“Hanım düz uçuşa geçtim bir çay demle de içelim!”

İstanbul Moda’da bir evdeyim... Bu mekanın, sizin bizim evlerimizden hiç farkı yok. Salonda şık oturma grupları; mutfak, banyo, yatak odası, bir de iki metrekarelik bir başka oda... Kapısı kapalı, kapısında dikkat çekici bir uyarı işareti: “Kokpit’e girilmez!” Baştan söyleyeyim; bu yazının arkasındaki bir oyun değil, sanal ortamda yaratılmış bir dünya! Bu yüzden şimdi kemerlerinizi bağlayın, koltuğunuzu dik, masanızı kapalı hale getirin. Ve uçuşun keyfini çıkarın...
61 yaşındaki İshak Hatem, emekli. Uzun bir süre teknesiyle dolaşmış, gitmediği deniz kalmamış. Ancak masraflar artınca, tekneyi satmış. Evde sıkılmaya başlayınca, torununun bilgisayarındaki sanal uçuş programıyla ilgilenmiş. Bir süre sonra programı kendi bilgisayarına yüklemiş ve uçmaya başlamış: “2007’de uçmaya başladım; iki yıl evde offline uçtum. Ardından, IVAO Türkiye’ye başvurdum, eğitim sonrası sınavı verdim ve üye oldum. Artık kendimi gerçek bir kaptan pilot olarak görüyordum. Kendimi uçuşlara daha çok vermek istedim. Gerçekten gökyüzündeyim duygusunu görmek istedim ve ev kokpitleri üzerine satılan gerçek uçak kokpiti malzemeleri satın almaya başladım... Bir süre sonra gerçeği aratmayan bir uçağım oldu!”

Oyun değil

“Bu bir oyun değil” demiştim ya; bu, gerçek bir uçuşun bilgisayar ekranına aktarılmış simülasyonu. İkinci bir meslek gibi. Her zaman devam eden bir görev var. İshak Bey dahil, Tükiye’de uçan 7 bin kadar sanal pilot, saatlerin nasıl geçtiğini fark etmeden bilgisayar başında. İshak Bey’in kokpitinde beş bilgisayar, altı monitör var. İki metrekarelik oda, Türkiye’deki en gelişmiş ev kokpiti. Bir sürü manivela. Bildiğiniz uçak kokpiti. Başlamak için bilgisayarınızda bir kulaklık ve bir joystick olması yeterli. Ama bu işin tutkunuysanız evinize bir Boeing 737’nin kokpitini de kurabilir, bir Mercedes parası harcayabilirsiniz.

Kokpite girmek yasak

Kokpite eşi dahil kimse giremiyor, bir tek pilot arkadaşları giriyor. Eşi bir yere çağıracağı zaman cep telefonuyla İshak Bey’i arıyor, kapıyı bile açamıyor! Böylesine katı kurallarla yönetiyor uçağını: “Sanal pilot olmak isteyenler imtihana giriyorlar ve bröve alıyorlar. Avrupa IVAO kulübüyle uçuyorlar. Amerikalılar ise VATSIM’e üye. Dünyada 1.5 milyona yakın sanal pilot bulunuyor. Buraya üye olmak oldukça zor. İngilizce konuşup, anlamanız gerekiyor. İnternet üzerinden iki sene eğitim alıyorsunuz, sonra sınavlara girip tıpkı gerçek pilot imtihanı gibi zorlu soruları cevaplandırıyorsunuz.”
Bu bir oyun, ama sanal pilotlar bu simülasyona oyun denmesinden hoşlanmıyorlar. Her şey gerçek gibi, tek gerçek olmayan, uçağınız düştüğü zaman ölmüyorsunuz. Lufthansa, British Airways gibi birçok şirket pilotlarını bu programla eğitiyor.
“En kötü şey nedir” diye soruyorum İshak Bey’e, “Tabii ki uçağın düşmesi!” diyor ve ekliyor, “Allah kimseye kaza bela vermesin!”

Sanal kule simülasyonu yönetiyor

Sanal da olsa düşmek, simülasyonda ciddi problem, uçak pilotaj hatasından dolayı uçak düşerse kule, “Geçmiş olsun, gerçek hayatta olmasın” diyor; ama kasıtlı olarak birini düşürür ya da siz düşerseniz o zaman ceza geliyor. Bu ceza sizi oyundan bir süreliğine men ediyor. Her uçak 40 dakikada uçuşa hazırlanıyor. Tıpkı gerçekte olduğu gibi kule her şeyi denetliyor ve trafiği kontrol ediyor. Kule ne derse o oluyor. Dünyadan her yere uçuluyor. Kule görevlileri de tıpkı pilotlar gibi bu sanal alemin içindeki gerçek kişiler. Kule eğitimi alınıyor, imtihanlardan geçip bröve alıyor ve hava trafiğini gerçek dünyadaki gibi yönetiyor, Dakikada 13 uçak iniyor İstanbul’a. İshak Bey, “Kafamıza göre yapmıyoruz bu işi” diyor ve devam ediyor: “Gerçek hayatın birebiri. İsteyen istediği uçakla uçabilir. Uçakları satın alıyorsunuz, 100 liraya uçak alıyorsunuz. Uçakların programını Boeing ya da Airbus satıyor. Havaalanlarını da satın alıyor ve bilgisayarınıza yüklüyorsunuz. Havaalanları da 10 ile 30 lira arası, bunu da bilgisayarınıza yüklüyor ve uçmaya başlıyorsunuz.”

Başbakan arasa konuşamam!

