Barzani’ye ‘askı’!

Irak Federal Mahkemesi’nin, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) 25 Eylül’de düzenlemeyi planladığı referandumu durdurma kararı aldığı bildirildi. Mahkeme sözcüsü İyas Samuk, yaptığı yazılı açıklamada, “Mahkeme, üyelerin katılımıyla toplanarak, Kürdistan bölgesi ve diğer bölgelerde (tartışmalı bölgeler) referandumun durdurulması için gelen talepleri inceledi” ifadelerini kullandı ve şunları söyledi: “Yapılan inceleme sonrası mahkeme, Kürdistan bölgesinde çıkarılan ‘8 Haziran 2017 tarihli ve 106 sayılı Başkanlık emrine göre 25 Eylül’de yapılması planlanan referandumu’ durdurma kararı aldı.”

Davalar bitene kadar...

Mahkemenin “referandumun anayasaya aykırı” olduğu yönündeki davalar sonuçlanıncaya kadar söz konusu referandumu durdurduğu belirtildi. IKBY Başkanı Mesut Barzani, 7 Haziran’da siyasi partilerle gerçekleştirdiği toplantı sonrasında, uzun süredir tartışılan bağımsızlık referandumunun 25 Eylül 2017’de yapılacağını ilan etmişti. Irak Başbakanı Haydar el-İbadi ise Barzani’nin referandum ilanından sonra yaptığı açıklamada “Bunun anayasaya aykırı olduğunu belirterek sonucu tanımayacaklarını” söylemişti.

‘Uymamak isyan sayılır’

Irak Federal Mahkemesi’nin, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) 25 Eylül’de düzenlemeyi planladığı bağımsızlık referandumunu durdurma kararının “bağlayıcı” olduğu bildirildi. AA muhabirine konuşan Irak Meclisi Hukuk Komitesi üyesi Aliye Nusayyif, “Mahkemenin aldığı karar yasal şekilde yapılan başvurular sonucu alınan bağlayıcı bir karardır” dedi. “Kararı uygulamamak isyan sayılır” diyen Nusayyif, “Hükümet, bu karara karşı gelen IKBY hakkında hukuki adımları atmakla mükellef oldu. Hükümet konuyu ayrıca Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyine de taşımalıdır” diye konuştu.

Bir tek İsrail destek veriyor...

Irak’taki Bölgesel Kürt Yönetimi’nin merkezi konumundaki Erbil kentinde, referandum ile ilgili hazırlıklar devam ediyor. Erbil’in en kalabalık kesimlerinde referanduma destek gösterileri yapılıyor. Barzani’ye destek veren ülkelerden biri de Lübnan. Hafta sonu başkent Beyrut’ta destek gösterileri düzenlendi. Referanduma destek veren tek ülke ise İsrail.

Dünyadan tepki ve tehdit yağıyor

IKBY’nin 25 Eylül’de yapmayı planladığı referanduma Bağdat yönetiminin yanı sıra komşu ülkelerle birlikte İngiltere ve ABD de karşı çıkıyor.

‘Yapay devlet kurdurtmayız’

Başbakan Binali Yıldırım, dün Barzani’yi bir kez daha uyardı: “Gerek Suriye’de gerek Irak’ta birtakım hayaller peşinde olanlar, burada yapay devlet kurmaya çalışanlar şunu iyi bilsinler, ulusal güvenliğimizi tehdit edecek, içeride ve dışarıda her türlü girişim, gerekli karşılığı anında görecektir. Bunu herkesin kafasına koyması lazım. Hiç kimse güney sınırlarımızda, Irak’ta, Suriye’de oldu bittilerle iş çevirmeye kalkmasın. Türkiye, bu konuda kararlıdır, gerekli uyarılar yapılmıştır. Eğer bunun karşılığı görülmezse tabii ki gerekli tedbirleri almaktan zerre kadar çekinmeyeceğiz.”

‘Askeri müdahale yaparız’ uyarısı

Irak Başbakanı Haydar El Abadi’den de çok sert tepki gelmişti. Abadi, Irak’ın kuzeyinde düzenlenecek bağımsızlık referandumu konusunda Barzani’yi uyarıp oylamanın şiddetle neticelenmesi durumunda askeri müdahalede bulunmaya hazır olduklarını söyledi.

BM’den diyalog ve uzlaşı çağrısı

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, tek taraflı referandum kararının DEAŞ’la mücadeleye gölge düşüreceği uyarısında bulundu. Sözcüsü Guterres’in, ‘sorunların diyalog ve yapıcı uzlaşı yoluyla çözülmesi gerektiğine inandığını’ ifade etti.

