Kooperatifler ile ilgili flaş açıklama! Dava açamazsınız, mutlaka bunu yapın...

Bu hafta kooperatiflerin yönetimi, genel kurulların (GK) ne zaman, nasıl yapılacağı, kanuna, ana sözleşmeye ve kooperatifin menfaatine aykırı GK kararlarının iptali için nereye ve nasıl dava açılabileceğine ilişkin çok sayıda soruyu İstanbul Barosu avukatlarından Mustafa Şeref Kısacık yanıtladı. Sorular ve avukat Kısacık’ın ayrıntılı yanıtları şöyle:

1) Kooperatifler, olağan genel kurullarını ne zaman yaparlar?

Kooperatifler Kanunu’nun (KK) 42. maddesine göre genel kurullar bütün ortakları temsil eden en yetkili organdır. KK’nın 45. maddesine göre, kooperatifler her takvim yılı sonundan itibaren 6 ay içerisinde olağan genel kurullarını yaparlar. Hesaplar 31 Aralık itibarıyla kapatılır. 1 Ocak–30 Haziran arasında kooperatiflerin GK’ları yapılır. Önümüzdeki aylar kooperatifin GK’larını yapacakları aylar olarak karşımıza çıkmaktadır.

2) Yılda birden fazla GK yapılabilir mi?

Yapılabilir. Dört ortaktan az olmamak üzere kooperatif ortaklarının en az onda birinin örneğin 100 ortaklı bir kooperatifte en az 10 kooperatif ortağının talebi üzerine kooperatif yönetim kurulları (YK) GK’yı toplamak zorundadırlar. YK bu talebi dikkate almaz ve GK’yı toplamazsa üyeler sırasıyla ‘Denetçi’lere, kooperatifin üye olduğu ‘Üst Birliğe’ ve ilgili ‘Bakanlık’a başvurarak olağanüstü GK’nın toplantıya çağrılmasını bu kişi ve kurumlardan isteyebilir.

KOOPERATİF ÜYESİ, MAHKEMEDEN ‘GK TOPLANSIN’ DİYE KARAR ALABİLİR Mİ?

3) Bu başvurulardan sonuç alınamazsa ne yapılabilir?

Bu başvurulardan da sonuç alınamaması halinde GK isteyenler dava açarak bizzat kendileri tarafından GK’nın toplantıya çağrılmasını isteyebilirler. Mahkemeden alacakları kararla GK’yı kendileri toplantıya çağırırlar. Olağanüstü GK isteyecek ortakların, kooperatiflerinin ana sözleşmesini incelemeleri gerekir. Orada farklı bir düzenleme yapılmış olabilir. “Kooperatif sizsiniz. Kooperatif biziz” sözlerinin önemi burada bir kez daha öne çıkıyor. Eğer kooperatifimizin GK’larına katılıyorsak kooperatifi iyi yönetecek/denetleyecek iyi niyetli ve işini yapacak kişileri seçiyorsak zaten yargı yoluna başvurmak zorunda kalmayız.

KOOPERATİF GK’LARINA MUTLAKA KATILIN

4) Kooperatifin iyi yönetilmesi için üyeler ne yapmalı?

Toplumumuzun çoğunluğu eleştiri odaklı. Eleştirmek, sızlanmak, kahrolsun demek yeterli olmuyor. Bir yerde sorun varsa çözüm de vardır. Kooperatiflerde en yetkili organ GK’dır. GK, kooperatif ortaklarından oluşur. Kooperatif GK’larına katılmak her ortağın hakkı ve aynı zamanda da bir görevdir. Çünkü yapılacak işler ve yeni dönem aidatı GK’da kararlaştırılır. Yöneticiler-denetçiler GK’da seçilir. Gerektiğinde GK kararıyla azledilirler, yerlerine yenileri seçilir. Geçmiş dönemin bilanço, gelir-gider hesabı bu GK’da görüşülür. Aynı şekilde yönetim ve denetim organları ibra edilir veya edilmez. Gerektiğinde kooperatifin ana sözleşmesinin değiştirilmesi, sürenin uzatılması, başka bir kooperatifle birleşmesi, işlerini tamamladığı veya tamamlamayacağı anlaşıldığı için tasfiye edilmesi gibi önemli tüm yönetim işleri GK’da görüşülür. Bu nedenle, GK’ya mutlaka katılmalıyız. Görüş ve önerilerimizi sunmalıyız. Kooperatifin/ortakların yararına olacak işlerin yapılabilmesi için karar alınmasını sağlamalıyız. Aynı şekilde, kooperatifimizi daha ileri noktaya taşıyacak yöneticileri seçmeliyiz.

