Tansiyon yükseldi: Aşağılayıcı bir dil
Dünyanın gözü bu son dakika haberinde. Kazakistan'ın başkenti Astana'daki muhalefet temsilcileri, Beşşar Esad rejimi, Türkiye, Rusya, İran heyetlerinin katılımıyla tarihi zirve başladı. Şam rejimini temsil eden Suriye'nin BM Büyükelçisi Beşar el Caferi, muhalefet temsilcilerini provokatif ve aşağılayıcı bir dil kullanmakla suçladı. Muhalif kaynaklarından edinilen bilgiye göre Rejim ve muhalifler direkt olarak yüz yüze görüşmeyecekler. Muhalifler ve rejim arasında mekik diploması yürütülecek. Türkiye, Rusya ve İran'ın hazırladığı bildirgenin taslak metnine göre, ateşkesin ihlal edilmeden uygulanması için üçlü bir mekanizma kurulacak. Saat 19.15'de ilk gün görüşmeleri sona erdi. Zirveye yarın devam edilecek.
AJANSLAR
Suriye'de 15 Mart'tan günümüze kadar süregelen iç savaşı bitirmeyi hedefleyen barış görüşmeleri, Kazakistan'ın başkenti Astana'da başladı. Muhaliflerin önceliği ateşkesin devamı ve yardımların ulaştırılması, Şam rejimi ise zirve başarılı olursa muhaliflerle ateşkes yapabilir.
Şam rejimini temsil eden Suriye'nin BM Büyükelçisi Beşar el Caferi, muhalefet temsilcilerini provokatif ve aşağılayıcı bir dil kullanmakla suçladı. Caferi'nin hedefindeki isim, muhalif heyetin başındaki isim Muhammed Alluş.
Zirvede atmosfer gergin. Amerikan Associated Press (AP) haber ajansı, Şam rejimini temsil eden Suriye'nin BM Büyükelçisi Beşar el Caferi'nin muhalefet temsilcilerini provokatif ve aşağılayıcı bir dil kullanmakla suçladığını duyurdu. Caferi'nin hedefindeki isim, muhalif heyetin başındaki isim Muhammed Alluş.
DE MİSTURA: BİR LİBYA DAHA İSTEMİYORUZ
De Mistura, Astana görüşmelerinin, Suriyeli tarafların Cenevre'de doğrudan yüz yüzde görüşmeleri sonucunu vermesini umduğunu belirtti.
Astana'daki görüşmelerin başarılı olması hâlinde Cenevre'de şubatta yapılması planlanan Suriye barış görüşmelerinin gerçekleşme ihtimalinin de yükseleceğini kaydeden de Mistura, Libya'daki durumun bir daha yaşanmaması için gözaltındakilerin serbest bırakılması ve yerinden edilen insanların evlerine geri dönmesi dahil olmak üzere Suriye'deki tüm insani sorunların çözülmesi gerektiğini vurguladı.
"Bir Libya daha istemiyoruz" ifadelerini kullanan de Mistura, Rusya, Türkiye ve İran'a da Suriye'deki ateşkesin uygulanması ve denetlenmesi için bir mekanizma oluşturmaları için çağrı yaptı.
ALLUŞ: ATEŞKESİ GÜÇLENDİRMEK İÇİN DÜNYANIN HER YERİNE GİTMEYE HAZIRIZ
Görüşmelerde muhaliflerin baş müzakerecisi olan ve Ceyşul İslam (İslam Ordusu) liderlerinden Muhammed Alluş, Suriye'deki ateşkesi güçlendirmek için dünyanın her yerine gitmeye hazır olduklarını ifade etti.
Alluş ayrıca Suriye'de 'güvenliğin sağlanmasını ve zulümsüz bir devlet kurulmasını amaçladıklarını' kaydetti.
HADDAD: AÇILIŞ TOPLANTISI TAMAMLANDI
Bunların yanı sıra Suriye'nin Moskova Büyükelçisi Riyad Haddad da görüşmelere verilen ara sırasında Sputnik'e yaptığı açıklamada, Astana görüşmelerinin sonuçları konusunda konuşmak için henüz erken olduğunu, sadece açılış toplantısını tamamladıklarını söyledi.
