Brezilya'da toplumsal huzursuzluk artıyor

Yeni yılla birlikte ülkenin birçok kentinde ekonomik sorunlar nedeniyle protestolar, grevler ve cezaevi koşulları dolayısıyla isyanlar başladı.

Son olarak Rio de Janeiro kentinde meclis binası önünde eylem yapan kamu çalışanları ile güvenlik güçleri arasında çıkan çatışma sonucu 15 kişi yaralandı. Çatışmalara, eyaletin içinde bulunduğu kriz nedeniyle su ve kanalizasyon şirketinin özelleştirilmesi teklifi yol açtı.

Polislerin saldırıya göz yaşartıcı gaz ve plastik mermilerle karşılık vermesinin ardından maskeli saldırganlar meclise çıkan sokaklardaki iş yerlerine ve bir banka şubesine zarar verdi.

Başkent Brasilia'da ise dün emeklilik yaşı ve yardımları ile ilgili yasa tasarısını protesto eden polis memurları Temsilciler Meclisi'ni işgal etti.

Brezilya'nın Espirito Santos eyaletinde ise polislerin daha iyi çalışma koşulları ve maaş zammı için greve başlamasından bu yana 6 günde 113 cinayet işlendiği açıklandı. Cinayet rakamlarının geçen senenin aynı dönemine göre 6 kat arttığı bildirildi.

Özel işletmelerin ve okulların kapatıldığı eyalette polisler maaşlarına yüzde 100 zam yapılmasını istiyor.

Brezilya Genelkurmay Başkanı Villas Boas, güvenliğin sağlanması için eyalete hafta sonuna kadar 3 bin asker yollayacağını duyurdu.

- Karnaval öncesinde Rio da karışabilir

Ülkenin ikinci en kalabalık şehri Rio'da kamu çalışanlarının yaptığı eylem sonrasında, polisin de Espirito Santos eyaletindeki gibi bir grev başlatabileceği söylentileri ortaya atıldı.

Yetkililer, sosyal medyada polis ailelerinin "grev tehditlerini" söylenti olarak nitelendirdi. Buna karşın Rio Valisi Luis Fernando Pezao'nun federal yetkililerden şehirde durumun kötüleşmesi ihtimaline karşı orduyu hazırda tutmalarını istemesi dikkati çekti.

Öte yandan, Vali Pezao'nun "ekonomik ve siyasi gücünü suistimal etmek" suçlamasıyla görevi bırakması için çarşamba günü Rio Bölgesel Seçim Mahkemesi, valinin görevi bırakması yönünde karar aldı. Temyiz sürecinin ardından mahkeme kararı kesinleşecek.

Toplumsal huzursuzluğa siyasi istikrarsızlığın da eklenmesinden Rio de Janeiro'da 3 hafta sonra başlayacak dünyaca ünlü karnavalın da etkileneceği endişesi ortaya çıktı. Son olayların dünyanın her tarafından turist çeken karnaval kutlamalarına katılımı düşürebileceğinden endişe ediliyor.

Brezilya hükümetinin uyguladığı kemer sıkma politikalarına karşı Rio'da geçen aylarda şiddet olaylarına yol açan protestolar düzenlenmişti.

- Ülke genelinde isyanlar ve protestolar

Brezilya, 2017'nin başlamasıyla birçok şiddet içerikli grev, cezaevi isyanı ve genel olarak toplumsal huzursuzluğa sahne oldu. Polisin grev yapması ya da yetersiz sayıda kalması sonucu ordu sokaklarda asayişi sağlamak için harekete geçti.

Ocak ayından itibaren Brezilya'nın Amazonlar, Rio Grande do Norte, Roraima ve Sao Paulo eyaletlerinde çıkan cezaevi isyanlarında 150 kişi hayatını kaybederken, 200'ün üzerinde mahkum firar etti.

Cezaevi isyanlarının nedenleri aşırı kalabalık hapishaneler, yetersiz kaynak sorunu ve çete savaşları olarak sıralanıyor.

Inter-Amerikan Kalkınma Bankasının (IADB) açıklamasına göre, ülkedeki suçların maliyeti, sosyal refah harcamalarının 6 katına tekabül ediyor.

- Yolsuzluk ve ekonomik problemler

Tarihinde sıkça ekonomik sorunlarla anılan Brezilya, son 20 yılın en ciddi durgunluğunu yaşıyor. Brezilya ekonomisi 2015'te yüzde 3,8 küçüldü. Brezilya'nın ihraç mallarının fiyatlarındaki düşüş ile enflasyondaki artış ekonomiyi olumsuz etkiledi. Enflasyonun 12 yıllık rekorunu kırarak yüzde 10,7'yi bulduğu açıklandı.

Hükümetin birçok kişi tarafından "dünyanın sonunu getiren yasa değişimi" olarak nitelenen yasayı onaylayarak 20 yıl boyunca tüm federal harcamaları sınırlayacağını açıklaması, halkın ekonomik durumunda kötüleşmeye yol açarak genel huzursuzluğu tetikliyor.

Brezilya'nın ekonomik sıkıntılarının temel nedeninin ise yolsuzluk olduğu düşünülüyor.

Mart 2014'te patlak veren Brezilya'nın en büyük petrol şirketi Petrobas'a ilişkin yolsuzluk iddialarına eski Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva'nın adının karışması, ülke genelinde büyük tepkiye neden olmuştu. Brezilya, 2005'te gündeme gelen ve kamu fonlarının kongre üyelerine oy karşılığı verildiğini iddia eden, 2015'te ise 25 siyasetçinin tutuklanmasına yol açan yolsuzluk davasıyla çalkalanmıştı.

- Siyasi istikrarsızlık

Önceki Devlet Başkanı Dilma Rousseff'in geçen ağustosta görevini kötüye kullandığı suçlamasıyla azledilmesi ülke genelindeki huzursuzluğun temelini atmıştı. Görev süresi 1 Ocak 2019'da bitecek olan Rousseff'in yerine Devlet Başkanı Yardımcısı Michel Temer getirilmişti.

Yapılan anketlerin ve halkın tepkisi göz önünde bulundurulduğunda, Temer hükümetine halk desteğinin çok düşük olduğu görülüyor. Aralık ayında yapılan bir ankette, halkın yüzde 51'i hükümetin performansını "çok kötü" olarak nitelendirmişti.

Yolsuzluk davalarının takibini yapan hakim Teori Zavascki'nin geçen ay uçak kazasında hayatını kaybetmesinin ardından Devlet Başkanı Temer'in en yakın müttefiki Adalet Bakanı Alexandre de Moraes'i vefat eden hakimin yerine aday göstermesi tartışmaları alevlendiriyor.