Kredi, banka ve sigorta üçgeni! Borç kaldıysa devam edecek

Özge Seren Doğu | gazetevatan.com

Kahramanmaraş’ta 7.7 ve 7.6 büyüklüğünde meydana gelen ve ‘asrın felaketi’ olarak nitelendirilen depremler, çok sayıda kentte büyük yıkıma yol açtı. On binlerce vatandaş hayatını kaybetti ve yaralandı; binlerce bina yıkıldı. Deprem bölgesinde ihtiyaçlar karşılanmaya devam ediyor. Yıkılan ve hasar gören binaların durumu ile ilgili de talepler geliyor.

DASK VE KONUT SİGORTASI BAŞVURUSUNDA ARTIŞ

Depremzedelerin hayata yeniden tutunabilmeleri için sigorta şirketlerinden alacakları tazminatlar büyük önem taşıyor. Bölgede DASK’lı konutların oranları şehirlere göre değişiklik gösteriyor. Türkiye’nin her yerinden DASK ve konut sigortası poliçesi başvurularında artış gözleniyor.

Vatandaşlar evlerinin nasıl inşa edileceğini ve tazminat ödemelerinin nasıl yapılacağını merak ediyor. Aynı zamanda ev almak için kredi çeken ve evi yıkılan vatandaşlar da ne yapabileceğini, ne kadar ödeme alabileceğini araştırıyor. Depremde evin yıkılmasının konut kredisini sora erdirip erdirmeyeceği; aynı zamanda depremde hayatını kaybeden ve bankaya borcu olan kişinin evinin yıkılması durumunda yakınının nasıl bir yol izleyeceği de diğer bir merak edilen konular arasında.

Depremde yıkılan evin kredisi ödenir mi? Evin yıkılmış olması bankanın alacağını ortadan kaldırır mı? Banka kredisi çeken kişinin vefat etmesi durumunda borcu yakınlarından talep edilecek. Hukuki olarak yakınları nasıl bir yol izleyebilir? Ekonomist Murat Özsoy, TÜKONFED Bankacılık Komisyonu Başkanı Hüseyin Ölmez ve Avukat Tan Tahsin Zapata konuya ilişkin açıklamada bulundu.

BAŞVURULAR VE TAZMİNAT ÖDEMELERİ

Türk Reasürans ve Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK), deprem sonrasında kendilerine ulaşan on binlerce hasar ihbarının işleme alındığını açıklamıştı. Zorunlu Deprem Sigortası yaptıranlar, DASK ödemesini alabilmek için Alo 125, e-devlet, SMS ve DASK internet sitesi üzerinden başvuru yapılabiliyor. Belirlenen tazminat tutarı, hak sahibine kısa mesaj olarak gönderilen şifreler aracılığı ile TC kimlik numaralarını kullanarak herhangi bir Vakıfbank şubesinden alınabiliyor.

İNTERNETTEN HESAPLAMA YAPILABİLİYOR

DASK’ın internet sitesinden il, bölge, mahalle ve metrekare bilgileri girerek de vatandaşlar hesaplama yapabiliyor. Toplam miktarın hesaplanması her yıl Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından açıklanan konut metrekare bedelleri baz alınarak yapılıyor.

TAVAN FİYAT 640 BİN TL

Bu bedel, betonarme yapıda 3 bin 16 TL, diğer yapılar kategorisindeyse 2 bin 80 TL olarak belirlendi. Deprem sigortası bedeli, ücret ve metrekare değeri çarpılarak hesaplanmış oluyor.

Örneğin 100 metrekare bir daire için, hak sahipleri yaklaşık 300 bin liralık tazminat alabilecek. Ödenecek tutar tavan fiyat olarak 2023 yılı için 640 bin TL olarak belirlendi.

KONUT SİGORTASI VE DASK

Konut sigortası, DASK sigortasından farklı olarak isteğe bağlı yapılan bir sigorta ve daha kapsamı daha geniş. Toprak kaymasından yangına, selden yıldırıma kadar pek çok doğal felaket nedeniyle oluşabilecek maddi kayıplarınızı güvence altına almanızı sağlıyor. Bankalar konut kredisi verirken, konut sigortası yapılmasını da teklif ediyor.