TASLAK SIZDI
Al Jazeera Türk, iki gün sürecek zirvenin üzerinde hâlâ müzakere edilen sonuç bildirgesi taslağına göre, ateşkesin kapsamlı bir şekilde uygulanması ve gözetilmesi için üçlü bir mekanizma kurulacağını aktarıyor.
Taslak metne göre, garantör ülkeler Türkiye, Rusya ve İran, tüm muhalif gruplara IŞİD ve ismini Şam'ın Fethi Cephesi olarak değiştiren El Nusra'dan ayrılmaları için çağrı yapıyor. Ayrıca üç ülke, söz konusu iki terör örgütüyle ortak mücadele edecek.
Bu bildirge henüz müzakere aşamasında ve kesinleşmiş değil. Söz konusu metin, Suriyeli taraflara imzalanmak üzere sunulacak.
TÜRKİYE'DEN İLK AÇIKLAMA
Türkiye, zirveyle ilgili ilk değerlendirmesini Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş aracılığıyla yaptı. Kurtulmuş, "Türkiye, üzerine düşen sorumlulukları yerine getirmiştir. Süreçten umutlu olduğumuzu söylemek isteriz. İlk kez savaşan taraflar altı yılın ardından bir araya geldi. Rusya, İran ve ABD'nin sürece olumlu katkılar vermesini bekliyoruz" dedi.
Türk heyeti, toplantının açılışında özetle şu hususları dile getirdi:
* Muhalefetin burada bulunması önemlidir.
* Türkiye, Suriye krizinin askeri bir çözümü olmadığını en başından beri dile getirmektedir.
* 30 Aralık'ta sağlanan ateşkesin güçlendirilmesine odaklanmak gerekmektedir. Astana toplantısının bu çerçevede adımlar atılmasına ve ihlallerin sona erdirilmesine vesile olmasını istemekteyiz.
* Ateşkesle beraber insani yardım akışının da sağlanması büyük önem taşımaktadır.
* Astana'dan elde edilebilecek güven artırıcı adımların Cenevre'deki siyasi sürece katkı sağlayacağı inancındayız.
* Cenevre'deki süreçle Astana arasında bu şekilde bir irtibat tesisinin yararı ortadadır.
İlgili BM Güvenlik Konseyi kararları çerçevesinde gerçek bir siyasi geçiş yoluyla kapsamlı siyasi çözümün zaruretini Türkiye bir kez daha vurgulamaktadır.
Kazakistan Dışişleri Bakanlığı, Şam rejimi ve silahlı muhaliflerin yüz yüze görüşmeleri için henüz bir karar verilmediğini söylese de, dünyayı değiştiren yakıcı sorun için Astana zirvesi bir ilk niteliği taşıyor. Rejim ile muhalifuler aynı masaya oturursa, bu bir ilk olacak.
Daha önce siyasi temsilcileriyle masada yer alan muhalifler, bu kez cephedeki komutanlarıyla Astana'da. 30 Aralık'ta ilan edilen ve çoğunlukla uyulan ateşkesin gölgesinde başlayacak tarihi zirvenin garantörleri Türkiye, Rusya ve İran. Masada iç savaşın başından beri muhalifleri destekleyen Katar da var. Görüşmelere heyet göndermeyen ABD, Kazakistan Büyükelçisi George Albert Krol aracılığıyla temsil edilecek.
MUHALİFLERİN İSTEKLERİ
Muhalefet heyetinin sözcüsü Yahya Aridi, akan kanı durdurmak, rejim ve İran'ın uyguladığı şiddeti sona erdirmek için görüşmelere katıldıklarını söyledi. Rejim askerleri ve İran milislerinin ateşkes ihlallerine vurgu yapan Aridi, Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nin 2254 sayılı kararının 13. ve 14. maddelerinde yer alan ablukaların kaldırılması ve rejimin etnik temizliğine son verilmesine ilişkin maddeleri gündeme getirdi.
MUHALİFLERİN ÖNCELİĞİ ATEŞKES VE TUTUKLULARIN TAHLİYELERİ
Muhalefet heyetinin başkanı Muhammed Alluş, "Ateşkes sağlanmadıkça, ikinci adıma geçmeyeceğiz" dedi. İlk oturumun ardından konuşan Alluş, kuşatma altındaki bölgelerde insani durumun iyileştirilmesi ve rejim hapishanelerinde tutuklu bulunan 13 bin kadının ilk etapta serbest bırakılması gerektiğini de vurguladı.
