‘Süt içtim dilim yandı!’

Hamilelik döneminde anne adaylarını tehdit eden bazı rahatsızlıklar olur. Ama bunların birçoğu gerekli önlemler alındığı takdirde çabuk atlatılır. Özellikle anne adayı ve gelişen bebek için büyük önem taşıyan süt ve süt ürünlerinde hijyen kurallarına dikkat edilmesi gerekir. Yoksa ciddi hastalıklar ortaya çıkabilir. Tıpkı brusella ve listerya hastalıkları gibi. Hamilelikte düşük ve erken doğuma neden olabilecek bu hastalıklar bebekte anomalilerin görülmesine de yol açabilir. ART Tıp Merkezi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Senai Aksoy, brusella ve listeria hastalıklarıyla ilgili merak edilen soruları yanıtladı.

Brusella
Hastalığıa, aynı adı taşıyan brusella bakterisi neden olur. Bu bakteri insan, sığır, koyun, keçi ve domuzlarda görülebilir. Brusella bakterisi düşük, kısırlık ve meme hastalıklarına yol açar. Brusella mikrobu, hasta hayvanların dışkı, süt ve atık yavru zarlarıyla çevreye bulaşır. Ayrıca bakteri kapmış et veya süt, süt ürünlerinin sindirim yolu, enfekte hayvan dokusu, kanı, bütünlüğü bozulmuş deri, konjunktivaya (gözün dıştan görülen beyaz kısmı) doğrudan teması ve mikrobun havadan nefes yoluyla alınması şeklinde bulaşabilir. Brusella bakterisinin kuluçka evresiyse 6-20 gün.

Belirtileri
Brusella mikrobu karaciğer, lenf bezleri, salgı bezleri, dalak ve sinirlere yerleşir. Birçok ateşli hastalıkla aynı belirtileri gösterir. Ancak brusellada özellikle kas ağrıları ve terleme çok daha yoğun olur. Bazı vakalardaysa titreme şeklinde gelen, çok yüksek olmayan ateşe neden olabilir. Diğer belirtileri arasında halsizlik, iştahsızlık ve buna bağlı olarak da kilo kaybı yer alır.
Hastalık birkaç hafta sürebileceği gibi birkaç ay da devam edebilir. Bruselladan sonra bazı değişiklikler görülebilir. Bazı durumlarda bruselladan sonra granulomatöz (inflamasyonla seyreden tüberküloz), hepatit, artrit (eklemlerde vücut tarafından üretilen iltihap), spondilit (ağrılı, ilerleyici bir romatizmal hastalık), anemi gibi hastalıklar görülür. Lökopeni (kanda bulunan akyuvarların azalması), trombositopeni (kandaki trombosit sayısının azlığı), menenjit, üveit (gözün iris kısmında iltihaplanma), optik nörit (görme sinirinin, gözün arka kısmındaki bölümünün ani görme kaybıyla karakterize iltihabı durumu) ve endokardit (kalp valvülleri yahut iç zarının enflamasyonu) gibi rahatsızlıklar meydana gelebilir.

Tanı ve tedavi
Tanı için gerekli testlerin seçiminde hastalığın evresi önemli rol oynar. Brusella ateşli dönemdeyken doğrudan kan testleri yapılır. Ancak hastalık kronikleşmişse serolojik (serum yoluyla) yöntemler kullanılır. Bunun için Rose Bengal testi (RBPT) ile % 98 güvenilirlikte teşhis yapılabilir.
Teşhis için enfeksiyonun derecesi belirlenmek zorundaysa Serum Aglütinasyon Test'i (SAT), Komplement Fiksasyon testi (KFT) veya Coomb's testi uygulanabilir.
Hastalığın tedavisinde antibiyotik kullanılır. Birkaç hafta boyunca birden fazla antibiyotiğin kombine halde kullanılması gerekir.

Fetus üzerindeki etkisi
Hamilelikte bulaşan brusella bakterisi düşük veya yüksek ateşten dolayı erken doğuma neden olabilir. Ayrıca bebekte bir anomali veya sakatlık da ortaya çıkabilir. Brusella tedavisi hamilelikte fetusa zararı olmayacak uygun antibiyotiklerle uygulanır.

Listerya
Hamileleri tehdit eden ve düşük yaşanmasına neden olan rahatsızlıklardan bir diğeri de listerya enfeksiyonu. Bakterilerden bulaşan bu hastalık, anne adayları ve bebek için ciddi bir tehdit.
Listerya enfeksiyonuna (Listeriozis) neden olan bakteriye Listeria monocytogenes adı verilir. Normal şartlarda bakteri yetişkin bir insana bulaştığında genellikle herhangi bir şikayet ortaya çıkmadan veya hafif grip gibi belirtilerle geçer. Ancak bakteri anne adaylarında düşük, erken doğum, ölü doğum ve çeşitli anomaliler gibi bebekle ilgili ciddi problemlere neden olabilir.

Bebek üzerindeki etkileri
Listerya enfeksiyonu özellikle hamileler ve bağışıklık sistemi çeşitli hastalıklar nedeniyle baskılanmış kişiler için daha büyük risk oluşturur.
Birçok bakteride olduğu gibi listerya enfeksiyonu da çiğ et, deniz ürünleri ve yumurta, pastörize edilmemiş süt ve bu sütle üretilen besinler yoluyla bulaşır. Ayrıca iyi yıkanmamış sebze ve meyveler, hazır gıdalar gibi ürünlerde listerya enfeksiyonuna neden olabilir.
Hamilelik sırasında enfeksiyon bebeğe plasenta yoluyla ya da doğum sırasında geçebilir. Enfeksiyon düşük, erken doğum, ölü doğum ve çeşitli anomalilere neden olur. Bunun dışında fetusta hepatit, pnömoni (zatürre), nörolojik hasarlar da oluşabilir.

ENFEKSİYONDAN KORUNMAK İÇİN

Hepimizin bildiği ama üzrinde durmamız gerekenler…
• Sebze ve meyveleri bol suyla yıkayın.
• Pastörize olmayan süt ve süt ürünlerini tüketmeyin.
• Çiğ veya iyi pişmemiş balık, et, yumurta yemeyin.
• Sosis, salam, sucuk gibi besinleri pişirmeden tüketmeyin.
• Önceden hazırlanmış ve beklemiş soslu salataları yemekten kaçının.
• Son kullanma tarihi geçmiş ürünleri tüketmeyin.
• Dondurulmuş besinlerin buzu çözüldükten sonra tekrar dondurmayın.