‘Eksen mi değişiyor’ diye merak ediyorlar

Türkiye ile ABD arasında vize işlemlerinin askıya alınması iki ülke arasındaki ekomomik ilişkilerin durumunu gündeme taşıdı. Türk işadamları, Türkiye ile ABD arasında vize geriliminin, ticari, siyasi, askeri ve sosyal temellere dayanan iki ülke arasındaki ilişkilere zarar vereceğini belirterek, sorunların ekonomik ilişkileri en az zarar verecek şekilde çözülmesini bekliyor. Türk Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜSİAD), ABD´nin Türkiye’deki misyonlarında, göçmenlik dışındaki vize işlemlerini durdurması kararını “son derece talihsiz bir gelişme” olarak yorumlarken, Türkiye ile ABD´nin, siyasal, ekonomik ve tarihi açıdan güçlü ve köklü bağlara sahip olduğunu belirtildi. TÜSİAD adına yapılan resmi açıklamada, “Bu krizin ikili ilişkilerin temellerini sarsmadan, karşılıklı güven ve yapıcı diyalog eşliğinde hafifletilmesi, akabinde de yaşanan anlaşmazlıkların hızlı bir şekilde çözülmesi öncelikli beklentimizdir” denildi.

Sorunlar yumağına dönüştü

ABD ile karşılıklı vizelerin askıya alınmasına ilişkin “ABD ile gerilim endişe verici, ilişkiler normalleşmeli” diyen TÜSİAD Yüksek İstişare Konseyi Başkanı Tuncay Özilhan, diplomatik kanalların devreye sokulmasıyla ABD ile ilişkilerin normalleşmesi gerektiğini belirtti. Özilhan, “Uzun süredir birikerek gelen sorunlar artık bir ‘sorunlar yumağına’ dönüştü.

50 yıldır ABD ile ilişkileri izleyen biri olarak söyleyebilirim ki iki ülke çok az böyle sorun yaşadı. Batı’da son dönemde Türkiye’nin Rusya, İran ve Venezuala temasları sonrasında ’Türkiye eksen mi değiştiriyor?’ sorusu var. ABD ve Batı’ya da Türkiye ile ilişkileri normalleştirmek için görev düşüyor. Türkiye birkaç terör örgütüyle mücadele ederken müttefiklerini yanında görmek istiyor” şeklinde konuştu.

Kimse tepkisiz kalmayacak

Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Genel Başkanı Abdurrahman Kaan da yaşanan gerginlik sonrası “Ülkemiz, uluslararası arenada eşit bir şekilde varlığını sürdürüyor. Dolayısıyla kendisine yönelik yapılan yaptırımlara elbette tepkisiz kalmayacaktır” açıklamasını yaptı. Kaan, Türkiye ile ABD arasındaki vize krizinin ekonomiye yansımasının olabileceğine dikkati çekerek, şunları ifade etti: “Yaklaşık 18.5 trilyon dolarlık büyüklüğüyle ABD ekonomisi, Türkiye gibi ihracatını sürekli geliştiren ve hedeflerini yüksek tutan bir ülke için çok değerli bir pazar konumunda yer alıyor. Nitekim 2016’da en çok ihracat yaptığımız 5. ülke olan ABD ile ikili ticaret hacmimiz 17.5 milyar dolara kadar yükselmişti. Bu bağlamda ABD ile olan ticari ilişkilerimizi rasyonel bir şekilde sürdürmemiz ve daha ileri seviyelere taşımamız gerekiyor.”

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye-ABD İş Konseyi Başkanı Kamil Ekim Alptekin de, iki ülkenin ekonomik ve siyasi olarak birbirine ihtiyacı olduğunu vurguladı. Türkiye’nin içinde bulunduğu bölgenin istikrarsız olduğuna dikkati çeken Alptekin, “Sorunların ekonomik ilişkileri etkilemeyecek şekilde çözülmesini arzu ediyoruz ancak söz konusu milli güvenlik olduğu zaman hiçbir ülkenin taviz vermeyeceğini belirtmek isterim” değerlendirmesinde bulundu.