Anadolu Ajansı'na göre, ateşkesin ihlal edildiği bölgeleri haritayla gösterecek muhalifler, rejim ve Şii milislerden 30 Aralık'tan bu yana ele geçirdikleri yerden çekilmelerini isteyecek.
Ajans ayrıca, Türkiye'nin öncülüğünde neredeyse tüm silahlı muhaliflerin Astana'ya gelmesinin Rusya'nın beklentilerini aştığını aktarıyor.
Anadolu Ajansı, muhalifler adına masaya oturan silahlı grupların listesini geçti: Şam Kolordusu (Feylaku’ş Şam), İzzet Ordusu (Ceyşü’l İzza), Zafer Ordusu (Ceyşü’l Nasır), İslam Şehitleri (Şüheda el-İslam), Mücahitler Ordusu (Ceyşü’l Mücahidin), Birinci Sahil Tümeni, Şam Askerleri (Ecnadü'l Şam), Festakim Birliği (Tecemmu Festakim), Sultan Murat Tugayı, Şam Cephesi (Ec-Cephe eş-Şamiye), Özgür İdlib Ordusu (Ceyşü’l İdlib el-Hur), İslam Ordusu (Ceyşü’l İslam), Güney Cephesi (Ec-Cephe ec-Cenubiye).
Muhalifler arasında da Türkiye'nin desteklediği Faylak El Şam ve Sultan Murat Tugayı'nın liderleri de yer alıyor. Türkiye, PKK'nın Suriye uzantısı PYD/YPG'nin Astana'ya katılmamasını mutlak şekilde istemiş, Moskova Ankara'nın önerisini kabul etmişti.
REJİMİN İSTEĞİ
Türkiye ve Katar gibi muhalifleri destekleyen ülkelerin politika değiştirmesini bekleyen Şam yönetimi, Astana zirvesi başarılı olursa masadaki muhalif gruplarla ateşkes yapabilir.
Rejim, PKK'nın uzantısı YPG ile Suriye Demokratik Güçleri (SDF) dışındaki tüm muhalif grupları 'terörist' olarak görüyor. Rusya ise, Türkiye nedeniyle YPG konusuna mesafeli duruyor.
Al Jazeera Türk'ün verdiği bilgiye göre, Suriyeli muhalifler ile rejim arasında ilk randevunun ise, saat 14:00-15:00 arasında düzenlenmesi bekleniyor. BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura burada taraflar arasında arabuluculuk yapacak.
"YÜZ YÜZE GÖRÜŞMEYECEKLER
Muhalif kaynaklarından edinilen bilgiye göre Rejim ve muhalifler direkt olarak yüz yüze görüşmeyecekler. Muhalifler ve rejim arasında mekik diploması yürütülecek
İLK TEMAS GERÇEKLEŞTİ
Kazakistan Dışişleri Bakanı Kayrat Abdrahmanov, Suriye görüşmelerine katılmak üzere Astana'ya gelen Suriye rejimi ve muhalefet temsilcileriyle görüştü.
ABDRAHMANOV, REJİM ADINA BEŞAR EL CAFERİ İLE GÖRÜŞTÜ
Kazakistan Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamaya göre, Abdrahmanov, Suriye'nin BM daimi temsilcisi ve rejimin Astana görüşmelerindeki heyet Başkanı Beşar el-Caferi ile bir araya geldi.
Abdrahmanov, Suriye hükümeti ile muhalefet temsilcileri arasında yapılacak olan görüşmelerin, BM himayesi altındaki Cenevre görüşmelerinin bir sonraki turu için önemli adım olduğunu söyledi.
Suriye'deki insani yardımla ilgili durumun kolaylaştırılması ve Suriye halkına gerekli yardımın verilmesi için Astana'nın çaba gösterdiğine işaret eden Abdrahmanov, Kazakistan'ın ve Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in, Suriye'de ateşkesin sağlanması ve krizin siyasi çözümünün bulunmasındaki uluslararası çabalara katkı sağlamaya devam edeceğini kaydetti.
MUHALEFET HEYETİYLE DE GÖRÜŞTÜ
Abdrahmanov'un, Suriye muhalefeti heyetiyle de gerçekleştirdiği görüşmede, Astana'daki Suriye görüşmelerine hazırlık konuları ele alındı.