KREDİYİ KAPATMAYA YETEBİLİR, BORÇ KALDIYSA TAKSİTLE ÖDENİR

Konut sigortası ve DASK zorunlu deprem sigortası varsa, bankada konut kredisi borcunuz bulunuyorsa bunlar krediyi kapatmaya yetebilir. Ev yıkılmışsa veya yıkım kararı çıkmış ağır hasarlı ise de konut sigortası ve DASK’tan tazminat talebinde bulunulabilir. Tazminat ödemeleri sonucunda hala bankaya borcun bulunması durumunda ise, taksitli şekilde borç ödenmeye devam edilecek.

ERTELEME İÇERİĞİ YOK

Ekonomist Murat Özsoy, afet bölgesindeki illerde yıkılan konutlar içerisinde, kredi ile satın alınanların kredi geri ödemelerinin ertelenmesine ilişkin şu anda yetkili makamlarca açıklanmış bir duyuru ya da yayınlanmış resmi bir düzenleme olmadığını belirterek şunları söyledi:

Konuyla ilgili tek duyuru, en güncel olarak, BDDK tarafından yayınlanmış 07.02.2023 tarih 10503 sayılı karar. Bu karar; konut, taşıt ve tüketici kredilerine ilişkin sınırlamaların 6 ay süre ile uygulanmamasını duyururken yeni kullandırılan ve yapılandırılan kredilere ödemesiz dönemlerin uygulanmasının bankalarca belirlenebileceğini söylüyor.

Onun haricinde bu kararda konutlar için kullanılmış kredilerin geri ödemelerine dair bir erteleme içeriği yok. Konut kredileri için bu konu, şu anda müşterilerin talep etmesine ve bankaların da değerlendirmesine bırakılmış durumda.

"SİGORTA ŞİRKETLERİNDEN TAHSİL EDİLEBİLİR"

Murat Özsoy, konuşmasının devamında "Afet bölgesindeki illerde yıkılan konutlar için kredi kullanmış vatandaşlarımız eğer kredi kullanımı esnasında konut, hayat ya da ferdi kaza sigortası yaptırmışlarsa, bankalar kredi geri ödemelerini bu poliçelerde belirtilmiş şartlar ve kapsam dahilinde tamamen ya da kısmen sigorta şirketinden tahsil edebilir." dedi.

"BANKANIN İNİSİYATİFİNE KALIYOR"

Bu durumda kredi borçlusunun ya da kredi borçlusunun varislerinin borç yükü altına girmemiş olacağını belirten Özsoy, "Saydığım bu sigortalar konut kredisi kullanımında bankalar tarafından müşterilerine ısrarla sunulsa da zorunlu değildir. Eğer zorunlu değil diyerek bu sigortalar yaptırılmadıysa ve afet bölgesinde yıkılan bir ev için konut kredisi kullanıldıysa bu borcun ertelenmesine ya da iptaline ilişkin karar o bankaların inisiyatifine kalmış oluyor." ifadelerini kullandı.

Bankaların afet bölgesindeki illerde yer alan şube çalışanlarının da şu anda oldukça zor durumda olduğunu belirten Özsoy, yaşamlarını kaybedenlerin yanı sıra yakınlarını kaybedenler ile kendileri ya da yakınları halen enkaz altında olan banka çalışanlarının da bulunduğunu söyledi:

Bankaların ilk öncelikleri bölgeye mobil araçlar göndererek buradaki faaliyetlerin aksamadan yürümesi konusunda vatandaşlara yardımcı olabilmek yönünde. Bankaların şu anda bölge illerdeki konut kredisi müşterileri içerisinden kredi taksit vadesi gelenlere herhangi bir gecikme faizi uygulamadığını öğreniyoruz. Eminim ki belirli bir süre içerisinde alınacak yeni kararlar ile vadesi henüz gelmemiş taksit ödemeleri için de birtakım önemli kolaylıklar sağlayacaklardır.