5) GK’da kanuna, ana sözleşmeye ve kooperatifin menfaatine olmayan karar alınırsa iptal ettirebilir mi?

Özellikle yapı kooperatiflerinde sıkça rastlanan sorunlardan biri de budur. Kooperatif yönetimini elinde bulunduran kişiler, koltuklarını bırakmamak için vekâlet toplarlar. Özellikle yazlık sitelerde il dışında/yurtdışında yaşayan kooperatif ortaklarından bolca vekâlet toplayarak GK’larda sayısal üstünlük sağlıyorlar. İnşaat aşamasında ve kooperatifin siteyi yönettiği aşamalarda siz ne yaparsanız yapın kooperatif GK’larında etkili olamıyorsunuz.

Bu durumda başvuracağınız tek bir yol kalıyor. Alınan kararın iptali için mahkemeye başvuracaksınız.

6) Alınan kararların iptali için kimler, ne kadar sürede, hangi mahkemeye başvurabilir?

Bu konu KK’nın 53. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddedeki yasal düzenlemeye göre; GK’ya katılmış olan kooperatif ortakları iptalini istedikleri karara aykırı oy vermiş olması şartıyla GK tarihini kovalayan günden başlamak üzere 1 ay içerisinde dava açabilirler. Davanın kooperatifin resmi kayıtlarda merkezi olarak kayıtlı olan yerdeki mahkemede açılması gerekir. Örnekle açıklamak gerekirse emekli bürokratların kurduğu bir yazlık kooperatifin ticari merkez Ankara’da ise, inşaatlar Alanya’da olsa bile dava Ankara’da açılır. KK’nın 98. maddesi Anonim şirketlerine atıf yaptığı ve 99. maddede de “KK’nın uygulanmasından doğan davalar ticari dava sayılır” dediği için bu davalar Ticaret Mahkemesi’nde görülür. Dava açılan yerde ticaret mahkemesi yoksa davaya ticaret mahkemesi sıfatıyla Asliye Hukuk Mahkemesi’nde bakılır.

7) GK’ya katılmayan ortak dava açabilir mi?

Kooperatif ortakları kooperatiflerine sahip çıkmalı ve GK’lara katılmalıdırlar. GK’ya katılmak bir hak olduğu gibi, ödevdir de. GK’a katılmayan ortaklar kural olarak alınan kararların iptalini için dava açamazlar. Bu kısıtlama da GK’ya katılmanın ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. GK’a katılmayanlar ancak, GK çağrısının ve gündemin yasaya ve ana sözleşmeye uygun duyurulmadığını, ilgisiz kişilerin GK’ya katıldığını ileri sürerek dava açabilirler.(KK 53.md)

TUTANAĞI ALAMAZSANIZ FOTOĞRAF ÇEKİN

8) Dava açmak için muhalefet şerhinin tutanağa geçirilmesi şart mı? Şerhinizi nasıl tutanağa geçirtebilirsiniz?