“Peki, gerçek bir uçağı uçurabilir misiniz?” diye soruyorum İshak Hatem’e; İshak Bey iddialı: “Her sanal pilot gerçek bir uçağı uçurabilir. Ama gerçek hayatın stresini buna eklersen kimse bunu bilemez. Arkada 150 kişinin sorumluluğu var. En büyük sorun elektrik kesintisi. Yalnızca düz uçuşta cep telefonuma cevap veririm, yaklaşma ve kalkışta başbakan dahi arasa telefonu açmam! Uçuşları ya yemekten sonra ya yemekten önce yaparım. Bazen içki ya da çay içerim, müzik dinlerim. Kokpitte sigara içmek yasak, uçak otomatik pilotta uçmaya devam eder. Başka arkadaşlar var, uçağı otomatiğe alır sonra evde takılır; TV izler, kitap okur... Ben yapmam.”

Birçok profesyonel pilot da evlerinde oynuyor

Tüm mesafeler gerçek zamanda uçuluyor, örneğin İstanbul-Frankfurt 3 saat sürüyor, Londra 4, New York gidiş 6 dönüş 7, Tokyo 7, Ankara 45 dakika... Hava değişimleri de aynı, bulutlar da. Denizdeki gemiler de... Çünkü program uydudan besleniyor ve uçarken gerçek görüntüleri size gösteriyor. Örneğin İstanbul Boğazı’nı geçerken o sırada Boğaz’dan hangi gemiler geçiyorsa siz de onları görüyorsunuz, hatta Boğaz Köprüsü’nün üstündeki trafiği de gerçek zamanlı görüyorsunuz. Uçuş sırasında Türkiye’deki hava şartları da, uçtuğunuz ülkedeki hava şartları da birebir ekrana yansıyor. Rüzgarın şiddetinin bile birebir aynı. Simülasyon internet üzerinden online oynanıyor. İşin güzel tarafı da bu aslında. Hem gerçek şartlar simüle edilebiliyor hem de kuleyle canlı konuşmalar yapılıyor. Bu ağda hemen hemen tüm havayollarının desteklediği sanal havayolları var. Sanal pilot olmak isteyenler bu havayollarına üye oluyor. Gerekli eğitim ve sınavları geçtikleri takdirde kaptan pilotluğa kadar yükselebiliyor.


15’inde de sanal pilot var 80’inde de...

Ders arası uçuyorum
Can Saygıner (15 yaşında, öğrenci)

“Bugüne kadar 3 bin 100 saat uçtum. Önce makine mühendisliği okuyup sonra da pilot olmak istiyorum. 3 yıldır sanal olarak uçuyorum. Özel Ege Lisesi’nde 2’inci sınıfta okuyoru. Daha çok İzmir çıkışlı yurtiçi uçuyorum. Haftasonları ise Avrupa bazen de Amerika ve Uzakdoğuya uçuyorum. Derslerime de vakit ayırmam lazım bu nedenle kısa uçuşları tercih ediyorum. Sanal da olsa uçmak büyük bir özgürlük, arkadaşlarım henüz bunu anlamıyorlar. Bir çok gerçek pilot ile tanıştım zaten artık gerçek uçaklarda da kokpite biniyorum. Harçlıklarımı biriktirip kendime levye aldım. Bilgisayarımı da büyük ekran televizyona bağladım.”

12 bin mil uçuşu var
Umut Keskin (Grafik tasarımcı 26 yaşında)

“Büyük uçakla kısa mesafe uçmak çok keyifli değildir. İstanbul-Ankara ya da Paris-Nice gibi uçuşları küçük uçaklarla yapıyoruz ki, daha çok haz alalım. Ama bir transatlantik uçuşunu jumbo jet (Boeing 777) ya da A380 ile yapmak ayrı bir zevk. Ben büyük uçaklarla uçuyorum. Uzun yol uçarken yemek yerim, televizyon izlerim, göz ucuyla da uçuşa bakarım. Zaten gerçekte de böyledir.”

Ders arası uçuyorum
Başkanı Erim Funda IVAO Türkiye (Uluslararası Sanal Havacılık Organizasyonu Türkiye Dairesi)

7 bin 400 üyemiz var. Bunların
5 bin’i aktif olarak uçuyor. Dünyada da ise IVAO’nun 750 bin üyesi var. VATSIM’in ise Türkiye’de 4 bin 500 üyesi var. Türkiye’de aktif olarak online uçan 7 bin kişi var. Kışları çok daha yoğun olarak uçuluyor. Sisteme giriş ücretsiz, özel bir eğitim paketi var. Eğitimler ekim’de başlıyor haziran’a kadar sürüyor. Eğitimi alan sınava giriyor. Online uçuş sayısı arttıkça gözetmenler eşliğinde uçuluyor ardından yapılan sınavda gerçek pilotlara sorulan sorular soruluyor. Soruların 75’i doğru cevaplanırsa bröve almayı hak kazanıyorsunuz. 12 yaşından 80 yaşına kadar uçan var. Gerçek pilotlar yeni hatlar açıldığında o hatlarda denemek ve öğrenmek için bizimle sanal uçuyorlar.

Bir joystick ile de uçulur Mercedes parasına da

Ev tipi Boeing 737 parçaları3 bin 500 euro tek kişilik kokpit, çift kişilik Boeing 737 kokpiti ise 10 bin euro-50 bin euro arası
Ön panel - 2 bin euro
Otopilot - 750 euro
Gaz kolu 2200 -6000 euro
Overhead panel (üst panel) - 2700-7000 euro
Yoke (lövye) - 1650 euro 2800 euro
fiyat yükseldikçe gerçeğe yakınlık daha da artıyor
İlgilenenler Ivao Türkiye: www.dreamflight737.com