BORÇ DEVAM EDER

Avukat Tan Tahsin Zapata da konuya ilişkin açıklamada bulundu. Zapata, bir ipotekli taşınmazın yok olması durumunda ipoteğin, yani rehin hakkının sona ereceğini belirtirken borcun ise devam edeceğini söyledi.

“BANKA KREDİSİ İLE ALINAN TAŞINMAZLARDA SİGORTA YAPTIRILMALI”

Rehine alacaklının, banka kredisi ile taşınmaz alımlarında bankanın bu kişilerin başka mallarına haciz ya da başka bir suretle icra takibi başlatabileceğine dikkat çeken Avukat Tan Tahsin Zapata şu ifadeleri kullandı:

Banka kredisi ile alınan taşınmazlarda mutlaka DASK, konut sigortası gibi sigorta yaptırılmalı. Şu aşamada banka tabii ki alacağını almak için gerekli hamleleri yapacak ama hukuk dışı, vicdanen şu aşamada bir şey yapacaklarını düşünmüyorum. Ama mevcut taşınmazdan herhangi bir şey yapamazlar; çünkü taşınmaz yok oldu. Bunların hepsi sigorta tarafından karşılanacaktır.

MİRASI REDDEDEBİLİRLER

Banka kredisi çeken kişinin vefat etmesi durumunda yakınlarından böyle bir para talep edilecek. Yakınları hukuki olarak nasıl bir yol izleyebilir? Miras hukukunda muris öldüğü zaman tüm mal varlığının mirasçılara kalacağını belirten Zapata, “Dolayısıyla mirasçılar muris öldüyse; yani miras bırakan öldüyse eğer öldüğü tarihteki mal varlığı borcundan daha azsa, başka bir deyişle borcun mal varlığından daha fazlaysa o zaman mirasçılar mirası reddedebilir.” dedi.

3 AYLIK SÜRE VAR

Bunun için 3 aylık süre olduğunu vurgulayan uzman isim, reddi miras haklarının olduğunu belirterek, mirasın reddinin alacaklı açısından başka başka sonuçlar doğurabileceğini de söyledi. Alacaklı yani bankanın bu mirasın reddine direnebileceğini ancak mirasçılar açısından miras reddi hakkının da olduğuna dikkat çekildi.

TAZMİNATLAR DİREK BANKAYA ÖDENECEK

TÜKONFED Bankacılık Komisyonu Başkanı Hüseyin Ölmez de tazminat ödemesine ilişkin yaptığı açıklamada, "Konutun yıkılması ile DASK'ta sigorta şirketinin, yaşam sigortasında ise ölümle sigorta şirketinin, yaralanma halinde kaza sigortasında sigorta şirketinin sorumluluğu başlıyor. Poliçe gereği, sigorta şirketlerinin, sigortalıya tazminatlarını ödemesi gerekiyor. Bunların da poliçe gereği Dain-i mürtehin bankalar, yani ilk yararlanıcısı. Tazminatlar direk bankaya ödenecek." dedi.

"BANKALARIN UYUM GÖSTERMESİ BEKLENEMEZDİ"

Hüseyin'in Ölmez depremin olmasından bir gün sonra bankaların, bilgisayar sistemlerine önceden yüklenmiş işlemler gereği, konutu yıkılmış, evinin içinde hayatını kaybetmiş vatandaşlardan konut kredisini tahsil ettiğini belirterek bankalara ilişkin şu yorumda bulundu:

Bankaların bu noktada afetin gerçekleştiği duruma uyum göstermesi beklenemezdi. Bu noktada bankaları eleştirmiyorum. Yıllar önceki talimatlar söz konusuydu. 6 Şubat’tan bu yana bankalarımız özellikle konut ve ihtiyaç kredisi taksitlerini mevduat hesaplarından çekiyor. Bankalardan kendi başlarına karar almasını bekleyemeyiz.

Depremden 3 gün sonra OHAL ilan edildi. Bankaların alacaklarını silmesi ya da faizsiz erteleme konularında bir kanunla karar vermek kanuna aykırı. Ancak OHAL kapsamında farklı bir durum söz konusu. Deprem bölgesinde her türlü kredi anapara borcu 6 ay ertelenmeli.