Bu çok önemli bir sorun. GK tutanağında aykırı oy verdiğinizi, o maddeyle alınan kararsa muhalefet ettiğinizi belirtmeniz şarttır. Diyelim ki toplantıya 100 kişi katıldı. Uzayan tartışmalar sonunda salonda 60 kişi kaldı. Yapılan oylamada 25 kişi olumlu oy verdi, 20 kişi aleyhe oy verdi. 15 kişi çekimser kaldı. GK tutanağı şu şekilde yazılıyor: “20 kişinin ret oyuna karşılık oy çokluğuyla ... madde kabul edildi.” Sanki salonda hâlâ 100 kişi var. 20 kişi ret oyu verdi, 80 kişi kabul oyu verdi gibi anlaşılacak şekilde yapılıyor. Tutanak bu şekilde ise dava açsanız da kaybedersiniz. Bu nedenle tutanağa sizin aykırı oy verdiğinizi ve kaç kişinin olumlu oy verdiğini de yazdırın. Çünkü aykırı oy verdiğiniz belli olmazsa dava açma hakkınız olmaz. Kabul oyu sayısı net olarak yazılmazsa salonu terk edenlerle salonda olduğu halde çekimser kalanlar da olumlu oy vermiş gibi kabul edilir. Salonda olduğu halde oylamaya katılmayarak çekimser kalanların oyu ret sayılır. O nedenle GK tutanağında olumlu oy verenlerin, olumsuz oy verenlerin sayısı net olarak belirtilmelidir ki, toplantıyı terk edenler veya çekimser kalanlar karara olumlu oy vermiş gibi sayılmasınlar. Aykırı oy verdiğinizin, ilgili karara muhalefet şerhi koyduğunuzun tutanağa geçtiğinden emin olmadan toplantıyı terk etmeyin. GK tutanağını sekreter üye görüşmeler sırasında tanzin eder. GK bitiminden hemen sonra da Divan Kurulu ve Bakanlık Temsilcisi tarafından tutanak imza altına alınır. Dava açmayı düşünen maliklerin imzalı GK tutanağının bir örneğini mutlaka alması gerekir. Çıktı almak mümkün değilse de fotoğraf çekin. Bu şekilde belgeleyin.

9) Muhalefet şerhi yazılı verilebilir mi?

Hangi maddenin oylamasına olumsuz oy vereceğiniz belli ise önceden hazırladığınız veya orada yazacağınız yazılı muhalefet şerhini Divan Kurulu’na imza karşılığı verebilirsiniz. Böylece o muhalefet şerhinizin GK tutanağına geçmeme ihtimali ortadan kalkmış olur.

10) Divan başkanı yazılı muhalefet şerhini almazsa ne yapılabilir?

Kooperatif GK’larına ilgili bakanlıkların temsilcileri de katılırlar. Bakanlık temsilcisinden yardım istersiniz. Hatta yazınızı üç suret olarak hazırlarsınız. Sizdeki dilekçenin birini Divan Kurulu’na, birini de Bakanlık Temsilcisi’ne verir. Siz de kalan örneğine de “alındı” ibaresi konulmasını istersiniz. Böylece ispat sorunu tümden ortadan kalkar.

11) YK ve DK raporları ile bilanço ve hesaplar bize her yıl GK toplantısında veriliyor. Daha önce verilmesi ve incelememiz mümkün değil mi?

KK’nın 24. maddesi gereği yönetim kurulu-denetim kurulu raporları ile bilanço, gelir-gider hesaplarının GK tarihinden en az 15 gün önce hazır olması, kooperatif merkezinde isteyen ortaklara bir suretinin verilmesi gerekir. Kanunun bu emredici hükmüne rağmen çoğu kooperatif bu yükümlülüklerinin gereğini yerine getirmemektedir. Kooperatif ortaklarının bilgi edinme ve GK’ya hazırlıklı gelme hakkı bu şekilde ortadan kaldırılamaz. Böyle bir durumda karşılaşan kooperatif ortaklarının GK öncesi kooperatife ihtar çekerek bu evrakları istemeleri, buna rağmen verilmezse bu durumu belgelemeleri gerekir. GK başlar başlamaz gündemin görüşülmesine geçilmeden önce Divan Kurulu’na bir dilekçe vererek, bu konudaki itirazlarını muhalefet şerhi olarak GK tutanağına ekletmelidirler.

12) Önceden ortaklara dağıtılmayan hesapların detaylı incelenmesi için Komisyon kurulması istenebilir mi?

Bilanço, gelir-gider hesabı önceden ortaklara verilmemiş ise veya ayrıntılı değilse YK ve DK raporları da sizi tatmin etmiyorsa, kooperatif ortaklarının en az onda biri sizinle birlikte hareket ediyorsa Hesap Tetkik Komisyonu seçilmesini ve detaylı inceleme yapılmasını isteyebilirsiniz. GK’da gündem maddelerinin görüşülmesine geçilmeden önce seçilen Divan Kurulu’na vereceğiniz bir dilekçeyle Hesap Tetkik Komisyonu kurulmasını, bilanço, gelir-gider hesabının incelenmesinin ve ibranın geri bırakılmasını talep edebilirsiniz. Hürriyet/Oya Armutçu