Suriye rejimi ve muhalefeti heyet başkanları, Suriye'deki silahlı çatışmanın barış yoluyla çözülmesinde sağladığı katkılardan dolayı Kazakistan hükümetine ve halkına teşekkür etti.
Rixos otelinde başlayacak görüşmelerin salı günü öğleden sonra sona ermesi tahmin ediliyor. Basına kapalı gerçekleşecek görüşmelere rejim ve muhalefet temsilcilerinin yanı sıra Türkiye, Rusya, İran, ABD ve BM Genel Sekreteri Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura'nın katılması bekleniyor.
"RUSYA'YI TEST EDİYORUZ"
Dolaylı görüşmeler çerçevesinde muhalefet heyeti, Türkiye, Rusya ve Birleşmiş Milletler (BM) delegasyonlarıyla ortak toplantı yaptı.
Muhalifler, görüşmede, rejimin ateşkesi ihlal ettiği bölgelerin ayrıntılı şekilde haritada işaretlendiği bir rapor sundu.
Muhalefet heyeti, rejimin ve İran destekli Hizbullah milislerinin 30 Aralık'ta ilan edilen ateşkesten sonra ele geçirdiği yerlerden çekilmesi talebini yazılı olarak iletti.
Rejim kuşatmasındaki bölgelere insani yardım ulaştırılması da talep eden muhalifler, Esed yönetiminin cezaevinde tuttuğu 13 bin kadın siyasi mahkumun da bir an evvel serbest bırakılmasını kayıtlara geçirdi.
Muhalefet heyeti, ülkedeki İran askerlerinin ve Tahran destekli yabancı grupların da ülkeden çıkartılması taleplerini sundu.
Türk, Rus ve BM yetkililerinden oluşan heyet, bu talepleri kayıtlara geçirdi.
Ardından tüm taraflar, görüşmelere 2 saatlik ara verdi. 1 saat önce yeniden toplan heyetlerden Rusya ve BM yetkilileri, muhaliflerin taleplerini rejim tarafıyla görüşmeye başladı.
"Rusların sorularına açıklık getirdik"
Görüşmelerde yer almaya devam eden Suriye Askeri Muhalefeti Heyeti üyesi Mamun Hac Musa, AA muhabirine yaptığı açıklamada, şunları söyledi:
"Şimdi Rusya'yı test ediyoruz. 30 Aralık'tan beri Rusya savaşan taraftan, görüşmelerde garantör bir ülkeye dönüştü. Şu an, Rusya (İran destekli) bu milislere sözüne geçirebilecek mi onu bekliyoruz. Şu ana kadar yapamamıştı. Astana'da şu ana kadar umutlu olarak beklememizin nedeni, ailelerin isteği belki yerine gelir mi diye düşünmekten."
Musa, Astana'ya ateşkesin uygulanmasını sağlamak için geldiklerini ve bu konuda somut sonuçlar elde edene kadar diğer konuları görüşmeyeceklerini ifade etti.
Rus yetkililere görüşmede özellikle Şam'ın Doğu Guta bölgesi ve Barada Vadisi ile Humus'un Vaer bölgeleri gibi ateşkes ihlallerinin bölgeleri anlattıklarını kaydeden Musa, şöyle devam etti:
"Ruslar az da olsa olumlu yaklaştılar. Ama kafalarında bazı sorular vardı. Bunlara açıklık getirdik. Barada Vadisi'nde Şam'ın Fethi Cephesi (eski adıyla Nusra Cephesi) değil Özgür Suriye Ordusu gruplarından Güney Cephesi ve diğer askeri grupların olduğunu Ruslara açıkladık."
Türkiye ve Rusya öncülüğünde bu sabah başlayan görüşmelerin yarın akşam saatlerine kadar sürmesi bekleniyor.
Dolaylı görüşmelerden olumlu netice alınması ve kararların uygulanması halinde, siyasi müzakerelerin önü açılmış olacak.
‘ASTANA'DAKİ GÖRÜŞMELERİN İLK GÜNÜ SONA ERDİ'
Suriye muhalefet heyetinden Yahya Aridi, barış görüşmelerinin ilk gününün tamamlandığını söyledi.
"Bugünkü görüşmeler sona erdi. Başka görüşme yapılmayacak" diyen Aridi, görüşmelerin yarın saat 10.00-11.00 arasında yeniden başlayacağını ifade etti.