Kesintiye ‘sıcak yedek’ problemi mi neden oldu?

TÜRKİYE’DE yaşamı durduran elektrik kesintisinin nedeni hâlâ açıklanmadı. EPDK eski üyesi Prof. Dr. Osman Sevaioğlu kesinti sırasındaki kaybın sıcak yedek olarak adlandırılan başka bir santralin devreye girmemesi olduğunu belirtti. Sevaioğlu kesintiyle ilgili yaptığı açıklamada şu noktaların altını çizdi: “Sistemde 10:30’da başlayan ve en fazla birkaç dakika süren bir frekans düşmesi süreci sonucunda ciddi bir parçalanma/yıkılma oldu. Bu parçalanma ancak frekans rölelerinin düşük frekans görerek önceden ayarlandıkları frekans düzeylerine inildiğini görünce kendileri tarafından kumanda edilen kesicileri açmalarıyla olur. Sistemde 48 Hz. veya altına inen frekans düşmesi olduğu bir gerçektir. Bu kadar ciddi frekans düşmesi ancak üretim kaybıyla olur. Bu üretim kaybı ise ancak 700-1200 MW düzeyinde bir santralın devre dışı kalmasıyla yaşanır.”

Şüpheli santraller

Prof. Dr. Sevaioğlu biri İzmir’de olmak üzere 3 santralden şüphelendiğini anlattı: “Devre dışı olan santral batıda 1100 MW’lık bilinen eski bir termik santral veya güneyde 1200 MW’lık yeni bir termik santraldir. Bir de büyüklük ve gücü bakımından İzmir’deki bir santralden kaynaklanmış olabilir. 70 bin MW kurulu gücü, 40.000 MW puant (peak) gücü olan bir sistem, 1000-1200 MW gücünde bir santralin aniden de olsa, devre dışı olmasıyla normal şartlar altında bu şekilde parçalanma/yıkılma yaşamaz. Böyle bir durumda TEİAŞ Sistem Kontrol Merkezi’ndeki sistem operatörünün elinde iki silah vardır; derhal (1-3 dakika içinde) aynı güçte sıcak bir yedeği devreye almak ya da aynı güçte bir yükü kesmek/devre dışı bırakmak.”

Sevaioğlu, yaptığı çalışma sonucunda kesintinin nedenini şöyle açıkladı: “Sistemde aniden 700-1200 MW arası ani bir güç kaybı olmuş. Güç kaybı aynı güçte bir sıcak yedeğin devreye alınmasıyla derhal giderilmesi gerekirken bu sıcak yedek ya bulunamamıştır. Ya da bu sıcak yedeğin sahibi olan firma sıcak yedek mevcut olduğu halde, ticari sebeplerle devreye girmeyi kabul etmemiştir. Eğer öyle ise, EPDK bu firmaya lisans iptaline kadar varabilen şiddette ceza uygulamalıdır. Sıcak yedek yoksa EPDK, TEİAŞ hakkında soruşturma açmalıdır.”

‘Rahatlatılmalıydı’

Osman Sevaioğlu kesintinin yaşanmaması için yapılması gerekenleri ise şöyle sıraladı: “1000 MW’lık bir yük orta büyüklükte bir şehirdir. Bu şehrin elektrikleri derhal kesilmeli ve arz-talep dengesi sağlanarak sistem rahatlatılmalıydı.”