Anlaşmaları iptal ederiz

İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri Ali Şemhani, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin Irak’tan ayrılması durumunda Erbil’le olan bütün anlaşmaları iptal edeceğini söyledi.

Bu referandum çok uygunsuz

Fransa Dışişleri Bakanı Jean Yves Le Drian da Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin yapmayı planladığı bağımsızlık referandumunun uygunsuz olduğunu söyledi ve Bağdat ile Erbil arasında diyalog çağrısı yaptı.

5 SORUDA OLAYLI REFERANDUM

Nereleri kapsıyor?

Erbil yönetiminin tek taraflı kararına göre referandum, IKBY’nin resmi olarak kontrol ettiği Erbil, Süleymaniye ve Duhok’un yanı sıra tartışmalı bölgeler olarak tabir edilen, Kerkük vilayetinin tamamı, Musul’un batısındaki Sincar ilçesiyle doğusundaki Başika kasabası, Salahaddin’in Tuzhurmatu ilçesi, Diyala vilayetinin Hanekin ilçesiyle Mendeli, Celavla ve Karatepe kasabalarında gerçekleşecek.

Kaç kişi katılacak?

IKBY Yüksek Seçim ve Referandum Komisyonu, tartışmalı bölgeler dahil olmak üzere referanduma katılması beklenen seçmen sayısının yaklaşık 5 milyon 500 bin olduğunu açıkladı. Komisyon, 7 bini IKBY içindeki bölgelerde, 5 bini tartışmalı bölgelerde olmak üzere yaklaşık 12 bin noktada oylama yapılabileceğini duyurdu.

Yasal dayanağı var mı?

Irak Başbakanı Haydar el-İbadi’ye göre, Erbil tarafından alınan 25 Eylül referandum kararı anayasaya aykırı. İbadi, referandum sonucunu tanımayacaklarını vurguluyor. Barzani ise Irak merkezi hükümetinin anayasanın 55 maddesine bağlı kalmadığını savunuyor. Barzani, anayasa maddelerine bağlı kalınması halinde Irak’ın birlik, bütünlük ve egemenliğinin korunabilineceğini dile getirerek, Bağdat’ın yasaları ihlal etmesinden dolayı, anayasanın geçerliliğini yitirdiği görüşünde.

İç çatışmaya yol açar mı?

Irak merkezi hükümeti ve IKBY’nin güç çekişmesi içerisinde olup tartışmalı bölgeler arasında yer alan Salahaddin’in Tuzhurmatu ve Diyala’nın Mendeli ile Karatepe kasabalarında çatışma ihtimali bulunuyor. Tartışmalı bölgelerin hakimiyetini elinde tutan peşmerge güçleriyle İran destekli Haşdi Şabi milisleri daha önce de silahlı çatışmalara girmiş bölgede günler süren kanlı sokak çatışmaları yaşanmıştı. Kürtlerin dayatmasını reddeden Haşdi Şabi, referandum günü sandıkların kendilerinin varlık gösterdiği bölgelerde kurulmasına izin vermeyeceklerini açıkladı. Haşdi Şabi çatısı altında yer alan Bedir Tugayları Komutanı Hadi Amıri, Necef’te yaptığı açıklamada referandumun yapılması halinde iç çatışma sinyali vererek, savaşın “kaçınılmaz” olacağı uyarısında bulunmuştu. Bunun farkında olan IKBY ise özellikle Tuzhurmatu ve Mendeli’ye peşmerge sevkiyatı yapıyor.

Kim karşı, kim destek?

IKBY’nin tartışmalı referandumuna başta Irak merkezi hükümeti olmak üzere komşu ülkelerle ABD ve İngiltere karşı çıkıyor. DEAŞ ile mücadelede Erbil’e en çok yardım yapan ABD ve İngiltere, referandumun riskli bir yol olduğunu belirterek iptal edilmesini istiyor. Birleşmiş Milletler de uluslararası toplumun yanında yer alarak referanduma gözlemci göndermeyi reddediyor. Açıkça destek veren tek ülke ise İsrail. Tartışmalı bölgelerde yaşayan Türkmenler, Araplar ve bazı Hristiyanlar ise Irak merkezi hükümetinin iptal çağrısına destek vererek, hiçbir yasal dayanağı olmayan referandumu boykot edecek.