Sınav kaygısını yenmenin yolları

Üney, “Sınav kaygısı nedir, her zaman tehlikeli midir? LYS sınavına 3 haftadan biraz daha fazla zaman kala, bu konu daha önemli bir hal almış durumda. Kişinin sınav öncesi öğrenilen bilginin sınav sırasında etkin bir şekilde kullanıp kullanamayacağıyla ilgili aşırı endişelerdir. Stres insanlarda doğal bir durumdur, ancak şiddetli stres ya da onunla baş edememe sorunlara yol açabilir. Az miktarda stres kişiyi uyanık, uyarılmış kılar. Bu da dikkatini ve konsantrasyonunu, çalışma azmini, devamlılığı artırır. Ancak bu kişinin performansını ve başarısını düşürüyor, elindeki kapasiteyi kullanmasını engelliyorsa buna müdahale edilmelidir” dedi.

Sınav kaygısı arttıkça kişide, gerginlik, sinirlilik, dikkat sorunları, konsantrasyon sorunları, uykuda azalma, uykuda artma, uykuya dalmada güçlük, sabah kalkmak istememe, kilo artışı ya da iştahsızlık, ağlamalar, alınganlık, çabuk parlama, moral bozukluğu, aşırı endişeler, tedirginlik, iç sıkıntısı görülebileceğini ifade eden Psikiyatrist/ Psikoterapist Yrd. Doç. Dr. Rıdvan Üney, şöyle konuştu:

“Başarıda düşme, deneme sınavlarında performansta gerileme, ders çalışma isteğinde azalma, dersin başında kalınan sürede azalma görülür. Neler sınav kaygısına neden olabilir? Sınav kaygısının içsel ve dışsal nedenleri olabilir. İçsel nedenler daha çok kişiyle ilgilidir, kişilik özellikleri ve psikolojik sorunlar(depresyon, endişe bozukluğu, dikkat eksikliği) kaygıyı artırabilir. Dışsal sorunlar ise ailenin tutumu, arkadaşların olumsuz davranışları, okulda ya da dershanede aşırı beklentiler, sınavın zor olacağı ile ilgili konuşmalar, sınavla ilgili spekülasyonlardır. “Bu bilgiler çok saçma ve gereksiz, ne zaman işime yarayacak?” “Sınav sistemi çok saçma, başarıyı ölçmüyor”, “Bu konuları anlamadığıma göre aptalım galiba”, “Deneme sınavlarım bile çok kötü, sınavda ne yapacağım” “Kazanamayacağım galiba”, “Çok fazla konu var ne yapacağım” düşünceleri, kişiyi olumsuz etkiler. Sınav kaygısıyla nasıl baş edilir? Tabi ki sınav insanın hayattaki başarısını, kişiliğini değerlendirmez. Sadece sınava ne kadar çalıştığını ve bunun ne kadarını sınava aktarabildiğini ölçer. Bunu hayati bir durum olarak algılamak, sınavın ağırlık yükünü artırır. Ayrıca kişi bir meslek edinmek için okuyacaksa, belki aynı bölümün daha düşük puanlı yerlerini tercih edebilir. Önemli olan istediği bölümdür, hangi okul değil. Sınav stresiyle baş edebilmek için mutlaka dinlenmenize dikkat etmeniz gerekir. Bu bir maraton yani uzun koşudur, bu nedenle eğer yeterince dinlenmezseniz enerjiniz tükenir".

Stresle başa çıkmanın bir yolunun da hafif egzersizler olduğunu belirten Üney, "Örneğin kısa yürüyüşler iyi gelecektir. Sınava girecek kişi daha önce başarılı olduğu sınavlarda soruları nasıl yanıtladığını hatırlar ve hayal ederse mutlaka faydası gelir. Nefes egzersizleri, gevşeme egzersizleri oldukça etkin baş etme yollarıdır. Mutlaka yemek düzenine dikkat etmek gerekir, taze sebze ve meyve her zaman iyi gelir. Uyku mutlaka iyi alınmalı. Kaygıyla baş etmede bir diğer yöntem, kaygıyla yüzleşmektir. Sporcular maçlardan önce hem kuvvetlenme ve taktik hem de maç antrenmanı yaparlar. Bu sporcuları gerçek müsabaka ortamındaki baş etme kabiliyetlerini geliştirir. Buradan hareketle deneme sınavlarını bolca yapmak gerçekten önemlidir. Deneme sınavları kişiye süre kullanma, yapamadığı sorularda gereksiz zaman kayıplarını görme, yapamadığı soru olursa morali bozulmadan devam edebilme yeteneklerini geliştirir. Bu da esasen baş etme yolunu öğrenmedir. Deneme sınavı sonucundan daha çok neyi nasıl yapacağını öğrenmeyi sağlar. Yapılan deneme sınavları gerçektekine benzer olmalıdır. Sınavda giyeceği kıyafetle, sınavdaki gibi tuvalete gitmeden, kimseyle konuşmadan, sınavla aynı saate ve aynı sürede deneme sınavı yapmak, kişiye yapay bir sınav ortamında gerçekçi bir ortam yaratır. Bu yaratılmış koşullarda kişinin durumla yüzleşmesini sağlar. Bütün bunlara rağmen sınav kaygısı devam ediyorsa, mutlaka bir yardım alın. Sınav sabahı ne yapılmalıdır? Dinlenmiş olarak kalkmak için uygun saatte yatmak gerekir. Bu nedenle sınav yaklaşırken uyuma saatleri düzenlenmelidir. Son dakikaya kadar çalışmak kişiye stresten başka bir şey kazandırmaz. Bilgilerin sınavda rahat kullanılabilmesi için zihnin berraklaşması için bir süreye ihtiyacı vardır. Sabah aşırı olmayan bir kahvaltı yapılmalıdır. Üzerinize rahat kıyafetler giymek, sınavda da rahatlık sağlayacaktır. Sınav saatinden en az bir buçuk saat önce sınav yerinde olmak, yol telaşı yaşamanızı engelleyecektir. Sınavda bildiğiniz sorulardan başlamak size güven verecektir. Sınavda dikkatiniz dağılır, heyecanınız artar ya da konsantrasyonunuz azalırsa mutlaka mola verip, nefes egzersizi, hayal kurma gibi egzersizler yapabilirsiniz. Ancak bunları yapmak için bu egzersizler için daha önceden yapmış olmak size kolaylık sağlayacaktır. Ve en önemlisi, siz sınavdan daha önemlisiniz. Tüm LYS sınavına girecek adaylara başarı ve bol şans dilerim” dedi.