İhalelere 'Çılgın Mehmetler' ayarı!

Dev ihalelerde sabit kura geçiliyor. İhaleyi kazanan şirket bedelin yüzde 30‘unu peşin verecek ve ek süre alamayacak.

Elektrik dağıtım şirketlerinin 2009 yılından bu yana süren özelleştirme ihalelerinde bir türlü devir yapılamayınca hükümet yeni bir sisteme geçmeye karar verdi. İhalelerde toplam 10.7 milyar dolar fiyat verilen ancak bir türlü devralınamayan elektrik dağıtım şirketleri özelleştirmelerinde yeni bir fiyasko yaşanmaması için kritik önlemler alındı.

Enerji Bakanı Taner Yıldız ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in Çarşamba günü Başbakan’la yaptığı toplantıda, özelleştirmelerle ilgili çerçeve kararlaştırıldı. Yapılacak yasal düzenleme ile artık ihale kazanan şirketler devir bedelini taksitle ödeyebilecekler. Ayrıca şirketlerin devir sürecinde kur farkından zarar görmemesi için devir fiyatında sabit kur uygulanacak. İhaleyi kazanan şirket devir sürecinde ‘gecikme’ yapamayacak ve ‘ek süre’ isteyemeyecek. Ayrıca ihalelerde en yüksek fiyatı veren ilk 5 firmaya kadar inen devir sıralaması, yeni ihalelerde 3 firmayla sınırlanacak.

Gecikmeye tahammül yok

2010 yılında yapılan toplam 8 bölgenin ihalesine talip olan şirketler, toplamı 10 milyar 419.6 milyon doları bulan tekliflerle ihaleleri kazanmış, ancak bazıları peşinat ve taksit ödemelerini yapamadıkları için bu ihaleler sonuçsuz kalmıştı.

Elektrik dağıtım şirketlerinde 8 bölgeden 3’ünün ihalesi alıcılar devralamadığı için iptal edildi. Akdeniz, Boğaziçi ve Gediz’in iptal edilmesine karşılık, Aras için Danıştay kararı bekleniyor.

Enerji Bakanı Taner Yıldız, VATAN’a yaptığı açıklamada “İhale süreciyle aksaklık yaşandıkça sık gelen bir eleştiri, ihalelerde şirketlerin çok yüksek fiyatlar teklif etmesi ve sonra bu taahhütlerini yerine getiremeyerek ihale sürecini sekteye uğratmaları olmuştu. Bunun önüne geçecek, süreleri kısaltacak ve devir gücü olan ciddi firmaların ihaleye girmesini sağlayacak bir dizi önlem aldık. Bunlar hem şirketleri destekleyecek hem de süreci destekleyecek önlemler olacak” diye konuştu.

Finansman gücü tartışmalı şirket ihaleden uzak tutulacak

10.7 milyar dolarlık fiyaskonun bir daha yaşanmaması için alınan yeni önlemlerin başında geçici teminatların artırılması geliyor. Buna göre finansman gücü tartışmalı şirketleri ihalelerden uzak tutmak için geçici teminatlar önceki ihaledeki miktara göre yüzde 50 artırıldı. Akdeniz bölgesi için önceki ihalede 10 milyon dolar olan geçici teminat 15 milyon dolara çıkarıldı. Boğaziçi için 20 milyon dolar olan geçici teminat da son ihalede 30 milyon dolara yükseltildi. Gediz’de 15 milyon dolar olan geçici teminat da, yeni ihalede 23 milyon dolar oldu. Geçici teminat tutarları ihaleyi kazananın devirden kolayca vazgeçmesini önlemek için artırıldı.

İŞTE DEV İHALELERE GETİRİLEN ÖNLEMLER

- YILDA 1 TAKSİTLE DAĞITIM ŞİRKETİ...

Yeni ihale sisteminde elektrik dağıtım şirketinin devrine ilişkin sözleşme imzalanırken yüzde 30 peşinat alınması, ardından da kalan kısmın yılda 1 taksit olmak üzere 4 taksite bölünmesi kararlaştırıldı. Önceki ihalelerde peşin ödeme şartı vardı. Bu durum finansman sağlayamayan şirketlerin, devir sürecini uzatmasına neden oldu. Yeni ihalelerde firmalar finansal açıdan rahatlatılmış olacak.

- DÖVİZ KURU SABİTLENECEK

İHALELERDE devir süreçlerini kısaltmak, yatırımcıların taahhütlerini yerine getirmelerini sağlamak için firmalara verilecek finansman ve ödeme kolaylığına başka örnek de ‘sabit kur’ uygulaması. Devir sözleşmesi tarihi itibariyle kur sabitlenecek ve devir bedeli geçen zaman içinde kur farkından zarar görmeyecek. Vadeli ödemeler de bu sabit kurla TL olarak yapılabilecek.

- ‘İLK 5’ KURALI KALDIRILDI, ARTIK ‘İLK 3’ VAR

İhalelerde bu güne kadar uygulanan, en yüksek fiyatı veren ilk 5 firma sıralaması da kalkıyor. Buna göre artık ihaleyi, en yüksek fiyat veren ilk firma kazanacak, onun devralamaması halinde ikinciye ve ardından üçüncüye gidilecek. 3. firmayla da devir sözleşmesi yapılamazsa, ihale iptal edilecek. Mevcut uygulamada bu sıralama 5. firmaya kadar iniyordu. Bu da sürecin uzamasına neden oluyordu.

- ARTIK EK SÜRE YOK

Yeni sistemde ihaleyi kazanan şirketin “gecikmesi” ve “ek süre istemesi” de sözkonusu olamayacak. Buna göre Özelleştirme Yüksek Kurulu devir onayı verdiğinde, ÖİB(Özelleştirme İdaresi Başkanlığı), şirketi hisse devri için çağıracak. Şirket, bu çağrı ile birlikte ÖİB’nin belirlediği süre içinde ihale duyurusundaki geçici teminat miktarı kadar ek geçici teminat verecek.

İhalelere Çılgın Mehmetler damga vurmuştu

Mehmet Emin Karamehmet ve Mehmet Kazancı ortaklığı 2010 yılında yapılan elektrik dağıtım ihalelerine damgasını vurmuştu. İki ortağın kurduğu MMEKA isimli şirket İstanbul’un her iki yakasındaki ve İzmir’deki elektrik dağıtım ihalelerine en yüksek teklifi vermişti. MMEKA, Boğaziçin Elektrik Dağıtım (BEDAŞ) için 2 milyar 990 milyon dolar, Anadolu Yakası Elektrik Dağıtım (AYEDAŞ) için 1 milyar 813 milyon dolar, Gediz Elektrik Dağıtım için 1 milyar 920 milyon dolar teklif etmişti. MMEKA ortaklığının dev ihalelere yaklaşık 8 milyar dolar teklif vermesinin ardından Karamehmet ve Kazancı için ‘Çılgın Mehmetler’ tabiri kullanılmıştı. Ancak ikili, kriz ortamında kaynak bulmakta zorlanınca Başkent Doğalgaz ile birlikte ihalelerde yaklaşık 250 milyon dolarlık teminatı yakmıştı.