'Burası okul ve eğitim kurumu değil, hapishane!'

Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde bir milyondan fazla kişinin zorla alıkonulduğu iddia edilen "Eğitim Yoluyla Dönüştürme Merkezlerinden" birine ait olduğu öne sürülen görüntü yayımlandı. Görüntülerde bu merkezin tuvaletlerine bile kameralar yerleştirildiği dikkati çekerken, gizli çekildiği anlaşılan videoda bu kampta tutulanlara yönelik sıra dışı güvenlik önlemleri alındığı görüldü.

Çin'deki dini özgürlükler ve insan hakları konularında yayım yapan İtalya merkezli "Bitter Winter" adlı dergi, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde bulunan ve uluslararası kamuoyunda siyasi eğitim kampı olarak da adlandırılan "mesleki eğitim merkezlerinden" birinin görüntülerini 26 Kasım'da yayınladı.

Sincan'ın kuzeyindeki Yining şehrinin Gulca ilçesinde olduğu uydu görüntüleriyle gösterilen bölgedeki binaların 110 bin metrekarelik alanı kapladığı belirtildi. Arazinin eski ve yeni uydu görüntülerinin yer aldığı videoda, boş arazinin üzerinde kısa zamanda çok sayıda bina inşa edildiği anlatıldı.

Kanada'da yaşayan Çinli öğrenci Swang Cang tarafından paylaşılan uydu görüntülerine yer verilen videoda, arazinin askeri amaçlı kullanılmasının planlandığı ancak bu yönde değerlendirilmediği savunuldu. Ağustos 2017'ye ait uydu görüntülerinde bu arazinin boş olması dikkati çekti.

Videoda, arazinin 2014-2016 döneminde atıl kaldığı ve 2016'dan 2018'e kadar ek bina ve tesislerle büyük bir kompleks halini aldığına işaret edildi.

"Yingye'ar Eğitim Yoluyla Dönüştürme Merkezi" olarak adlandırılan kampın aşamalarla genişletildiğini gösteren uydu görüntülerine de yer verilen videoda, kampta görevli birinin gizlice çektiği anlaşılan görüntüler kullanıldı.

Parti propagandaları her yerde

Videoda dört katlı turuncu binanın duvarlarında "Çin Komünist Partisi (ÇKP) ve Şi Cinping'e sadakat" söylemlerinin yer aldığı dev yazılar görülürken, binadaki tüm pencerelerin dışının demir parmaklık ve iç kısmının da demir tellerle kaplandığı dikkati çekiyor.

Binaya girişin sağlandığı her kapının üzerinde farklı açıları izleyen en az üç kameranın yerleştirildiği görülüyor. Binanın dış cephesinde ise Çince dev karakterlerle "Şi Cinping'in liderliğindeki parti merkezi komitesine kalpten teşekkürler" yazısı bulunuyor.

"Bitter Winter"ın yayınladığı görüntülerde binanın içinin bir hapishaneden çok farklı olmadığına işaret ediliyor. Çift taraflı demir parmaklıklı kapılar ve bunların üzerine yerleştirilen şifreli kilitlerin görüldüğü koğuşlar dahil, içinde bulunan tuvaletlerin bile kameralarla izlenmesi dikkati çekiyor.

Katların 50 kişilik olduğu kamp binasının her katında 28 oda bulunuyor. Ayrıca her katta üç "sınıf" bulunduğu görüntülerde yer alıyor.

Tesisin her katındaki duvarlarda parti slogan ve propagandaları ile liderleri öven yazılar dikkati çekerken, Çincenin ve bu dili öğrenmenin önemi anlatılıyor. Görüntülerde yer alan sloganlar arasında "Çince öğrenmeyi alışkanlık haline getirin", "Yeni dönem için Çin sosyalizmi üzerine Şi Cinping'in düşüncelerinin rehberlik ettiği Çin ulusunun yüce dirilişi ve Çin rüyası için durmadan mücadele edin" ifadeleri yer alıyor.

Binanın içinde ayrı bir bölgede ise tüm tesisin izlendiği ve kapalı devre görüntülerin aktarıldığı dev bir oda bulunuyor. Görüntülerde kamplarda görevli kişilerin 24 saat izleme yapabileceği dev gözlem odasındaki ekranlara "kör nokta bırakmayacak" şekilde yerleştirilen kamera görüntülerinin aktarıldığı dikkati çekiyor.

Kesintisiz izleniyor

Burada tutulanların her adımının yüzlerce kamera desteğiyle, 360 derecelik açıyla ve 24 saat süreyle kesintisiz izlendiği kampa alınan kişilerin en mahrem anları bile aralıksız izleniyor.

Binanın dışında ise "acil korunma alanı" olarak adlandırılan bölgeler oluşturulduğu ve bu bölgelerin tel örgülerle çevrildiği görülüyor.

"Bitter Winter"ın Çinli kamu güvenliği sisteminden bir kaynağa dayandırdığı bilgiye göre, sıralı ve numaralı bir şekilde birbirinden ayrılmış bu alanlar, tutukluların "açık hava egzersiz alanları" olarak kullanılıyor.

ÇKP makamlarının bu yılın ekim ayına kadar bu kampların varlığını inkar ettiği belirtilen videoda, uluslararası kamuoyunun baskıları sonucu yetkililerin, söylem değişikliğine giderek bu kampların varlığını "olduğundan farklı şekilde göstermeye" çalıştığı savunuluyor.

Videoda, Çin yönetiminin bu kampları "yasalara uygun mesleki eğitim merkezi" şeklinde savunduğu hatırlatılırken, gizli çekilen görüntülerin buraların "okul ve eğitim kurumu değil, hapishane olduğunun kanıtı" olduğu öne sürülüyor.

Görüntülerin sonunda ise "Bu yılın ağustos ayında bu görüntüleri elde ettiğimizde Yingye-ar Eğitimle Dönüştürme Merkezi halen inşa aşamasındaydı. Ancak eylül ayında bir görevli, kampın halihazırda binlerce tutukluyla dolduğunu söyledi. Bu görevli, muhabirimizin burada ne türden insanların tutulduğu sorusuna ise 'Bu bir sır, size söyleyemem' yanıtını verdi." ifadeleri yer alıyor.

Birleşmiş Milletler (BM) Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması Komitesinin Çin'de ayrımcılığa uğrayan topluluklarla ilgili İsviçre'nin Cenevre kentinde ağustosta düzenlediği toplantıya katılan insan hakları kuruluşları, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde yerel yöneticilerin, siyasi olarak sakıncalı tutumlar içinde olduğunu iddia ettiği kişileri siyasi eğitim merkezlerinde alıkoyduğunu açıklamıştı.

Sincan'da yerel meclis olarak görev yapan Halk Kongresi ekim ayında yayımladığı "Sincan Uygur Özerk Bölgesi Aşırıcılıkla Mücadele Düzenlemesi"ne göre, bölgede “mesleki eğitim merkezlerinin" kurulmasına izin verileceğini duyurmuştu.