Aracılar vasıtası ile sürdürürüz

Geçmişi çok uzun yılara dayanan Türk-amerikan ilişkilerinin bu şekilde bir gerilimle tehlikeye girmesinin kendileri için çok olumsuz olduğunu ifade eden Türk Amerikan İşadamları Derneği Amerikan Ticaret Odası (TABA AmCham) Genel Başkanı Ali Osman Akat, “Vizelerin askıya alınması ilk etapta ticari ilişkileri etkilemeyecek” dedi. Bir twitter mesajı ile iki ülkenin kendini bir gerilim içerisinde bulmasının bu kadar kolay olmaması gerektiğini ifade eden Akat şöyle devam etti: “İki tane kendini bilmez konsolosluk çalışanı yüzünden ticaret zarar görmemeli. İlk temaslarımızda havalimanalrında hem Türkiye’de hem de ABD’de bir olumsuzlukla karşılaşmadık. İş daha ileri bir boyuta taşınsa dahi biz oraya gitmedende ABD ile ticaretimizi aracılar vasıtası ile sürdüreceğiz. Pazara girmeye çalışan KOBİ’ler zarar görmemeli.”

Psikolojik etkisi olacak

ABD ile Türkiye ticaretinde en fazla ön plana çıkan ürün grubunun demir ve çelik çubuklar olduğunu aktaran İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği Başkanı Rıdvan Mertöz, “Demir çelik ihracatı bizim için çok önemli. Yakın zamanda artan ham madde fiyatları yüzünden bu alanda zorlanıyoruk. Şimdi bu şekilde gerilim bizi zora sokabilir. Temennimiz gerilimin daha fazla büyümemesi. İlk etapda psikolojik bir etkisi oalcak ama iş dünyasını bağlayıcı bir etki olmayacaktır. Şimdi tek sıkıntı orada iş yapmak isteyen ve yeni vize alacak işadamları konusunda olacak” şeklinde konuştu.

Krizi diplomatik yolla çözelim

Zorlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Nazif Zorlu, ABD’nin Türkiye’den vize hizmetlerini askıya almasında art niyet bulunduğunu belirterek, iki müttefik ülke arasında anlamakta güçlük çektikleri bu girişimi diplomatik yollarla çözmenin yararı olduğunu söyledi. Zorlu, iki müttefik ülke arasında böyle bir şeyin yaşanmasını anlamakta güçlük çektiklerini bildirerekw, ABD tarafında art niyetler olduğunu düşündüklerini dile getirdi. ABD’ye hitaben “Sen bir taraftan terör örgütlerine destek ver, diğer taraftan Türk vatandaşlarını kendi ülkende tutukla; burada bir kişi tutuklandığında da böyle bir girişim yap” diyen Zorlu, Türkiye’nin anlamakta zorluk çektiği bu durumu yine de diplomatik yollarla çözmenin yararı olduğunu söyledi.

Zamanla sakinleşir

Kibar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ali Kibar da şu anda temkinli şekilde olayları izlemek durumunda olduklarını belirterek, ABD’nin özel sektörünün Türkiye’de, Türkiye’deki bazı kuruluşların da ABD’de yatırımları bulunduğunu hatırlattı. Bu tip olayların birtakım yeni teşebbüsleri daha sıkıntılı duruma götürdüğünü aktaran Kibar, bu durumun bir an evvel suhuletle çözülmesini beklediklerini ifade etti. Kibar, “Piyasalar panikle anlık reaksiyon veriyor ama yaşama anlık reaksiyonla gitmiyor. Biraz zaman geçtikçe, konunun detayları anlaşıldıkça daha sakinleşme sürecine girecektir” dedi.

Çok olumlu etkisi olmaz

Akfen Holding Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Akın “Siyasi olarak bir şey söyleyemem ama ekonomik olarak çok da olumlu etkisi olmayacağını öngörüyorum. Piyasalarda olayın ilk gününde böyle hareketlerin olması normal. Sonra oturur” yorumunu yaptı.