. İlginç bir şekilde tam o gün ortaya çıkmış bir buluntudan bahsediyoruz. Yani kendini adeta bize göstermeye çalışan bir buluntudan bahsediyoruz. İstanbul'da için ve dünya tarihi için hayırlı uğurlu olsun. Çok özel bir buluş olduğunu biliyoruz, hissediyoruz. Restorasyon bittiğinde de insanların gezmesine, ziyaret etmesine uygun hale getireceğiz diye konuştu.

İstanbul'da heyecanlandıran keşif: Rumeli Hisarı'nda 125 metrelik tünel bulundu

EN SON GALERİLER